Afsonaviy yapon rejissyori 5-yanvar kuni 84 yoshga to‘ldi. Uning nomi allaqachon yapon animatsiyasining ramziga aylangan, multfilmlari tomoshabinlar qalbidan joy olgan. Hayao Miyazaki tavallud kuni munosabati bilan uning asosiy hayotiy tamoyillari haqida so‘zlab beramiz.
- Bolaligidan samolyotlarni yaxshi ko‘rgan dunyoning eng mashhur animatorlaridan biri — buyuk yapon rejissori Xayao Miyazaki hikoyasi
- Harbiy masalalardan ekologik muammolargacha: Hayao Miyazakining tasavvuringizga sig‘maydigan voqealar tasvirlangan animelari
- Buyuk yapon animatori Hayao Miyazaki multfilmlari yordamida hal qilish mumkin bo‘lgan bolalardagi muammolar
Ilhomlanish haqida
Ko‘pincha Hayao Miyazaki kartinalarining qahramonlari ulg‘ayishi va dunyoni anglashi kerak bo‘lgan bolalardir. Muallif diqqatimizni nafaqat tashqi voqealarga, balki ichki o‘zgarishlarga ham qaratadi. Rejissyorning asarlarida ilhomni hatto ob-havo ma’lumotidan ham topish mumkinligi g‘oyasi aks ettirilgan.
“Qo‘shnim Totoro” — hayotda birinchi marta qiyinchiliklarga duch kelgan ikki opa-singil haqidagi hikoya. Miyazaki afsonaviy mavjudotlar bilan bo‘lgan sarguzashtlari orqali yangiliklarga ochiq bo‘lish va mo‘jizalarga ishonishdan to‘xtamaslikning qanchalik muhimligini ko‘rsatadi. Filmda muhim voqealar va epik janglar yo‘q, ammo bu ta’sirchan hikoya hayotning har bir onini qadrlash va oddiy narsalardan ham quvonch izlashning naqadar muhimligini eslatadi.
Erkinlik haqida
Bu Hayao Miyazaki asarlaridagi asosiy mavzulardan biri bo‘lsa kerak. “Ozodlikka erishish — inson erishishi mumkin bo‘lgan eng katta quvonchdir”, deydi multiplikator va erkinlikka nafaqat huquq, balki ichki kuch sifatida qarash kerakligini ta’kidlaydi.
“Laputa — samoviy qal’a” mustaqillik uchun kurash haqidagi anime. Laputa — qadimiy utopik orol, ibtidoiy tabiat ramzi, Pazu va Sita bosh qahramonlari esa uni bosqinchilardan himoya qilishga intiladi.
Ayollar haqida
Hayao Miyazaki asarlarining asosiy xususiyatlaridan biri kuchli va mustaqil ayol qahramonlariga e’tibor qaratishidir. Rassom o‘z tanlovini sodda tushuntiradi: “Ko‘pchilik filmlarimning bosh qahramoni qiz bola. Buning sababini uzoq tushuntirishim mumkin, ammo qisqa javob bilan cheklanaman. Gap shundaki, men ayollarni juda yaxshi ko‘raman”.
Bu samimiylik uning har bir asarida seziladi. Masalan, “Malika Mononoke” filmi qahramoni Sanni olaylik. Bo‘rilar to‘dasi tarbiyalagan qiz o‘ziga qadrli bo‘lgan narsa uchun ikkilanmay jangga otlanadi. Ammo San qissasi nafaqat kurash haqida, balki burch va shaxsiy tuyg‘ular o‘rtasidagi muvozanatni izlash haqida ham. San bu — bo‘ysundirish mumkin bo‘lmagan, biroq anglash va sevish mumkin bo‘lgan tabiatdir.
Albatta, “Shamollar vodiysidan kelgan Navsikaya” filmini ham eslab o‘tish lozim. Bu qahramon ayol mehr-shafqat, donolik va qat’iyatga ega. U haqiqiy yetakchi sifatida xalqni boshqaradi, tabiatni asrashga intiladi va hatto dushmanlariga ham yordam qo‘lini cho‘zadi.
