Janubiy Koreyada prezident Yun Sok Yolning harbiy holat e’lon qilishi va keyinchalik bekor qilishi mamlakatda siyosiy inqirozga olib keldi. 3-dekabr kuni u kutilmaganda harbiy holat e’lon qildi, bu qarorini muxolifatning “davlatga qarshi faoliyati” bilan izohladi.

Ammo parlament tez orada bu qarorni bekor qildi, shundan so‘ng prezident harbiy holatni bekor qilib, xalqdan uzr so‘radi. 8-dekabr kuni sobiq mudofaa vaziri Kim Yon Xyon harbiy holat e’lon qilinishidagi ishtiroki uchun hibsga olindi. U 4-dekabr kuni iste’foga chiqqan edi. Ma’lumotlarga ko‘ra, aynan u prezidentga harbiy holatni joriy etish taklifini bergan.

14-dekabr kuni Milliy Assambleya prezidentga impichment e’lon qildi. 204 nafar deputat impichmentni qo‘llab-quvvatladi, 85 nafari qarshi ovoz berdi. Joriy yilning 15-yanvar kuni Janubiy Koreyada tergovchilar ikkinchi urinishda prezident Yun Sok Yolni hibsga oldi. Hokimiyatdan chetlatilgan prezidentni hibsga olishga birinchi urinish 3-yanvar kuni sodir bo‘lgandi. Biroq o‘shanda Yun Sok Yolning qo‘riqchilari politsiya hibsga olishiga qarshilik qilgan. Bugun esa uzoq davom etgan qarama-qarshilikdan so‘ng, tergovchilar prezidentni Korrupsiya bo‘yicha tergov byurosiga olib borishga muvaffaq bo‘ldi.

Yun Sok Yol yirik siyosiy janjallarga aralashgan yagona prezident emas.

So‘nggi 60 yil ichida Janubiy Koreyada bir qator yetakchilarning taqdiri ayanchli kechdi.

1. Li Sin Man (1948-1960) — surgundagi Koreya Respublikasi Muvaqqat hukumatining birinchi rahbari va Janubiy Koreyaning birinchi prezidenti. Uning davrida Koreyaning janubiy va shimoliy qismlarga bo‘linishi yuz berdi. 1960-yilda Li Sin Man to‘rtinchi marta prezidentlikka nomzodini qo‘ydi va yagona nomzod sifatida saylandi. O‘sha yilning aprelida ommaviy tartibsizliklar boshlandi, odamlar Li Sin Man iste’fosini talab qilishdi. Aprel inqilobi davrida prezident ag‘darildi, Birinchi respublika rejimi quladi, Ikkinchi respublika o‘rnatildi.

2. Yun Bo Son (1960-1962) — Janubiy Koreyaning ikkinchi prezidenti, bor-yo‘g‘i ikki yil hukmronlik qildi. Bu davrda u parlamentning rolini kuchaytirgan bir qator liberal islohotlarni amalga oshirdi. Yun Bo Son Paq Chon Xi davlat to‘ntarishidan keyin lavozimidan chetlashtirildi. Shundan so‘ng u muxolifatdagi siyosiy faoliyatini davom ettirdi va yana ikki marta prezidentlikka muvaffaqiyatsiz nomzod bo‘ldi.

4. Pak Chon Xi (1963-1979) — harbiy va Janubiy Koreyaning uchinchi prezidenti. U “Koreya iqtisodiy mo‘jizasi”ga olib kelgan iqtisodiy islohotlar, kuchli sanoat bazasini yaratish, diktatura va siyosiy qatag‘onlar bilan mashhur. Prezidentning hayotiga bir necha bor suiqasd qilingan, natijada u respublika Markaziy razvedka boshqarmasi direktori tomonidan o‘ldirilgan.

5. Chxve Gyu Xa (1979-1980) — hokimiyatni bir yil ham boshqarmagan: to‘rtinchi prezident harbiy to‘ntarish natijasida lavozimidan chetlashtirildi. Uning davrida general-mayor Chon Du Xvan davlat to‘ntarishini uyushtirib, mamlakat harbiy qo‘mondonligi va hukumat ustidan nazoratni o‘z qo‘liga oldi. Bu vaqtda talabalar g‘alayoni va Kvanju qo‘zg‘oloni sodir bo‘ldi, Chon Du Xvan ularni shafqatsizlik bilan bostirdi, shundan so‘ng Chxve Gyu Xa iste’foga chiqdi. Uning o‘rnini Chon Du Xvan egalladi.

