Film ssenariysi real voqealarga asoslangan. Leonid Gayday gazetada Kavkazda bir yigit sevgan qizini o‘g‘irlab ketgani haqidagi xabarni o‘qigan. Bu qadimiy urf-odat rejissyorda shunchalik katta taassurot qoldirganki, bu voqea asosida komediya suratga olishga qaror qiladi.
Garchi syujet voqealari tog‘larda kechsa-da, film ijodkorlari Kavkazga atigi bir marta tashrif buyurgan. Tog‘ muhitining asosiy qismi Qrimda suratga olingan. Film mualliflarining aytishicha, u yerda barcha zarur jihozlar bilan ta’minlangan “ajoyib kinostudiya” bo‘lgan.
Shurik bilan Nina uchrashgan yo‘l
Nina va Shurikning ilk uchrashuvi Bog‘chasaroy viloyati Kuybishevo va Visokoye qishloqlari orasidagi yo‘lda bo‘ladi. Aytgancha, kadrda Lyusi laqabli eshakni ham ko‘rish mumkin — u filmning asosiy detaliga aylangan, o‘sha paytda u Simferopol hayvonot bog‘ida yashagan. Jonivorning yulduzli onlari “Kavkaz asirasi” bilan tugamaydi, u keyinchalik “9-rota” nomli urush haqidagi filmda ham ishtirok etgan.
Nikoh saroyi
“Tog‘li hudud” Alushtada suratga olingan, ammo ba’zi o‘zgartirishlar bilan. Masalan, Alushta FHDY binosining peshtoqi kinoda shahar militsiya bo‘limiga aylantirilgan. Nikoh saroyining ochilishi munosabati bilan o‘tkazilayotgan bayram buzilgandan so‘ng, bosh qahramon aynan shu yerga olib kelinadi. O‘rtoq Saaxov Arkadiy Raykinning “Xotin do‘stdir odamga” degan so‘zlarini aytgan va Ninaga so‘z bergan saroyning o‘zi esa kino pavilyonida qurilgan.
“Chayka” pansionati
Ommaviy sahnalarda Alushta aholisi faol ishtirok etgan: mahalliy maktablardan birining yuqori sinf o‘quvchilari “Chayka” pansionatining yozgi kinoteatrida tvist raqsiga tushishadi. Hozirda yozgi kinoteatrning faqat zinasi saqlanib qolgan. Bino poydevoridan tomigacha buzilgan. Ammo pansionatning o‘zi buzilmagan.
Jabroil tog‘aning uyi
Esingizda bo‘lsa, Nina zinapoyadan tog‘asining oldiga tushayotganida Saaxov bilan tanishadi va u qizdan: “Nikohga munosabatingiz qanday?” deb so‘raydi. Nina zinadan tushgan o‘sha joy — Qrimdagi Alushta shahri Krapivniy ko‘chasi va Baglikova ko‘chasi chorrahasida joylashgan. Beton devor va metall panjaralar asl ko‘rinishida saqlab qolingan, yashil darvoza ham o‘shanday, faqat hozir yog‘och emas, temirdan yasalgan.
Mazkur hovlida oddiy alushtinlar oilasi yashaydi, ularnikiga ko‘pincha afsonaviy komediya tasvirga olingan joylarga qiziquvchi ekskursiya guruhlari tashrif buyurishadi.
Ruhiy kasalliklar shifoxonasi
Shurik “o‘g‘irlab ketilgan qandaydir qizni qutqarishga intilmasligi” va o‘zini “o‘rtoq Saaxov ogohlantirganidek” tutmagani uchun uni ruhiy kasalliklar shifoxonasiga yotqizishadi. Bu sahnani suratga olish uchun mos bino topilmaydi, natijada Simferopoldagi konserva zavodidan foydalaniladi. Shifokorlar qo‘lidan qochib ketgan Shurik fonidagi devor 2021-yilda buzib tashlangan. Biroq mahalliy rassomlar “Kavkaz asirasi”ga bag‘ishlagan kartina qahramonlari tasvirlangan graffiti saqlanib qolgan.