Yaxshilik va yomonlik haqida
Shubhasiz, yaxshilik va yomonlik mavzusi Miyazakining barcha asarlarida aks etadi. Biroq “Haulning o‘zyurar qal’asi” bu borada eng yorqin misol bo‘lishi mumkin. Dastlab Sahroning jodugar ayoli klassik yovuz qahramonga o‘xshaydi, chunki u bosh qahramon Sofini jodulaydi. Ammo voqealar rivojlanishi davomida bu yovuz ayolning qiyofasi ochilib, uning zaif tomonlari va yolg‘izligi namoyon bo‘ladi.
Ta’kidlash joizki, qal’a egasi bo‘lmish sehrgar Haulni ham benuqson deb bo‘lmaydi: u faqat qo‘rquvlarini yengib o‘tgandan keyingina o‘zining eng yaxshi holatiga erishadi. Hayao bizga yaxshilik va yomonlik bir-biridan ajralgan holda mavjud bo‘lmagan dunyoni taqdim etadi.
Katta bo‘lish haqida
“Ruhlar olami” animesida Tixiro ismli qiz ota-onasi bilan yangi uylarini ko‘rishga kelganda adashib, kimsasiz shaharga kelib qolishadi. U yerdagi tansiq ovqatlarni yegan otasi va onasi cho‘chqaga aylanadi va qizi bilan birga sehrgar Yubaba tomonidan boshqariladigan sehrli dunyoga tushib qoladi. Endi Tixiro ularni afsundan qutqarishi kerak.
Qahramon to‘satdan mustaqil bo‘lishga majbur, chunki voqealar juda tez sodir bo‘ladi. Qiz ota-onasini normal hayotga qaytarish uchun qo‘lidan kelgan hamma ishni qiladi.
Urushdan yomonroq narsa yo‘q
Hayao Miyazaki — tinchlikparvar ijodkor. U Yaponiya hukumatini Ikkinchi jahon urushidagi ishtiroki uchun javobgarlikni o‘z zimmasiga olishga chaqirgan va keyinroq AQSH Iroqni bombardimon qilgani uchun “Oskar” mukofotini topshirish marosimiga borishdan bosh tortgan. U o‘z asarlarida urush hatto yaxshi odamlarni dahshatli ishlar qilishga majbur qilishini ko‘rsatishga harakat qiladi.
“Porko Rosso” Birinchi jahon urushi faxriysi Marko Pagott haqida hikoya qiladi. Uning odamlardan shunchalik ko‘ngli qolgan ediki, yolg‘izlikda yashashni afzal ko‘radi. U uchuvchi bo‘lib ishlaydi, havo qaroqchilarini tijorat samolyotlaridan himoya qiladi. Jinoyatchilar tajribali uchuvchini yenga olmasligini tushunadi va Porko Rossoni yo‘q qilishi uchun amerikalik uchuvchi Alo Svinni yollashadi.
Bu multfilm ustida ish Yugoslaviyada urush boshlangan bir paytda ketayotgan edi. Bu Miyazakini g‘azab va tajovuzkorlikni ko‘rsatib, syujetni g‘amginroq qilishga majbur qiladi. Multfilmning oxirida esa odamlarni faqat mehr-muhabbat qutqara olishiga ishora bor.
“Shamol kuchaymoqda” filmidan 10 yil o‘tgach, Miyazaki yana bir fantastik hikoya bilan animatsiyaga qaytdi. “Bola va qarqara” syujeti asosan avtobiografikdir. Hayao Miyazaki Ikkinchi jahon urushi paytida tug‘ilgan va uning otasi samolyot qismlarini ishlab chiqaradigan zavodda ishlagan.
Mahitoning onasi Tokiodagi portlash paytida vafot etgan. Bolaning otasi xotinining singlisi — Natsukoga uylanadi va o‘g‘li bilan qishloqqa ko‘chib o‘tadi. Mahito avvaliga o‘gay onasi bilan yaxshi munosabatda bo‘lmaydi. Ammo bir kuni Natsuko g‘oyib bo‘ladi. Bolakay uni qutqarishi va, ehtimol, onasini topish uchun sehrli mamlakatga borishi kerak.
Ushbu multfilm asosan yaqin insonlar o‘limidan keyin qayg‘uni qanday qilib yengishga bag‘ishlangan. Aynan urush tufayli multfilm qahramoni ham yo‘qotishlarga duch keladi va bunga ko‘nika olmaydi.
Izoh (0)