Har yili kino olamida “Oskar” mukofotiga nomzodlar e’lon qilinadi. Shundan so‘ng butun Gollivud marosimni intizorlik bilan kutadi. Biroq oltin haykalchalar kimga nasib etishini kim hal qiladi? Quyida shu savolga javob izlaymiz.
“Oskar” mukofotini 1927-yilda tashkil etilgan Amerika kinematografiya san’ati va fanlari akademiyasi (AMPAS) topshiradi. Bugungi kunda akademiya tarkibiga 19 ta professional gildiyaga mansub 9 905 nafar a’zo kiradi. Ular nafaqat filmlarni tomosha qiladi, balki ularni yaratish bilan ham shug‘ullanadi.
AMPAS o‘z tarkibini muntazam ravishda yangilab, turli madaniy va kasbiy tajribaga ega yangi a’zolarni taklif etadi. Los Angeles Times ma’lumotlariga ko‘ra, 2012-yilda Akademiya a’zolarining 94 foizi oq tanlilar, 77 foizi erkaklar bo‘lib, ularning o‘rtacha yoshi 62 yoshni tashkil etgan.
Biroq 2016-yilda jamoat faoli Epril Reyn tomonidan ommalashtirilgan #OscarsSoWhite xeshtegi sabab vaziyat keskin o‘zgardi. Natijada Kinoakademiya nihoyat bu masalaga jiddiy e’tibor qaratib, o‘z a’zolari orasida ayollar hamda turli irqiy va etnik jamoalar vakillarining sonini ikki baravarga oshirishga qaror qildi. Bu tendensiya hali ham davom etmoqda: 2024-yilda akademiya 487 kishiga to‘ldirildi. Hozirgi kunda “Oskar” mukofoti 24 asosiy nominatsiya bo‘yicha taqdim etiladi.
Filmni AMPAS tomonidan ko‘rib chiqilishi uchun uni maxsus platforma — Academy Screening Room’ga yuklash lozim. Bu faqat Akademiya a’zolari foydalana oladigan yopiq striming xizmatidir. Albatta, bu arzon ish emas — 20 ming dollar komissiya to‘lash talab etiladi.
Ovoz berish jarayoni bir necha bosqichga bo‘linadi:
Dastlabki ovoz berish. Bu jarayon nominatsiyalar bosqichidan oldin o‘tkazilib, faqat 10 ta toifaga taalluqli. Ular orasida “Eng yaxshi qisqa metrajli animatsion film”, “Eng yaxshi hujjatli film”, “Eng yaxshi xalqaro film”, “Eng yaxshi pardoz va soch turmagi”, “Eng yaxshi musiqa” va “Eng yaxshi vizual effektlar” kabi nominatsiyalar mavjud. Odatda ovoz berishda faqat tegishli kasb uyushmasi a’zolari qatnashadi. Masalan, eng yaxshi pardoz uchun vizajistlar ovoz beradi. Eng ko‘p ovoz to‘plagan filmlar akademiyaning rasmiy matbuot xabarida e’lon qilinadigan qisqa ro‘yxatga kiritiladi.
Nominatsiyalar. Bu bosqichda har bir gildiya a’zolari yana “o‘zlarining nomzodlarini” saylaydi: aktyorlar fikriga ko‘ra eng yaxshi aktyorlarni, rejissyorlarni va hokazo. Biroq ba’zi toifalar, jumladan “Eng yaxshi film” nominatsiyasi barcha gildiya a’zolari uchun ochiq. Albatta, yilning eng yaxshi filmi nomzodlari qisqa ro‘yxatiga kirish uchun kino qat’iy qoidalarga mos kelishi kerak. Jumladan, Los-Anjeles yoki Nyu York kinoteatrlarida kamida 7 kun namoyish etilishi shart. Nomzodlar ro‘yxati akademiyaning veb-saytida, ijtimoiy tarmoqlarida va televideniyeda to‘g‘ridan to‘g‘ri efirda e’lon qilinadi.
Yakuniy ovoz berish bosqichi. Bu bosqichda barcha kinoakademiya a’zolari hamma toifalarda ovoz berish huquqiga ega bo‘ladi. E’tiborli jihati shundaki, agar finalda tenglik yuzaga kelsa, har ikkala nomzod ham mukofotni qo‘lga kiritadi. Misol uchun, 1969-yilda ikki aktrisа — Barbara Streyzand va Ketrin Xepbern “Eng yaxshi ayol roli” nominatsiyasida g‘alabani o‘zaro bo‘lishgandi.
“Oskar”da ovoz berishning barcha bosqichlari maxfiy onlayn byulletenlardan foydalangan holda o‘tkaziladi. Ularni hisob-kitob qilish bilan mustaqil PwC auditorlik kompaniyasi shug‘ullanadi — bu kompaniya konvertlarni 2017-yilda “Eng yaxshi film” bilan adashtirib yuborgan va qisqa muddatli g‘alabani “Oy nuri” o‘rniga “La-La Lend”ga bergan.
Gap shundaki, 2009-yildan beri Akademiya “zudlik bilan ikkinchi tur” deb ataladigan usuldan foydalanmoqda. Bu quyidagicha ishlaydi:
Akademiya a’zolari “Eng yaxshi film” toifasidagi kinolarni 1 dan 10 gacha baholaydi. Agar birorta film 50 foizdan ortiq ovoz to‘play olmasa, eng kam birinchi o‘rinni olgan film “tushib qoladi”. U nomzodlikda qoladi, lekin endi g‘olib bo‘la olmaydi.
Bitta film mutlaq ko‘pchilik ovozini olgunga qadar jarayon takrorlanadi.
Natijada haykalcha “o‘rtacha” darajada hammaga ma’qul keladigan filmga beriladi. Ya’ni hatto biror ijodiy art-haus film 30% ovoz beruvchilarning birinchi o‘rinlarini egallasa-da, qolgan 70% uni yoqtirmasa, u barcha tomoshabinlar ro‘yxatida 2-3-o‘rinlarda turgan o‘rtacha dramaga yutqazadi.
Izoh (0)