AQSHning saylangan prezidenti Donald Tramp Kanadani o‘z ichiga olgan Qo‘shma Shtatlar xaritasini ko‘rsatdi. Siyosatchi xaritani o‘zining Truth Social ijtimoiy tarmog‘iga joyladi.
Tramp 5-noyabr kuni bo‘lib o‘tgan saylovlarda g‘alaba qozongach, Kanadaga tahdid qilishni boshladi. Siyosatchi dastlab Meksika va Kanada tovarlariga 25 foizlik, Xitoynikiga esa 10 foizlik boj joriy etishini aytgandi. Bu noqonuniy migrantlar oqimi va giyohvand moddalar kontrabandasi bilan bog‘liq.
Tramp tegishli bayonotni Kanada bosh vaziri Jastin Tyudo bilan suhbatda ham bildirgandi. U agar tegishli chora ko‘rilmasa, Kanada AQSHning 51-shtati, Tryudo esa uning gubernatori bo‘lishini ta’kidlagan. Shuningdek, Kanada Qo‘shma Shtatlarga qo‘shib olingan taqdirda, mamlakatdagi soliqlar 60 foizdan ko‘proqqa pasayishini bildirgan.
Agar Kanada bizning 51-shtatimizga aylansa, ularning soliqlari 60 foizdan ko‘proqqa kamayadi, bizneslari darhol ikki barobar o‘sadi va ular dunyodagi boshqa hech qaysi davlatda bo‘lmagan harbiy himoyaga ega bo‘ladi, deb yozgan Tramp Truth Social tarmog‘ida.
6-yanvar kuni Kanada bosh vaziri Jastin Tryudo liberallar partiyasi rahbari lavozimidan ketishini e’lon qildi. Tramp esa bunga ham munosabat bildirmay qolmadi. U Tryudoning bayonotidan so‘ng Kanadaga yana bir bor 51-shtat sifatida AQSH tarkibiga kirishni taklif qildi.
7-yanvar kuni Kanada hukumati Trampning taklifiga qat’iyan rad javobini berdi.
Saylangan prezident Trampning fikrlari Kanadani kuchli mamlakat qiladigan narsalarni mutlaqo tushunmasligini ko‘rsatmoqda. Iqtisodiyotimiz baquvvat. Xalqimiz matonatli. Biz hech qachon tahdidlar oldida orqaga chekinmaymiz, dedi Kanada tashqi ishlar vaziri Melani Joli.
Kanada bosh vaziri Jastin Tryudo ham mamlakat hech qachon AQSHning 51-shtatiga aylanmasligini ta’kidladi.
Kanadaning Qo‘shma Shtatlarning bir qismi bo‘lish ehtimoli yo‘q. Har ikki mamlakatdagi ishchilar va mahalliy jamoalar savdo va xavfsizlik sohasida bir-birlarining eng yirik hamkorlari ekanliklaridan foyda ko‘rmoqda, dedi iste’fosini e’lon qilgan Jastin Tryudo.
Tramp Panama kanalini ham AQSH nazoratiga qaytarmoqchi
Tramp Panama hukumati bilan kanalni AQSH nazoratiga qaytarishni muhokama qilayotganini aytgan. Panama Tashqi ishlar vazirligi esa uning so‘zlarini rad etgan.
Navbatda Grenlandiya ham turibdi
Tramp Grenlandiyani sotib olish rejalarini birinchi muddati davomida ham gapirgandi, ammo rad javobini olgandi. Saylovda g‘alaba qozongach, Vashington Grenlandiyani nazorat qilishi kerakligini yana ta’kidlagan. Bunga javoban Grenlandiya parlamentining “Xalq hamjamiyati” partiyasi aʼzosi Aaya Shemnits Donald Trampga orol sotilmasligini eslatib qo‘ygan.
“Biz sotilmaymiz. Grenlandiya xalqqa tegishli”, deygan orol bosh vaziri Mute Egede. Biroq u Grenlandiya Daniyadan mustaqil bo‘lish uchun intilishi kerakligini aytgan.
Tarix va bugungi sharoit shuni ko‘rsatdiki, Daniya qirolligi bilan hamkorligimiz to‘liq tenglikni ta’minlay olmadi. Endi mamlakatimiz navbatdagi qadamni tashlash vaqti keldi. Dunyoning boshqa mamlakatlari kabi, biz ham hamkorlik yo‘lidagi to‘siqlarni — mustamlakachilikning kishanlari deb atashimiz mumkin bo‘lgan g‘ovlarni — bartaraf etish va oldinga intilish uchun harakat qilishimiz lozim, degan Egede.
Tramp “butun dunyoda milliy xavfsizlik va erkinlikni ta’minlash uchun” AQSH Grenlandiyani egallab olishi “mutlaqo zarurligini” bildirgan. Mazkur tahdidlar fonida Daniya Grenlandiya mudofaasini kuchaytirib, gerbini o‘zgartirdi.
Qirol Frederik X Norvegiya va Shvetsiya bilan ittifoqqa ishora qilgan va 500 yildan ortiq vaqt davomida gerbda bo‘lgan uchta tojni olib tashlashni buyurdi.
Grenlandiya va Farer orollari ramzlari — oq ayiq va qo‘chqor — ikki qismga bo‘linib, ikkinchi va uchinchi maydonlarga ko‘chirildi, Daniya va Janubiy Yutlandiya ramzlari esa birinchi va to‘rtinchi maydonlarga o‘tkazildi.
Trampning o‘g‘li ham otasining hududiy tahdidlarini qo‘llab-quvvatlamoqda. 25-dekabr kuni 40 yoshli Erik Tramp o‘zining X ijtimoiy tarmog‘idagi sahifasida otasi Amazon’dan Kanada, Grenlandiya va Panama kanalini “sotib olayotgan” rasmini joylashtirgandi.
1953-yilgacha Grenlandiya oroli o‘zining milliy komissari va Grenlandiya ishlari bo‘yicha kengash tomonidan boshqarilgandi. Bu boshqaruv Kopengagendagi Grenlandiya ishlari bo’yicha ma’muriyat tomonidan muvofiqlashtirilgan. 1953-yilda Grenlandiya mustamlakachilik tizimi tugatilib, Grenlandiya yangi Daniya konstitutsiyasiga binoan Daniyaning bir qismiga aylangan va Daniya parlamentida ikkita o‘rin egallagan.
1979-yilda o‘tkazilgan referendumda Grenlandiyaga mahalliy boshqaruv berildi. Grenlandiya ishlari bo‘yicha kengash bekor qilinib, uning o‘rniga yangi parlament tashkil etildi. Ushbu parlament, o‘z navbatida, mahalliy o‘zini o‘zi boshqarish uchun ijroiya organi bo‘lgan landstingni saylaydi. Biroq, tashqi siyosat, mudofaa, adliya va moliya kabi sohalar Daniya tomonidan boshqarilmoqda.
Grenlandiya maydoni 2,166 million kvadrat kilometr bo‘lgan dunyodagi eng katta orol bo‘lib, uning deyarli 80 foizi muz bilan qoplangan. U Shimoliy Amerikaning shimoli-sharqida joylashgan. Orolda 50 mingdan sal ko‘proq aholi yashaydi, ularning aksariyati inuitlar (eskimoslar).
Bu mustaqil davlat emas, balki Daniya tarkibidagi avtonom hududdir. Aholi punktlari asosan janubi-g‘arbiy qirg‘oq bo‘ylab to‘plangan. Grenlandiya poytaxti Nuuk.
Izoh (0)