Banklarda omonatlarni saqlash aholi orasida passiv daromad topishning eng keng tarqalgan usullaridan biri hisoblanadi. Omonatlarning saqlanishi banklar uchun ham muhim ahamiyatga ega: bu orqali bank qo‘shimcha daromad topishi, o‘z mijozlarini ko‘paytirishi mumkin.
Yangi qabul qilingan “Banklardagi omonatlarni himoya qilish kafolatlari to‘g‘risida”gi qonun bilan ushbu sohada bir qator o‘zgarishlar amalga oshirildi. Kiritilayotgan yangiliklar aholining bank tizimiga bo‘lgan ishonchi ortishiga, omonatlar hajmi ko‘payishiga erishishga xizmat qiladimi? Markaziy bank departament direktori Sanjar Nosirov bilan ana shu mavzuda suhbatlashdik.
“Eski qonun bo‘yicha bank tugatilgandan keyin, ya’ni bank litsenziyasi chaqirib olingandan keyin omonatlarni qaytarish bo‘yicha ma’lum muddat bor edi. Ana shu muddat o‘tmaguncha mablag‘larni to‘lab berolmasdik. Ya’ni, o‘sha jarayonlarda to‘liq reyestr tuzish yoki boshqa bankka murojaat qilish jarayonlari o‘tgandan keyingina ikki oy va yigirma uch kundan keyin to‘lashni boshlardik. Qabul qilingan yangi qonunda bu muddatni bosqichma-bosqich yetti kunga qisqartirish normasi kiritildi.
Ya’ni, omonatlarni to‘lash muddati bosqichma-bosqich 3 oydan 7 kunga tushiriladi. Jumladan, qonun kuchga kirgandan boshlab omonatlar 20 ish kunida, 2026-yil 1-yanvardan 15 ish kunida to‘lanadi. 2027-yil 1-yanvardan boshlab, agar bank bankrot bo‘ladigan va litsenziyasi chaqirib olinadigan bo‘lsa, 7 kun ichida Omonatlar kafolatlash agentligi to‘lovlarni boshlaydi”, dedi Nosirov.
Yangi qonun bilan to‘liq kafolatlash tizimidan voz kechilib, kafolatlangan omonat miqdorining yuqori chegarasi 200 mln so‘m etib belgilandi. Ma’lumot uchun, omonatlarni to‘liq kafolatlash tizimi 108 ta davlatdan faqat O‘zbekiston, Turkmaniston va Belarusda mavjud edi. Bu miqdor Qozog‘istonda 9,7-38,6 ming dollar, Moldovada 10,7 ming dollar, Rossiyada 14,3 ming dollar, Turkiyada 24,6 ming dollarni tashkil etadi.
“Biz kafolat miqdorini nega 200 million qilib belgiladik? Chunki bu summa bilan bank tizimidagi omonatchilarning 99,7 foizining mablag‘larini to‘liq kafolatlanadi. Qolgan 0,3 foizning 200 millionini kafolatlaymiz.
Biroq bu 200 million so‘mdan ko‘p qo‘yilgan omonatlar kuyadi, degani emas. Agar kimdir banklarning barqarorligiga ishonib omonat qo‘yadigan bo‘lsa, u oddiy sharoitda hech qanday yo‘qotish qilmaydi, istalgancha mablag‘ qo‘yishi mumkin.Barqaror banklarning bankrot bo‘lish ehtimoli juda past.
Hozirda banklarda mavjud bo‘lgan jamg‘arma omonatlariga mazkur qonun tatbiq etilmaydi, ya’ni bu shartnoma muddatining oxirigacha to‘liq kafolat mexanizmi ishlaydi. Omonatchilar umuman xavotirlanmasa ham bo‘ladi. Avval qanday 100 foiz kafolatlangan bo‘lsa, shunday qoladi”, deya ta’kidladi Markaziy bank departament direktori Sanjar Nosirov.
Izoh (0)