“Daryo” o‘zbek xalqining taniqli yozuvchi, shoirlari, ziyolilari bilan turkum suhbatlar eʼlon qilib kelmoqda. Navbatdagi muloqotda O‘zbekiston xalq shoiri Xurshid Davron qo‘rqoqlik va guruhbozlik ijodkor uchun o‘lim bilan barobar ekani, yozuvchilar o‘rtasidagi qarama-qarshiliklar haqida gapirdi.
Qo‘rquv — shoirni tamom qiladi
— Yoshlikda sal “aqlsizroq” bo‘lgan maʼqul. O‘ylamay yozaverasiz-yozaverasiz... Vaqt o‘tgan sari o‘ylab, mulohaza qilib yozadigan bo‘lib qolasiz. Yoshlikda har kuni bir nechta sheʼr yozilsa, hozir faqat Xudo berganda... Berganini sezasiz.
Ammo yoshlikda yozilganlari ham juda qadrli. Qo‘rquv sezilmaydigan vaqt-da u. Qo‘rquvni sezdingizmi, shoir sifatida tamom bo‘lasiz. Birinchi to‘plamimda “Qo‘rqoq bo‘lsang qo‘rqoq bo‘lar sheʼr, mardman deb jar solmog‘ing bekor” degan satrlar bor edi. Men o‘zimning yaqinlarim, yillar davomida safdosh-yo‘ldosh bo‘lgan shoir-yozuvchi do‘stlarimning har bir asarini o‘qiganda, ularning kechinmalarini his qilaman. Masalan, Erkin Aʼzam, Usmon Azim, Murod Muhammad Do‘stni yaqqol ko‘rib turgandek bo‘laman. Yaʼni, agar ijodkor qayerdadir jurʼatsizlik qilsa, shuni sezasiz. Lekin yoshlarga “mana bunday yozsang zo‘r sheʼr chiqadi, mana bunday yozsang mashhur shoir bo‘lasan” deb bo‘lmaydi, bunday qoida yo‘q. Har kimning shoirlik taqdiri o‘z izmida, o‘zining qo‘lida.
Hayot — iqtidorlilar va iqtidorsizlar kurashidan iborat
— Yana bir gap: shoir to‘daga aʼzo bo‘ldimi – shoir sifatida tamom bo‘ldi deyavering. Qancha shoir ukalarim bor, maʼlum to‘daning vakili bo‘lgani uchun mansabni egallab o‘tiribdi. O‘sha to‘da yo‘qolgani kuni ular ham yo‘qoladi... O‘zbekistonda deysizmi, Qozog‘istonda yoki Rossiyadami – yozuvchilar bir-biriga qarshi guruhlarga birikkan. Yozuvchilarning hayoti – talantli ijodkorlar bilan talantsiz ijodkorlarning kurashidan iborat. Hamisha shunday bo‘lgan, hatto Navoiy bobomiz davrida ham.
Bizda bironta ijodiy tashkilotga rahbar tayinlansa, zo‘r ijodkor bo‘lgani uchun mansabga o‘tirdi degan tasavvurga boramiz. Vaholanki, rahbar zo‘r ijodkor bo‘lishi shart emas, u tashkilotchi, ishbilarmon, boshqalar uchun jon kuydiradigan odam bo‘lishi kerak. Biz yomonlaydigan Sovet davrida 4-5-yilda Yozuvchilar syezdi o‘tkazilar, har bir anjuman jiddiy bahs-munozaralar bilan kechar edi. Bugungi kunda, ochiq aytish kerak, ijodiy tashkilotga “tepadan” belgilangan odam rahbar bo‘ladi, bu aniq, ammo shu holatda ham syezd o‘tkazishga, saylov tashkil etishga botina olishmaydi. O‘sha tayinlangan odam kerak bo‘lsa 20 yillab o‘tiradi. Men bunga qarshiman, lekin qarshi bo‘lganlar ozchilik-da. Ikki qo‘llab “yoqlaydiganlar” baribir ko‘pchilik... Holbuki, O‘zbekiston Respublikasining “Jamoat tashkilotlari to‘g‘risida”gi qonuni bor. Biz shu qonunni 30 yildan oshdiki, buzib kelyapmiz. Shu haqda gapirsam, yomonotliq bo‘laman...
Suhbatning to‘liq shaklini YouTubeʼdagi sahifamizda tomosha qilishingiz mumkin.
Izoh (0)