6. Chon Du Xvan (1981-1988) o‘tmishdoshlariga nisbatan kamroq shafqatsiz bo‘lsa-da, avtoritar hukmdor sifatida tanilgan. Bir necha tinch yillardan so‘ng Janubiy Koreyada norozilik namoyishlari avj oldi va 1988-yilda Chon Du Xvan iste’foga chiqishga majbur bo‘ldi. 1996-yilda u korrupsiya va 1979-yildagi davlat to‘ntarishini uyushtirgani uchun sudlandi. Dastlab uni o‘lim jazosiga hukm qilishdi, keyin jazo umrbod qamoq bilan almashtirildi, ikki yildan so‘ng esa u afv etildi.

7. Ro De U (1988-1993) Chon Du Xvanning bevosita vorisi bo‘ldi. U o‘z davrida siyosiy tizimni demokratlashtirishga intildi. 1996-yilda u o‘tmishdoshi Chon Du Xvan bilan birga sudlandi. Ma’lum bo‘lishicha, u prezidentlik davrida siyosiy fondlarga xayriya qilish niqobi ostida katta miqdorda pora olgan. Ro De U 22 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi, keyinchalik uning muddati 17 yilga qisqartirildi va 1998-yilda u afv etildi.

8. Kim Yon Sam (1993-1998) o‘tmishdoshlaridan farqli o‘laroq, Janubiy Koreyaning yettinchi prezidenti sifatida lavozimga kelishidan ancha oldin, Pak Chon Xi hukmronligi davrida qamoqqa olingan edi. Prezidentlik lavozimida bo‘lganida u Chon Du Xvan va Ro De Uni sudga tortishga erishdi. U jamiyatni demokratlashtirish va korrupsiyaga qarshi kurashishi bilan mashhur.

9. Kim De Chjun (1998-2003) Koreya Respublikasining sakkizinchi prezidenti bo‘ldi. U Pak Chon Xi davrida qamoqda o‘tirgan, Chon Du Xvan hukmronligi paytida esa hukumatga qarshi va buzg‘unchilik faoliyatini uyushtirishda ayblanib, o‘lim jazosiga hukm qilingan edi. Keyinchalik uning jazosi umrbod qamoqqa o‘zgartirildi, so‘ngra afv etilib, AQSHga ketishiga ruxsat berildi. 1985-yilda Kim De Chjun vataniga qaytib keldi va siyosiy faoliyatini davom ettirdi. 2000-yilda u hatto Tinchlik bo‘yicha Nobel mukofotiga sazovor bo‘ldi.

10. No Mu Xen (2003-2008) Janubiy Koreyaning to‘qqizinchi prezidenti bo‘lib, uning taqdiri juda fojiali kechdi. 2004-yilda unga nisbatan impichment e’lon qilindi, ammo Konstitutsiyaviy sud bu qarorni bekor qildi. 2009-yilda No Mu Xen poraxo‘rlikda ayblandi, shundan so‘ng o‘z joniga qasd qildi.

11. Li Men Bak (2008-2013) Prezidentlik muddatidan so‘ng u qiyinchiliklarga duch keldi. U pora olish, o‘g‘irlik va hokimiyatni suiiste’mol qilgani uchun 17 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi.

12. Pak Kin Xe (2013-2016) Janubiy Koreya tarixidagi birinchi ayol prezident bo‘ldi. 2016-yilda katta janjal yuz berdi, Pak Kin Xe ko‘plab siyosiy qarorlarni do‘stlarining ta’sirida qabul qilganlikda ayblandi. Mamlakatda Pak Kin Xening iste’fosi talab qilingan namoyishlar o‘tkazildi va tez orada unga nisbatan impichment e’lon qilindi. Prezident poraxo‘rlikda ayblanib qamoq jazosiga hukm qilindi, biroq 2021-yilda u afv etildi.

13. Mun Chje In (2017-2022) — hozirgacha yirik siyosiy janjallar, qamoqqa olishlar va qamoq jazolaridan xoli bo‘lgan Janubiy Koreyaning yagona prezidentidir. Uning faoliyati davrida Janubiy Koreya va Shimoliy Koreya o‘rtasidagi munosabatlarning yaxshilanishi kuzatilgan.