Iroq parlamenti uchta bahsli qonunni, jumladan, mamlakatning shaxsiy maqomi to‘g‘risidagi qonuniga o‘zgartirishlar kiritishni qabul qildi. Muxoliflarning fikricha, bu amalda bolalar nikohini qonuniylashtiradi.
O‘zgartirishlar islomiy sudlarga oilaviy masalalar, jumladan, nikoh, ajrim va meros bo‘yicha ko‘proq vakolat beradi. Faollar bu Iroqning 1959-yildagi Shaxsiy maqom to‘g‘risidagi qonuniga putur yetkazishini ta’kidlamoqda. Ushbu qonun oila huquqini birlashtirgan va ayollar uchun himoya choralarini o‘rnatgan edi.
Asosan konservativ shia qonunchilari tomonidan qo‘llab-quvvatlangan o‘zgarishlar tarafdorlari ularni qonunni islomiy tamoyillarga muvofiqlashtirish va G‘arbning Iroq madaniyatiga ta’sirini kamaytirish vositasi sifatida himoya qilmoqdalar. Hozirgi Iroq qonunchiligida nikohning minimal yoshi 18 yosh etib belgilangan.
Qabul qilingan o‘zgarishlar din arboblariga islom huquqini o‘z talqinlariga ko‘ra qo‘llash imkonini beradi, deyiladi xabarda.
Ba’zilar buni qizlarning erta o‘smirlik yoshida yoki hatto 9 yoshida turmushga chiqishiga ruxsat berish deb talqin qilmoqda. Bu Iroqdagi ko‘plab shia diniy hokimiyatlari amal qiladigan Ja’fariy islom huquqi maktabiga asoslanadi.
Parlament, shuningdek, sunniy mahbuslarga manfaatli bo‘lgan umumiy amnistiya qonunini ham qabul qildi. Bu qonun korrupsiya va talon-toroj qilishda ishtirok etgan shaxslarga ham imtiyoz berishi mumkin deb hisoblanmoqda. Palata, shuningdek, kurdlarning hududiy da’volarini hal qilishga qaratilgan yerni qaytarish to‘g‘risidagi qonunni ham qabul qildi.
Inson huquqlari faoli va Iroq ayollar ligasi a’zosi Intisar al-Mayalining ta’kidlashicha, fuqarolik maqomi to‘g‘risidagi qonunga kiritilgan o‘zgartirishlarning qabul qilinishi “qizlarning erta yoshda turmushga chiqishi orqali ayollar va qizlar huquqlariga halokatli ta’sir ko‘rsatishi, bu ularning bola sifatida yashash huquqini buzishi hamda ayollarning ajrim, vasiylik va meros masalalaridagi himoya mexanizmlarini izdan chiqarishi”ni ta’kidlamoqda.
Parlament raisi Mahmud al-Mashhadoniy o‘z bayonotida qonunlarning qabul qilinishini “adolatni mustahkamlash va fuqarolarning kundalik hayotini tartibga solish jarayonidagi muhim qadam” sifatida yuqori baholadi.
The Guardian nashri avvalroq Iroqda bolalar nikohiga ruxsat berish rejalashtirilayotgani haqida xabar bergan edi. Nashrning ta’kidlashicha, Iroq siyosiy tizimida hukmronlik qilayotgan shia diniy guruhlari o‘n yildan ortiq vaqtdan beri mamlakatda ayollar huquqlarini cheklashga harakat qilmoqda. Qo‘shni Saudiya Arabistonidan farqli o‘laroq, Iroqda ayollardan turmush qurish kabi muhim hayotiy qarorlarni qabul qilish uchun er, ota yoki vasiy erkakning ruxsatini talab qiladigan erkaklar vasiyligi tizimi yo‘q.
“Bu ayollar uchun falokat. Erim va oilam bolalar nikohiga qarshi. Tasavvur qiling-a, agar qizim erga tegsa-yu, qizimning eri nabiramni yoshligidayoq turmushga bermoqchi bo‘lsa. Yangi qonun bunga imkon beradi. Menga e’tiroz bildirishga ruxsat berishmaydi. Bu qonun bolalarni zo‘rlashni qonuniylashtiradi”, deydi qonunni o‘zgartirishga qarshi kurashuvchi guruhlar koalitsiyasining koordinatori Raya Faik.
Qonun loyihasi Iroq Adliya vazirligi tomonidan ko‘rib chiqish uchun taqdim etilgan. Mansabdorlar fikricha, qizlarni boshlang‘ich maktab tugashi bilan turmushga berish kerak. Bu ularga go‘yoki “axloqsiz aloqalardan” qochishga yordam beradi. O‘g‘il bolalar uchun yosh chegarasini esa 15 ga tushirishmoqchi.
Iroqda 1950-yillardan beri 18 yoshgacha nikoh taqiqlangan bo‘lsa-da, YUNISEF tomonidan o‘tkazilgan tadqiqot shuni ko‘rsatdiki, mamlakatdagi qizlarning 28 foizi 18 yoshga to‘lmasdan turmushga chiqqan.
Izoh (0)