Statistika agentligi 2024-yildagi O‘zbekiston eksport-import operatsiyalari hajmini maʼlum qildi. Hisobotdan qator muhim maʼlumotlar o‘rin olgan.
Tashqi savdo defitsiti qisqargan
2024-yilda O‘zbekiston tashqi savdo aylanmasi (TSA) hajmi 65,93 mlrd dollarni tashkil etdi (2023-yilgidan 3,8 foiz o‘sdi). Shundan eksport ulushi 26,94 mlrd dollar (8,4 foiz oshdi), import 38,98 mlrd dollar (0,8 foiz ko‘paydi) bo‘ldi. Taqchillik — 12 mlrd dollar (2023-yilda 13,8 mlrd dollar).
O‘tgan yili Xitoy mamlakat tashqi savdosida eng ko‘p ulushni (12,5 mlrd dollar, umumiy hajining 18,9 foizi) egalladi. O‘zbekiston mazkur davlatga 2 mlrd dollarlik tovar va xizmatlar eksport qilgan bo‘lsa, qariyb 10,4 mlrd dollarlik mahsulotlar import qilgan.
Keyingi o‘rinni Rossiya egallagan. Ruslar bilan 3,7 mlrd dollarlik eksport, 7,94 mlrd dollarlik import operatsiyalari amalga oshirilgan.
Shu bilan birga, tashqi savdoda yana 8 ta davlat ulushi yuqori:
- Qozog‘iston—4,3 mlrd dollar;
- Turkiya — 2,9 mlrd dollar;
- Koreya — 2 mlrd dollar;
- Germaniya —1,2 mlrd dollar;
- Turkmaniston — 1,1 mlrd dollar;
- Afg‘oniston — 1,1 mlrd dollar;
- Fransiya — 1,1 mlrd dollar;
- Hindiston — 980 mlrd dollar.
O‘tgan yilgi O‘zbekiston tashqi savdosida Qirg‘iziston asosiy o‘ntalikdan tushib qolgan. Uning o‘rnini Hindiston egallagan.
Gaz eksporti ko‘payib, oltinniki kamaygan
2024-yilda O‘zbekiston eksportining eng katta ulushini (27,8 foiz) oltin tashkil etgan. Mamlakat o‘tgan yili xorijga 7,5 mlrd dollarlik (2023-yilda 8,1 mlrd dollar) qimmatbaho metall sotgan.
Xizmatlar eksporti hajmi 7,2 mlrd dollarni yoki jami eksport hajmining 26,7 foizini tashkil etib, 2023-yildagidan (5,6 mlrd dollar) 27,7 foizga ko‘paydi. Xizmatlar eksporti tarkibining asosiy ulushi safarlar (turizm) (48,8 fioz) va transport (35,7 foiz) tashkil etgan.
O‘z navbatida 4,2 mlrd dollarlik sanoat tovarlari, 2,2 mlrd dollarlik oziq-ovqat mahsulotlari va tirik hayvonlar eksport qilingan. Shuningdek, chet elga 1,2 mlrd dollarlik mashinalar va transport asbob-uskunalar sotilgan.
Press-relizda eʼtiborga molik maʼlumotlardan biri gaz eksporti bilan bog‘liq. Mamlakatda tabiiy gaz qazib olish hajmi keskin qisqarishi va taqchillikka qaramay, mazkur mahsulotni eksport qilish to‘xtatilmagan. 2024-yilda O‘zbekiston xorijga 627,6 mln dollarlik, yaʼni 2023-yildagidan 18,4 foiz ko‘proq gaz sotgan.
Umuman olganda, respublika tovar va xizmatlarining eng ko‘p eksportni Rossiya (13,7 foiz), Xitoy (7,6 foiz), Qozog‘iston (5,4 foiz) davlatlariga amalga oshirilgan.
Rekord darajadagi gaz importi
2024- yil yanvar-dekabr oylarida import qilingan tovarlar hajmi 2023-yildagidan 337 mln dollarga kamaygan. O‘tgan yili import tarkibining eng katta ulushini mashinalar va transport asbob-uskunalari tashkil etgan. Yaʼni yil davomida xorijdan 13,3 mlrd dollarlik shunday tovarlar sotib olingan (2023-yilda 14,9 mlrd dollar).
Shu bilan birga, sanoat tovarlari ulushi ham nisbatan yuqori saqlanib qolgan 6 mlrd dollar (15,5 foiz). O‘z navbatida chet eldan 3,7 mlrd dollarlik xizmatlar, 3,7 mlrd dollarlik oziq-ovqat mahsulotlari va tirik hayvonlar sotib olingan.
O‘tgan yili 3,9 mlrd dollarlik mineral yoqilg‘i, yog‘lash moylari va shunga o‘xshash materiallar import qilingan. Tabiiy gaz ham mazkur tarkibga kiradi. 2024-yilda O‘zbekiston 1,7 mlrd dollarlik — tarixda kuzatilmagan rekord qiymatdagi gaz import qildi.
Yana bir eʼtiborni tortadigan raqamlardan biri O‘zbekistonga avtomobillar importi hajmi keskin kamaygani bilan bog‘liq. Mamlakat 2024-yilda 3,3 mlrd dollarlik avtomobil import qilgan, bu ko‘rsatkich 2023-yilda 4,5 mlrd dollarga yetgandi. O‘tgan yili 2 mrd dollarlik elektr mashinalari, apparatlari va jihozlari va ularning elektr qismlari import qilingan (2023-yilda 1,9 mlrd dollar).
Mamlakat eng ko‘p — 10,4 mlrd dollarlik importni Xitoydan amalga oshirgan. Shu bilan birga, Rossiya (7,9 mlrd dollar), Qozog‘iston (2,8 mlrd dollar), Koreya (1,9 mlrd dollar) va Turkiyadan (1,7 mlrd dollar) nisbatan ko‘p tovar va xizmatlarni import qilgan.
Izoh (0)