Ilon Mask AQSH hukumatini boshqarish uchun sun’iy intellektdan foydalanmoqchi. Mutaxassislar buni “juda xato” fikr deb hisoblashmoqda. Bu haqda Al Jazeera xabar berdi.
Tadqiqotchilarning aytishicha, hukumatning sun’iy intellektdan foydalanishi ko‘p muammolarga olib kelishi mumkin.
Ilon Mask o‘zining Hukumat samaradorligi departamenti (DOGE) xodimlaridan har hafta o‘zlari bajargan beshta asosiy vazifani elektron pochta orqali yuborishni talab qilgan.Bu, shubhasiz, DOGE’ni yuz minglab bunday turdagi elektron xatlar bilan to‘ldiradi. Mask ushbu xatlarni tekshirishda sun’iy intellektdan foydalanmoqchi. Ammo ushbu sun’iy intellekt tizimlarining qanday ishlashi hali aniq emas.
Mutaxassislar esa ushbu vositalarni ishonchli sinovdan o‘tkazmasdan federal hukumat ishlarida qo‘llash halokatli oqibatlarga olib kelishi mumkinligidan ogohlantirmoqda.
“Faqat sun’iy intellektga tayanib ish ko‘rish yaxshi fikr emas. Chunki biz sun’iy intellektning qanday ma’lumot va algoritmlarga tayanib qarorlar qabul qilishi haqida hech narsa bilmaymiz”, deydi Michigan universitetining davlat siyosati professori Shobita Partasarati.
Hozirda AQSH Davlat departamenti chet el fuqarolarining ijtimoiy tarmoqlardagi hisoblarini sun’iy intellekt yordamida tekshirib, HAMAS tarafdori bo‘lishi mumkin bo‘lgan shaxslarni aniqlash va ularning vizalarini bekor qilish rejasini tuzmoqda.
“Tramp ma’muriyati har qanday holatda ham sun’iy intellektni qo‘llashga juda qiziqmoqda, men esa sun’iy intellektdan adolatli, haqqoniy va teng huquqli foydalanishni istardim”, dedi Nyu York universitetining jurnalistika professori, sun’iy intellekt bo‘yicha mutaxassis Xilke Shellman.
Hukumatlarning sun’iy intellektga tayanib qaror qilganda xato qilish holatlariga ko‘plab misollar keltirish mumkin. Xususan, AQSHning Michigan shtatida ishsizlik nafaqasi tizimidagi firibgarliklarni aniqlash jarayonida sun’iy intellekt bilan bog‘liq jiddiy muammo yuz bergan. Tizim minglab holatlarda firibgarlikni noto‘g‘ri aniqlagan. Nafaqadan mahrum qilinganlarning ko‘pchiligiga nisbatan qattiq choralar ko‘rilgan.
Jumladan, bir nechta jarimalar solinib, firibgarlikda ayblangan. Hatto ba’zilar qamoqqa ham olingan. Besh yildan so‘ng, shtat hukumati tizimning noto‘g‘ri ishlayotganini tan olgan. Bir yil o‘tgach, firibgarlikda nohaq ayblangan fuqarolarga 21 million dollar qaytarib berilgan.
“Ko‘pincha bu texnologiyalarni xarid qiluvchi va joriy etuvchi amaldorlar ularning ishlash tarzi, xatolari, cheklovlari va tarafkashligi haqida kam ma’lumotga ega bo‘ladilar. Tadqiqotlarga ko‘ra, oddiy aholi sun’iy intellektdan eng ko‘p zarar ko‘radi”, deydi Partasarati.
Sun’iy intellekt, shuningdek, sudlarda kimningdir shartli ozodlikka chiqish huquqini aniqlashda yoki politsiya bo‘limlarida jinoyat sodir bo‘lishi mumkin bo‘lgan joylarni prognoz qilganda ham qator kamchiliklarga yo‘l qo‘ygan.
Shellmanning aytishicha, politsiya bo‘limlari tomonidan qo‘llaniladigan sun’iy intellekt odatda ushbu bo‘limlarning tarixiy ma’lumotlariga tayanadi. Bu sun’iy intellektning uzoq vaqtdan beri haddan tashqari nazorat qilingan hududlarni, ayniqsa, qora tanlilar yashaydigan maskanlarni yanada ko‘proq nazorat qilishni tavsiya etishiga olib kelishi mumkin.
Federal hukumatda ishchilarni sun’iy intellekt bilan almashtirishning potensial muammolaridan biri shuki, hukumatda maxsus ko‘nikma va bilimlarni talab qiladigan juda ko‘p lavozimlar mavjud. Masalan, Adliya vazirligidagi IT mutaxassisining ishi Qishloq xo‘jaligi vazirligidagi IT mutaxassisining ishidan ancha farq qiladi. Shu sababli, sun’iy intellekt dasturi murakkab va yuqori darajada tayyorlangan bo‘lishi kerak.
“Menimcha, odamlarning ishini qisqartirib, keyin uni har qanday sun’iy intellekt bilan almashtirish mumkin emas. Odamlar bajarayotgan vazifalar ko‘pincha juda ixtisoslashgan va o‘ziga xos bo‘ladi”, dedi Pensilvaniya universitetining huquq va siyosatshunoslik professori Keri Koglyaneze.
AQSH sobiq prezidenti Jo Bayden ma’muriyati 2023-yilda hukumatda sun’iy intellektdan mas’uliyat bilan foydalanishga qaratilgan farmon chiqardi. Biroq 2025-yilning yanvar oyida bu farmon Tramp ma’muriyati tomonidan bekor qilindi. Shellmanning ta’kidlashicha, bu sun’iy intellektning hukumat tomonidan mas’uliyat bilan qo‘llanilishi yoki tadqiqotchilarning undan qanday foydalanilayotganini tushunish ehtimolini pasaytirdi.
Bularning barchasi shuni anglatadiki, agar sun’iy intellekt mas’uliyat bilan ishlab chiqilsa, u juda foydali bo‘lishi mumkin. Chunki u takrorlanuvchi vazifalarni avtomatlashtira oladi. Buning natijasida ishchilar muhimroq narsalarga e’tibor qaratishlari koeffitsiyenti oshadi.
Izoh (0)