Afg‘onistonda opium narxi keskin ko‘tarilib, mamlakatning amaldagi hokimiyati 2022-yilda giyohvand moddalarni taqiqlaganidan beri o‘n baravar oshdi. Bu haqda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Giyohvand moddalar va jinoyatchilik bo‘yicha boshqarmasi (UNODC) xabar berdi.
BMT agentligiga ko‘ra, uch yil avval atigi 75 dollar turgan bir kilogramm opium narxi 2023-yilda 750 dollarga yetdi, bu esa ko‘knori yetishtirish va ishlab chiqarishning pasayishini qopladi. Cheklovlarga qaramay, Afg‘oniston Kolumbiya va Myanma bilan bir qatorda jahon opium savdosidagi asosiy o‘yinchi bo‘lib qolmoqda.
2021-yildan beri geroin va afyunning musodara qilingan miqdori 50 foizga kamaygan bo‘lsa-da, BMTning Giyohvandlik va jinoyatchilik bo‘yicha boshqarmasi (UNODC) narxlarning keskin oshishi giyohvand moddalar savdosiga jiddiy ta’sir ko‘rsatmaganidan ogohlantirmoqda. Aksincha, foyda endi noqonuniy bozorda hukmronligini davom ettirayotgan yirik savdogarlar va uyushgan jinoyat tarmoqlari qo‘lida to‘planmoqda.
Afg‘onistonda giyohvand moddalar savdosi juda daromadli noqonuniy faoliyat bo‘lib qolmoqda. Daromadlar transmilliy uyushgan jinoyat guruhlariga yo‘naltirilib, Afg‘oniston, mintaqa va undan tashqarida beqarorlikni keltirib chiqarmoqda, deydi UNODC ijrochi direktori Gada Vali.
Agentlik hisob-kitoblariga ko‘ra, 2022-yil oxirida Afg‘onistonning opium zaxiralari 13,2 ming tonnani tashkil etgan. Bu 2027-yilgacha global talabni qondirish uchun yetarli. Opium yetishtirish kamayishidan oldin bu zaxiralar 4,6 milliard dollardan 5,9 milliard dollargacha baholangan. Bu 2023-yilda Afg‘oniston iqtisodiyotining deyarli to‘rtdan bir qismini tashkil etgan.
Narxlar yuqori bo‘lishiga qaramay, bir paytlar opium yetishtirish bilan kun kechirgan dehqonlar moliyaviy jihatdan qiynalmoqda. UNODC hisob-kitoblariga ko‘ra, yirik savdogarlar va eksportchilar qolgan opium zaxiralarining taxminan 60 foiziga egalik qiladi, faqat 30 foizi fermerlar qo‘lida.
Ilgari afyun yetishtirgan fermerlarning aksariyati, ehtimol, og‘ir moliyaviy qiyinchiliklarni boshdan kechirmoqda, deya ogohlantirdi BMT agentligi va ko‘knori yetishtirishga qaytishning oldini olish uchun barqaror iqtisodiy muqobillar zudlik bilan zarurligini ta’kidladi.
Opium ta’minoti qisqarar ekan, UNODC bu tanqislik xaridorlar va kontrabandachilarni jamoat salomatligiga yanada katta xavf tug‘diruvchi fentanil kabi sintetik opioidlarga yo‘naltirishi mumkinligidan xavotir bildirmoqda.
Tashkilot kontrabanda tarmoqlariga qarshi kurash bilan birga, Afg‘oniston dehqonlari uchun muqobil tirikchilik manbalarini yaratishga sarmoya kiritishni ham o‘z ichiga olgan xalqaro hamkorlikda harakat qilishga chaqirmoqda. Bu uzoq muddatli barqarorlikni ta’minlashga yordam berishi mumkin.
Izoh (0)