O‘zbekistonda 2024-yilda ta’lim muassasalarida bolaga jismoniy zo‘ravonlik qilgani hamda o‘z kasbiy faoliyatiga sovuqqonlik bilan qaragani uchun 7 nafar xodim ma’muriy javobgarlikka tortilgani ma’lum qilindi.
Keltirilishicha, Oliy Majlis Senatining beshinchi yalpi majlisida Bola huquqlari bo‘yicha vakilning bola huquqlari to‘g‘risidagi qonunchilikka davlat organlari tomonidan rioya etilishi holati haqidagi maʼruzasi ko‘rib chiqildi.
Unda 2024-yilda Bola huquqlari bo‘yicha vakil nomiga O‘zbekiston va xorijiy davlatlar fuqarolari hamda ombudsmanlari, jamoat tashkilotlari va boshqa yuridik shaxslardan 1064 ta murojaat kelib tushgani aytildi. 2023-yilga nisbatan solishtirganda ushbu ko‘rsatkich 2,4 baravarga oshgan.
O‘tgan yili Bola huquqlari bo‘yicha vakil va uning kotibiyati xodimlari tomonidan bola o‘z ixtiyori bilan chiqib keta olmaydigan muassasalarga monitoring shaklidagi jami 31 ta tashrif amalga oshirilgan. Shu davrda ular 46 ta fuqarolik, jinoyat va maʼmuriy ishlar yuzasidan sudlarda kuzatuvchi sifatida ishtirok etilgan.
Qayd etilishicha, Bola huquqlari bo‘yicha vakil nomiga kelib tushgan murojaatlarni o‘rganish hamda bola huquqlari sohasidagi qonunchilikda mavjud muammolar tahlili natijasida davlat organlari va tashkilotlarga 40 ta tahliliy axborot kiritilgan hamda mutasaddi idoralar bilan hamkorlikda 3 ta qonun loyihasi ishlab chiqilgan.
Murojaatlar tahlili va monitoring faoliyati asosida davlat organlari tomonidan bola huquqlari va qonuniy manfaatlari buzilishiga yo‘l qo‘yilgani yuzasidan taʼsir choralari orqali munosabat bildirilgan. Bunda bola huquqlari bo‘yicha vakil tomonidan jami 36 ta ogohlantirish, taqdimnoma, xulosa va sud hujjati ustidan protest keltirish to‘g‘risida iltimosnomalar kiritilgan.
Murojaatlarni o‘rganish natijasida aniqlangan bolalarga nisbatan sodir etilgan zo‘ravonlik holatlari yuzasidan 14 ta jinoyat ishi hamda 18 ta maʼmuriy ish qo‘zg‘atilgan.
Taʼlim muassasalarida bolaga jismoniy zo‘ravonlik qilgani hamda o‘z kasbiy faoliyatiga sovuqqonlik bilan qaragani uchun 7 nafar xodim maʼmuriy javobgarlikka tortilgan. Bolalarga nisbatan qilgan qo‘pol xatti-harakatlari uchun 22 nafar xodimga nisbatan intizomiy jazo qo‘llanilgan.
Shuningdek, Internet tarmog‘i monitoringi davomida aniqlangan o‘g‘il-qizlar huquqlarining buzilishiga oid 83 ta holat mutasaddi davlat organlari bilan hamkorlikda tekshirilib, bolalarga nisbatan sodir etilgan zo‘ravonlik holatlari yuzasidan 15 ta jinoyat ishi hamda 9 ta maʼmuriy ish qo‘zg‘atilgan.
Bundan tashqari, “Inson” ijtimoiy xizmatlar markazlari bilan hamkorlikda 87 ta holat yuzasidan hududlardagi bolaning ijtimoiy psixologik vaziyati baholanib, 11 nafar bolaga vasiy yoki homiy tayinlanishi taʼminlangan.
Bola huquqlari bo‘yicha vakil nomiga murojaatlar va hamkor tashkilotlarning so‘rovlari asosida xorijda ota-onasi qaramog‘idan mahrum bo‘lgan 52 nafar bolaning O‘zbekistonga qaytarilishiga erishilgan.
Maktabgacha va maktab ta’limi vaziri Hilola Umarova 6-mart kuni davlat va nodavlat maktabgacha ta’lim tizimi mas’ullari bilan uchrashuvda bolalarga har qanday shaklda kuch ishlatish, ularni turli usullarda jazolab tarbiyalash aslo mumkin emasligini aytgandi.
Ta’lim muassasalarida bolalarga nisbatan zo‘ravonlikka yo‘l qo‘ymaslik
2024-yil 14-noyabrda “Bolalarni zo‘ravonlikning barcha shakllaridan himoya qilish to‘g‘risida”gi qonun qabul qilingandi. Qonun 2025-yil 15-maydan kuchga kiradi. Unda bolalarni zo‘ravonlikning barcha shakllaridan himoya qilish bo‘yicha umumiy va individual chora-tadbirlar belgilab berilgan.
Qonunda belgilanishicha, ta’lim muassasalarida intizomiy jazo choralari sifatida zo‘ravonlikning har qanday shakllarini, shu jumladan jismoniy jazolarni va boshqa shafqatsiz yoki qadr-qimmatni kamsituvchi muomala va jazo turlarini qo‘llashga yo‘l qo‘yilmaydi.
Ta’lim muassasalarida bolalarga nisbatan va bolalar o‘rtasida zo‘ravonlikning, shu jumladan ta’qib etishning (bullingning) oldini olish, shuningdek zo‘ravonlikni qo‘llash faktlari yuzasidan tegishli chora-tadbirlar ko‘rish bo‘yicha dasturlar va mexanizmlar joriy etiladi. Bolalarga nisbatan zo‘ravonlikning oldini olish uchun mas’ul bo‘lgan shaxslar tayinlanadi.
Bolalarni zo‘ravonlikdan himoya qilish maqsadida ta’lim muassasasi rahbariyati bolalarga nisbatan zo‘ravonlik sodir etilishiga imkon beruvchi sabablarni va shart-sharoitlarni bartaraf etish, ta’lim muassasasida inson huquqlari va qadr-qimmatini hurmat qilishga asoslangan, zo‘ravonlikdan xoli bo‘lgan munosabatlarni shakllantirish, xavfsiz va ijobiy psixologik muhitni tashkil etish hamda ta’minlash choralarini ko‘rishi shart.
Bolalarni zo‘ravonlikdan himoya qilish maqsadida ta’lim muassasasi xodimlari ta’lim oluvchilar, ota-onalar, pedagogik jamoaning a’zolari bilan muloqot qilishda ta’lim muassasasining ichki tartib-qoidalariga, pedagogik odob-axloq qoidalariga qat’iy rioya etishi, barcha ta’lim oluvchilarga teng munosabatda bo‘linishini ta’minlashi, sinfdagi psixologik muhitni baholashi va yaxshilashi, ta’lim oluvchilar bilan suhbatlar o‘tkazishi hamda ota-onalarga maslahatlar berish uchun psixologlar va psixolog inspektorlar bilan yaqin hamkorlikni ta’minlashi shart.
Darvoqe, O‘zbekistonda ta’lim oluvchilarga nisbatan zo‘ravonlikka moyilligi mavjud pedagog kadrlarni aniqlash va ularga psixologik yordam berish mexanizmlarini joriy etish rejalashtirilmoqda.
Izoh (0)