MY5 telekanali muxbiri Ruxsora G‘afurova o‘zgalar nomiga isteʼmol krediti olib, uni o‘zlashtirganlikda gumon qilinayotgan sobiq bank xodimi haqida material tayyorlagan edi. Muhokamalarga sabab bo‘lgan ushbu surishtiruvi ortidan jurnalist sudga chaqirildi. “Daryo” muxbiri nizo tafsilotlarini o‘rgandi.
Nima bo‘lgan edi?
Ikki nafar fuqaro “Xalq banki”ning Jizzax viloyati bo‘limi sobiq xodimi G.B.ning xatti-harakatlaridan norizo bo‘lib MY5 telekanaliga yo‘llagan murojaatini asosan Ruxsora G‘afurova Jizzax viloyatiga borib jurnalist surishtiruv o‘tkazadi va materialni tayyorlab, uni eʼlon qiladi.
Harbiylikdan pensiyaga chiqqan Oybek Ochilov 2022-yilgacha Jizzax viloyatida xizmat qilgan. U 2019-yili “Xalq banki”ning Jizzax viloyati bo‘limiga isteʼmol krediti olish maqsadida murojaat qiladi.
Meni bankda B.G. kutib oldi. U menga qanday hujjatlar kerakligini tushuntirdi. Keyin 22 million so‘m kredit ajratishni so‘rab ariza yozdim. Uch-to‘rt kunda javobini aytamiz deyishdi. Besh kun o‘tib menga telefon qilib, “Arizangiz qoniqtirilmadi. Sababi nomingizga ipoteka krediti olingan ekan”, deb aytdi.
Oradan taxminan uch yil o‘tib, 2022-yilning fevral oyida men ishlagan harbiy qismga 22 million so‘m kredit olganim to‘g‘risida xat borgan. Buni tekshirish uchun bankka bordim. Bank masʼullari menga 2019-yil noyabr oyida isteʼmol krediti rasmiylashtirilganini aytishdi, ammo men bu pullarni olmaganimni tushuntirdim. Shundan keyin ular jim bo‘lib ketishdi, deydi murojaatchi.
Uning alohida taʼkidlashicha, 2023-yilning yanvar oyidan boshlab bank plastik kartasidan pul yechila boshlagan.
Yana bir harbiy xizmatchi bilan ham ayni shunday holat yuz bergan. Yaʼniki olinmagan kredit uchun uning ham bank plastik kartasidan pul yechib olina boshlagan.
Murojaatchilarning advokati Akmal Ibrohimovning maʼlum qilishicha, ikki fuqaro nomiga 2020-yilda isteʼmol krediti chiqarilgan, ammo to‘lovlarni bank xodimlarining o‘zlari to‘lab kelgan. Keyinchalik, 2023-yilda kredit to‘lovlarini to‘lamay qo‘yganidan keyin, to‘lovlar fuqarolarning plastik kartalaridan yechib olina boshlagan. Qizig‘i, ular na isteʼmol kreditini, na kredit puliga olingan maishiy texnikani ko‘rgan.
Ruxsora G‘afurova holat yuzasidan ikkinchi tomonni eshitish maqsadida “Xalq banki”ning Jizzax viloyat bo‘limiga boradi. O‘zlarini bank xodimlari deb tanishtirgan ikki nafar fuqaro unga qarshilik ko‘rsatib, tasvirchiga hujum qiladi.
Jizzax shahar prokuraturasi katta tergovchisi Rufat Aliyev telekanalga murojaat qilganlar fuqarolardan birining ishi bo‘yicha tergovga qadar tekshiruv o‘tkazilayotgani, fuqaro Oybek Ochilovning masalasi esa harbiy prokuratura tomonidan tergov qilinib, bugungi kunda ish tugatilganini bildirdi.
B.G. Toshkentdan advokati bilan prokuraturaga kelgan. U homilador bo‘lib, prokuraturaga UTT maʼlumotnomalarigacha tashlab ketgan. Uni har hafta chaqira olmaymiz. Chunki bu ruhiyatiga taʼsir qilishi mumkin. Bank siri bo‘yicha xat berganmiz. Bank aylanmasini, hammasini ko‘tarib kelsa, plastigidan hamma maʼlumot kelib chiqadi, deydi prokuratura tergovchisi.
Maʼmuriy ish qo‘zg‘atildi
Ruxsora G‘ofurovaning materiali 2024-yilning 23-dekabr kuni efir yuzini ko‘rgan. Inson huquqlari bo‘yicha “Ezgulik” jamiyati rahbari Abdurahmon Tashanovning maʼlum qilishicha, mazkur jurnalistik surishtiruvdan so‘ng Ruxsora G‘ofurovaga nisbatan maʼmuriy ish qo‘zg‘atilgan.
