Uy bekalarining beminnat yordamchilari — kir va idish yuvish mashinalari hamda changyutgichni kimlar ixtiro qilgan?

Bugungi kunda hayotimizni ro‘zg‘or ishlarida yordam berib kelayotgan zamonaviy texnika mahsuli — kir yuvish mashinasi va changyutgichsiz tasavvur qila olmaymiz. Mazkur maishiy texnikalarning ixtiro qilinishi va takomillashib borishi ko‘plab vaqt va energiyani tejashga yordam bermoqda. Quyida ularning ixtiro qilinish tarixi haqida ma’lumot beramiz.

Idish yuvish mashinasi

Eng birinchi idish yuvadigan mashina prototipi 1850-yilda erkak tomonidan o‘ylab topilgan. Ammo u qog‘ozda qolib ketgan. Unda ko‘plab nuqsonlar bo‘lgan, qo‘pol, kamida qo‘l mehnati bilan ishlatilishi kerak bo‘lgan. Bugungi kunda biz ishlatadigan idish yuvish mashinasi esa amerikalik uy bekasi Jozefina Kokreyn tomonidan ishlab chiqilgan. Aynan u finjonlar, tarelka va idishlarni avtomatik yuvish uchun alohida metalli konstruksiya ishlab chiqqan.

Qo‘lda ishlatiladigan mashina 1893-yilda Chikagodagi sanoat ko‘rgazmasida ilk bor namoyish etilgan. Tez orada Kokreyn mazkur modelni bug‘ va elektr motori bilan ta’minlagan va yanada takomillashtirgan. U idish-tovoqlar benuqson yuvilishi uchun suv bosimini ham ko‘zdan qochirmagan. Bularning barini Jozefina uyining omborxonasida amalga oshirgan. Idish yuvish mashinalarining ommaviy ishlab chiqarilishi o‘tgan asrning 70-yillaridan boshlab yo‘lga qo‘yilgan.

Zamonaviy idish yuvish mashinalari odatda boshqa maishiy texnikalarga nisbatan ancha qimmatga baholanadi, ammo so‘nggi bir necha yil ichida ularning arzonroq va ixchamroq hamda har qanday oshxonaga mos keladigan modellari ham ishlab chiqarilmoqda. Ular suvni sezilarli darajada tejash imkonini beradi va bir siklda o‘rtacha 13-18 litr suv ishlatadi.

Changyutgich

XX asr boshlarida stansiya xodimlari poyezd o‘rindiqlaridagi changni havo oqimi bilan tozalaydigan mashinani ko‘rib qolgan amerikalik Hubert But changni so‘ruvchi shunga o‘xshash qurilma yaratishga qaror qilgan. Shu tariqa biz bilgan changyutgichlar ilk bor 1901-yilda ixtiro qilingan. But birinchi marta moyli dvigateli va 30 metrli shlanglari bo‘lgan ulkan changyutgichni loyihalashtirgan. U yong‘in xizmati vagoni o‘lchamiga teng bo‘lgan va otlar yordamida boshqarilgan. Mazkur texnikadan katta va keng o‘lchamli joylarni tozalashda foydalanilgan. Hubertning mijozlari orasida Britaniya qirollik oilasi va barcha badavlat xonadonlar bo‘lgan.

So‘ng yillar o‘tib changyutgichning dizayni takomillashtirildi va yanada murakkablashdi. Elektr changyutgich bilan birga asinxron dvigatelga ega birinchi changyutgichlar ham ishlab chiqarilishi yo‘lga qo‘yildi. Bu ixtiro har kimga shaxsiy changyutgichdan foydalanish imkonini berdi. Uzoq yillardan beri xonadonimiz mezboni va uy bekalarining dastyori bo‘lgan mazkur texnika bugungi kunda ham takomillashib bormoqda. Hozirda pollarni nam tozalashdan o‘tkazadigan va sun’iy intellektga ega changyutgichlar ham mavjud.

Kir yuvish mashinasi

18-asrdan boshlab kir yuvishni soddalashtirish va uning sifatini yaxshilash uchun turli xil ixtirolar qilishga urinishlar bo‘lgan, ammo eng mukammal tajriba Alva Fisherga tegishli bo‘lgan. Aynan u 1919-yilda barcha zamonaviy kir yuvish mashinalarimiz prototipiga aylangan elektr kir yuvish mashinasini patentlagan. Dastlab ushbu qurilma “Tor” deb nomlangan, chunki kir yuvish paytida undan juda baland shovqin kelgan va barcha qismlari ochiq holda bo‘lgan. Birinchi ixtiro qilingan kir yuvish mashinasi korpusidagi yog‘och baraban sakkiz marta bir yo‘nalishda, so‘ng sakkiz marta boshqa yo‘nalishda aylangan va shu tariqa kiyimlarni tozalagan. To‘liq avtomatik kir yuvish mashinasi 40-yillarning oxirida paydo bo‘lgan va ilk bor AQSH bozorlarida sotuvga qo‘yilgan.

Qiziqarli fakt: Yaponiyada odamlar uchun mo‘ljallangan “kir mashinasi” yaratilgan.

Mirai Ningen Sentakuki (“Insonlar uchun kelajak kir yuvish mashinasi”) deb nomlangan uskuna reaktiv samolyot kabinasini eslatadigan shaffof kapsuladan iborat. . Maxsus tizim kapsulani iliq suv bilan to‘ldiradi, sensorlar qulay haroratni ta’minlash uchun yurak urish tezligi va boshqa ko‘rsatkichlarni o‘lchaydi. Sun’iy intellekt esa foydalanuvchining holatini tahlil qiladi va mashinadagi odamning dam olishi uchun tinchlantiruvchi tasvirlarni ekranda namoyish qiladi. “Yuvintirish jarayoni” esa o‘rtacha 15 daqiqa davom etadi.