Bundan 10-15-yil oldin, hali internet u qadar ommalashib ulgurmagan davrda media makonda televideniye va radio bilan bir qatorda gazeta-jurnallar hukmron edi. Ammo hozir vaziyat o‘zgacha. Bir necha yuz ming, hatto million nusxada chiqqan nashrlarning bugungi adadi 5-10 mingdan ortmaydi.
Bu gazeta-jurnallarning umri tugadi, degani emas. Ishni to‘g‘ri yo‘lga qo‘ya olgan nashrlar o‘z internet-saytlarini hamda ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarini rivojlantirish orqali oldingidanda ko‘proq o‘quvchiga va daromadga ega bo‘lmoqda. Lekin bu gap bizning yurtimizdagi emas, balki xorijdagi gazeta-jurnallarga taalluqli.
“Daryo” O‘zbekistondagi ayrim bosma nashrlarning veb-saytlari va sahifalari qanday ishlayotgani, ularni ommalashtirish uchun qanday choralar ko‘rish lozimligi, pulli obunani yo‘lga qo‘yish hamda daromadni oshirish mavzusida bir qator mutaxassislarning fikrlarini o‘rgandi.
Nazira Qurbon, O‘zJOKU kafedra mudiri, professor:
— Bir nechtasini istisno qilganda, gazetalarimizning asosiy qismida o‘zgarishlar deyarli ko‘zga ko‘rinmaydi. O‘quvchining eʼtiborini tortadigan materiallar juda kam. Hali ham “kirish, asosiy qism, xulosa” kabi qotib qolgan uslubda yozilgan maqolalar ko‘plab uchraydi. Men bu borada uchta asosiy muammoni sanab o‘tgan bo‘lar edim.
• Mediakontentni yaxshilash (mavzuni tanlash, yozish uslubi, o‘quvchining qiziqishini hisobga olish);
• Texnik tayyorgarlik (jurnalist yozgan maqolani qo‘shimcha vizual effektlar bilan boyitishi, suratlar bilan to‘ldirishi, mavzuga doir manbalarga havolalar berish, dizaynni yaxshilashi);
• Zamon bilan moslashish (auditoriyaning qiziqishlarini chuqur o‘rganish, sotsiologik tadqiqotlar, so‘rovnomalar o‘tkazish va shundan kelib chiqib kontentni shakllantirish).
Beruniy Alimov, “Yangi media taʼlim markazi” NNT direktori, filologiya fanlari doktori:
— “Nyu-York tayms” gazetasi o‘tgan yilning so‘nggi choragida qo‘shimcha 300 mingta obunachiga ega bo‘lgani xabar qilindi. Ular gazetaning onlayn versiyasi, ilovalari, o‘yinlari va hokazo mahsulotlariga obunani rasmiylashtirgan. Natijada daromadi bir necha yuz million dollarga ko‘paygan.
Bugun G‘arbdagi bironta gazeta faqat axborot tarqatish bilan cheklanmaydi. Balki turli anjumanlar, tadbirlar tashkil etib, maʼlum bir muammoga yechim izlanadi yoki saytlarda obunachilarning qiziqishlaridan kelib chiqqan holda, taom tayyorlash, onlayn-o‘yinlar, maslahat-tavsiyalar sahifalari taklif etiladi.
O‘zbekistondagi bosma nashrlar ham o‘z saytlarida pullik obunani yo‘lga qo‘yishlari lozim. Va shunga yarasha o‘quvchiga qiziqarli bo‘lgan, unga foyda beradigan kontentni taqdim etishlari kerak. O‘quvchilar esa sifatli axborot uchun pul to‘lashdan og‘rinmasliklari kerak. Ichadigan suvimizga pul to‘laymiz-u, nega axborotga pul to‘lamaymiz? Qiziqarli kontent xohlasak, jurnalistlarni obuna orqali qo‘llab-quvvatlashimiz lozim.
Nosirjon Toshmatov, “Mushtum” jurnali bosh muharriri:
— Telegram sahifamizda 43 mingga yaqin obunachimiz bor. Obunani pullik qilish uchun ularning sonini hech bo‘lmaganda 100 mingga yetkazish kerak. Bugungi o‘quvchi shov-shuvga o‘ch. YouTube kanalimizda jamiyat uchun dolzarb bo‘lib turgan muammoga oid tahliliy-tanqidiy reportaj bersak qancha tomoshabin ko‘radi-yu, “falonchi pistonchini zo‘rlabdi” qabilidagi videoni qancha odam ko‘radi?
Yer bilan osmoncha farqi bor. Istaysizmi-yo‘qmi, tomoshabinning ortidan ergashasiz. Ammo bu saviyali materiallar tayyorlamayapmiz degani emas. “Kim oladi-yo, shuginani-yo” tanlovini eʼlon qilganmiz. 70-80 nafar muallif hajviy sheʼrlari, karikaturalari, felyetonlari bilan ishtirok etyapti. Yil yakunigacha yana qancha qiziqarli materiallar beriladi, qalami o‘tkir mualliflar kashf etiladi. Bu adabiyot targ‘ibotiga qo‘shayotgan hissamiz, deb o‘ylayman.
Salim Doniyorov, “Yangi O‘zbekiston” va “Pravda Vostoka” gazetalari bosh muharriri:
— Telegram’da 170 ming, Instagram’da 60 mingdan ziyod o‘quvchimiz bor. Lekin bu 37 million aholiga ega O‘zbekiston uchun yetarli emas, deb hisoblaymiz. Bizning saytimiz ishonchli manba sifatida xorijda ham eʼtirof etiladi. Ko‘pgina o‘quvchilar axborotlarning haqqoniyligini tekshirish uchun saytimizga murojaat etishi shundan.
Biz hatto reklama beruvchilar bilan ishlaganda ham maʼlumotlarning to‘g‘riligini tekshirib olamiz. Bu nafaqat obunachilar sonining ortishiga, balki bizdan iqtibos olishlarning ko‘payishiga xizmat qilmoqda. Iqtiboslar asosan tahliliy maqolalarimizdan olinadi.
Demak, sabri yetib, katta hajmdagi tahliliy maqolalarni o‘qiydigan o‘quvchilar haliyam bor. Tadqiqotlarimizga ko‘ra, ular umumiy o‘quvchilar sonining 14 foizini tashkil etadi. Albatta, chet el nashrlarining tajribasini o‘rganib boryapmiz, foydali taraflarini olamiz.
Izoh (0)