Qonunga muvofiq, ko‘rsatuv efirga uzatilgach, bank xodimiga nisbatan darhol jinoyat ishi qo‘zg‘atilishi lozim edi. Chunki O‘zbekiston Jinoyat-protsessual Kodeksi talablariga ko‘ra, ommaviy axborot vositasining jinoyat haqida bergan xabari jinoyat ishi ochilishiga asos bo‘ladi. Ammo teskarisi — bank xodimasining arizasiga ko‘ra, Ruxsoraning o‘ziga nisbatan maʼmuriy ish qo‘zg‘atilgan. Emishki, jurnalist bank xodimasining shaʼni va qadr-qimmatini kamsitibdi hamda uning jinoyati haqida xabar berib, qonunbuzarlik sodir etibdi.
Hujjatlardan ko‘rinishicha, bank xodimasining o‘zga shaxslar nomiga olingan kreditining bir qismini uning eri — O‘zbekiston Oliy sudi sudyasi o‘z plastik kartasi orqali to‘lab kelgan. Sudya, ehtimol, bu qonunbuzarlikdan xabardor bo‘lgan va qonunbuzar rafiqasini himoya qilgan. Katta ehtimol bilan, jurnalistga hujum ortida ham janobning o‘zlari turibdi, deydi Abdurahmon Tashanov.
Munosabatlar
O‘zbekiston Jurnalistlar uyushmasi masʼullari ayni masalaga oydinlik kiritish maqsadida muxbir Ruxsora G‘afurova bilan bog‘langan.
Mazkur holatni o‘rganish jarayonlarida fuqarolar nomiga kredit rasmiylashtirib, o‘zlashtirganligi aytilayotgan bank xodimasining turmush o‘rtog‘i sudya ekani aytilmoqda. O‘zbekiston Jurnalistlar uyushmasi O‘zbekiston Respublikasining Jinoyat-protsessual kodeksining 322-moddasi 3-bandida ommaviy axborot vositalari bergan xabarlar jinoyat ishi qo‘zg‘atishga sabablar va asoslar qatorida qayd etilganini eslatadi. Yuqoridagi holat bo‘yicha tegishli organlardan qonunchilikda belgilangan talablarga muvofiq huquqiy baho berilishini so‘raydi.
Uyushma “Mening yurtim” telekanali muxbiri Ruxsora G‘ofurova bilan bog‘liq holat bo‘yicha adolatli qaror qabul qilinishi taʼminlanishiga har jihatdan ko‘maklashadi. Holat bilan bog‘liq jarayonlarni kuzatadi, ushbu masala bo‘yicha qo‘shimcha axborot berib borilishini maʼlum qiladi, deyiladi uyushma axborotida.
Milliy mass-mediani qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish jamoat fondi MY5 telekanali jurnalisti Ruxsora G‘ofurova atrofidagi vaziyatdan xabardor ekanligini bildirgan.
Biz ushbu masala bo‘yicha voqealar rivojini kuzatib boramiz hamda so‘z erkinligini himoya qilish, jurnalistlar xavfsizligini taʼminlash va jurnalistikaning turli janrlarini rivojlantirishga qaratilgan saʼy-harakatlarni qo‘llab-quvvatlaymiz, deya munosabat bildirgan fond axborot xizmati.
“Xalq banki” matbuot xizmati sobiq xodim B.G. murojaatchilar nomiga 2019-yilda isteʼmol krediti rasmiylashtirilishi yuzasidan bankning “Ichki nazorat” bo‘limi xizmat tekshiruvi o‘tkazganini tasdiqladi.
Hujjatlar Jizzax viloyati Harbiy prokuraturasiga taqdim qilinganligi aniqlandi. Sobiq xodim B.G. bilan tuzilgan mehnat shartnomasi 2023-yilda Mehnat kodeksining 161-moddasiga (Mehnat shartnomasini ish beruvchining tashabbusiga ko‘ra) asosan bekor qilingan bo‘lib, o‘z-o‘zidan “Xalq banki xodimi jurnalistni sudga berdi” degan maʼlumot haqiqatga to‘g‘ri kelmaydi, deyiladi bank bayonotida.
Sudyalar oliy kengashi matbuot xizmati Ruxsora G‘afurovaga nisbatan qo‘zg‘atilgani aytilayotgan maʼmuriy huquqbuzarlik ishiga sudyalar hamjamiyati vakilining ehtimoliy aloqadorligi Sudyalar odob komissiyasida o‘rganib chiqilishini maʼlum qildi.
Oliy sud axborot xizmati rahbari Aziz Obidovning aytishicha, holat Oliy sud sudyasi Sh.Boliyev va uning turmush o‘rtog‘ini daxli bor yoki yo‘qligiga tegishli tartibda aniqlik kiritiladi.
Shuning barobarida Sh.Boliyevning turmush o‘rtog‘i ichki ishlar organlariga MY5 telekanali jurnalisti R. G‘afurova ustidan shaxsga doir maʼlumotlar to‘g‘risidagi qonunchilikni buzish yuzasidan ariza bilan murojaat qilgani faqatgina o‘zining konstitutsiyaviy huquqidan foydalanganidan dalolatdir.