Attraksionlar parki va kelinni o‘g‘irlash sahnasi
Qahramonni Abxaziyada, Ritsa ko‘liga boradigan yo‘lda “o‘g‘irlab ketish”ga qaror qilinadi. Ammo afsonaviy uchlik — Qo‘rqoq, Dovdir, Barzangi karusel yonidagi bochkadan pivo ichadigan va qo‘llarini ushlab mashina yo‘lini to‘sgan joy Qrimning janubiy tomonida joylashgan Radiant tog‘laridagi qishloq edi. Turistlarni jalb qilish uchun keyinchalik mahalliy aholi kafe, muzey, parki bo‘lgan butun boshli “Gayday bog‘i” va qahramonlarga o‘xshagan dekoratsiya quradilar – bir nechta joyda kartondan yasalgan mashhur uchlik maketi bor.
2008-yilda Irkutskda Qo‘rqoq, Dovdir, Barzangi va Leonid Gaydayning haykali o‘rnatiladi. Chunki rejissyorning bolaligi shu shaharda o‘tgan va u shu yerdagi mahalliy teatr maktabini tamomlagan.
Yong‘oq daraxti
Luchistoye qishlog‘iga yaqin yerda, Arvohlar vodiysi bor. Aynan shu yerda Demyanenko va Varley bilan bog‘liq epizodlarni ham suratga olishgan. O‘sha yerdagi toshni mahalliy ekskursovodlar Nina “Ayiqlar haqida qo‘shiq”qa raqs tushgan tosh deb o‘ylashadi, ammo asl toshni topish amri mahol.
Yuz yildan ko‘proq vaqt o‘tgan bo‘lsa-da, o‘sha mashhur yong‘oq daraxti yaxshi holatda saqlangan. 1992-yilda ko‘chki bo‘lib, landshaftga zarar yetgan bo‘lsa ham daraxt shikastlanmagan. Hozirda u kichik panjara bilan o‘ralgan va yonida “Nikulin yong‘og‘i” degan yozuv bor. Aytgancha, uning yonida Nina tosh ustida turgan holda ayiqlar haqida qo‘shiq kuylagan kadr suratga olingan.
Shurik oqib ketgan daryo
Shurik uxlab yotgan qopda daryoga tushib ketgani va Nina uni qutqarishi kerak bo‘lgan sahna uchun kaskadyor taklif qilingan, ammo “Motor!” deyilgan zahoti kaskadyor cho‘ka boshlagan – qiz filmda suratga tushish uchun suzishni bilaman deb aldagan edi. Natijada Natalya Varleyning o‘zi muzdek suvga (5-6 daraja sovuq) sakraydi — suvdan chiqqan qahramonlarning titrayotgani aktyorlik mahoratidan emas, balki haqiqatan muzlab qolganlaridan edi.
Film haqidagi qiziqarli faktlar
- Qo‘rqoq, Dovdir va Barzangi mingan avtomobil Yuriy Nikulinniki bo‘lgan. Bu nemis kabrioleti hozirda bronza bilan qoplangan va Rangli bulvarda aktyorning haykali yoniga qo‘yilgan.
- “Kavkaz asirasi” filmi suratga olgandan so‘ng, afsonaviy uchlik — Qo‘rqoq, Dovdir va Barzangi tarqalib ketadi. Aytishlaricha, Yevgeniy Morgunov butun suratga olish guruhi bilan janjallashgan va roldan bosh tortgan, shuning uchun ba’zi sahnalarda rejissyor dublyor ishlatishga majbur bo‘lgan.
- Natalya Varleyga Nadejda Rumyanseva ovoz bergan. “Oq ayiqlar haqida”gi qo‘shiqni esa Aida Vedishcheva kuylagan.
- Film premyerasi 1967-yil 3-aprelda bo‘lib o‘tgan va uni 80 milliondan ortiq kino muxlislari tomosha qilgan. Ammo bu durdona asardan bebahra qolishimiz ham mumkin edi, chunki “Goskino” rahbarlaridan biri “to tirik ekanman antisovet ruhidagi bu film ekranlarga chiqmaydi” deydi.
- Vaziyat Leonid Ilich Brejnev tufayli o‘zgaradi — u “qandaydir yangi narsa” ko‘rishni xohlaydi va unga Gaydayning yangi filmiga baho berishni taklif qilishadi. Davlat arbobiga film yoqadi. U “Goskino”ga amalga oshirilgan ishlar uchun minnatdorlik bildiradi. Shundan keyingina filmning ekranlarga chiqishiga ruxsat beriladi.
Izoh (0)