Bir so‘z bilan aytganda, sudyaning turmush o‘rtog‘i bo‘ladimi yoxud jurnalist – qonun barcha uchun barobar, deydi oliy sud voizi.
Jizzax viloyati IIB: “Bank va MCHJ mansabdorlariga jinoyat ishi qo‘zg‘atildi”
Jizzax viloyati IIB axborot xizmatining maʼlum qilishlaricha, Toshkent viloyatining Zangiota tumanida yashovchi fuqaro Jamoliddin Boynazarov 2019-yili Xalq banki Jizzax viloyati filialiga isteʼmol krediti olish uchun murojaat qilgan, ammo bank xodimasi B.G. unga kredit ajratilmasligini aytgan. Ammo 2019-yil 20-dekabrda 942-sonli kredit shartnomasi rasmiylashtirilib, Jamoliddin Boynazarov nomiga 3-yil muddatga yillik 36 foiz ustama haq to‘lash sharti bilan 22 mln so‘mlik isteʼmol krediti ajratilgan.
Kredit evaziga taʼminotchi “Fayz Mega Stroy” MCHJ tomonidan fuqaroga 1 dona 6 mln so‘mlik televizor, 1 dona 6 mln so‘mlik muzlatkich, 1 dona 8 mln so‘mlik havo sovitkichi, 2 mln so‘mlik gaz plitasi berilishi kerak bo‘lsa-da, lekin Jamoliddin Boynazarov ushbu mahsulotlarni olmagan. U holat bo‘yicha qonuniy chora ko‘rishni so‘ragan, deyiladi Jizzax viloyati IIB axborotida.
Qayd etishlaricha, holat yuzasidan 2025-yil 24-yanvar kuni Xalq banki Jizzax viloyat filiali va “Fayz Mega Stroy” MCHJ mansabdor shaxslariga nisbatan Jinoyat Kodeksining 168-moddasi 3-qismi “v” bandi (Firibgarlik) va 228-moddasi 2-qismi “b” bandi (Hujjatning qalbaki ekanligini bila turib, undan foydalanish) bilan jinoyat ishi qo‘zg‘atilgan. Hozirda mazkur jinoyat ishi bo‘yicha Jizzax shahar IIB huzuridagi tergov bo‘limi tomonidan dastlabki tergov harakatlari davom ettirilmoqda.
Ichki ishlarga shikoyat
Jurnalist Ruxsora G‘afurova “Daryo” muxbiri bilan bo‘lgan suhbatda aytishicha, material efirga ketganidan keyin bankning sobiq xodimi B.G. uning ustidan IIBga ariza bergan.
U “shaʼn, qadr-qimmatimni yerga urdi. Hali sud bo‘lmay turib jinoyatchi deb atadi, aybsizlik prezumpsiyasiga rioya qilmadi, degan mazmunda shikoyat yozib beribdi. Meni ichki ishlar bo‘limiga chaqirtirishib, tushuntirish xati olishdi va ishni sudga oshirishlarini aytishdi.
Odatda huquqni muhofaza qiluvchi va sud organlari ham fuqarolarning hali aybi isbotlanmay turib ular haqida maʼlumot tarqatishadi. Bu harakatlarini ular jinoyat ko‘lamini, yaʼni boshqa jabrlanuvchilarni ham aniqlash uchun qilishgani bilan izohlashadi. Mening ham maqsadim shu edi. Sababi advokat murojaat qilganlardan tashqari yana boshqa jabrlanganlar bor deb aytgandi. Ularning aksari harbiy bo‘lgani bois kameraga gapirishmadi. Balki bulardan ham boshqa huquqi buzilganlar bordir, deydi jurnalist.
Uning qo‘shimcha qilishicha, jurnalist hamkasblar tomonidan bildirilgan dalda unga ancha kuch bergan va yetti nafar advokat bepul xizmat ko‘rsatishni taklif qilgan.
Bu birinchisi emas
Ruxsora G‘afurovaning aytishicha, 3-yil aval ham ayni shu bank xodimi ustidan murojaat kelib tushgan va bu material telekanalda eʼlon qilingan.
Aynan o‘sha xodim ustidan shikoyat tushgan edi. Uni ham o‘zim material qilganman. O‘shanda u shikoyatchining pulini qaytarib bergandi. Tergov organi esa bu yerda huquqbuzarlik yo‘q deb ishni yopgan. Oradan uch yil o‘tib yana o‘sha bank xodimi ustidan murojaat keldi, deydi jurnalist.
Maʼlumot uchun, jurnalist Ruxsora G‘afurova ustidan sud ishi 19-fevral kuni jinoyat ishlari bo‘yicha Mirzo Ulug‘bek tumani sudida ko‘rib chiqiladi.
Izoh (0)