Uxlab qolgan bolani uyg‘otish mumkin emas: bolalarning kinoda suratga tushishi haqida siz bilmagan qiziqarli faktlar

20-asr boshlarida, Gollivudda kino endigina rivojlana boshlagan paytda, bolalar huquqlari himoya qilinmagan. Ular kun bo‘yi ishlab, pul olishmas, gonorari esa ularning ota-onalari yoki vasiylariga berilgan.

Gollivuddagi bolalar adolatsizligining eng yorqin misollaridan biri — Jeki Kugan. U 1920-yillarda juda mashhur bo‘lib, ikki million dollar ishlab topgan, bu 2024-yilda 30 million dollardan ortiq pulga teng. Ammo balog‘atga yetgunga qadar ota-onasidan kuniga atigi bir necha dollar olgan va katta bo‘lib, uylanmoqchi bo‘lganida esa ota-onasi hamma pullarni sarflab bo‘lganini bilib qoladi. Ammo hozir Gollivudda bunday holatni tasavvur qilish qiyin, chunki bolalarni qo‘lidan kelgancha himoya qilishadi va ular uchun maxsus qat’iy qoidalar o‘ylab topishgan.

Yosh cheklovlari

AQSHning ko‘plab shtatlarida yosh cheklovlari faqat 16 yosh va balog‘at yoshining yuqori chegarasiga tegishlidir — aynan shunda yosh aktyorlar mustaqil ravishda shartnomalar tuzish va kattalar hamrohligisiz suratga olish maydoniga kelish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Biroq ko‘plab shtatlarda quyi chegara, ya’ni bola tug‘ilganidan keyin kinoda rol o‘ynashni boshlash mumkinligi tartibga solinmagan. Masalan, kino ishlab chiqarishning asosiy shtatlaridan biri bo‘lgan Kaliforniyada 15 yoshdan kichik bolani suratga olishga ruxsat berish mumkin emasligi haqida cheklov bor, shuning uchun ko‘pincha yangi tug‘ilgan chaqaloqlar o‘rniga oddiy qo‘g‘irchoqlardan foydalaniladi.

Bolalar va o‘smirlarda trast fondi bo‘lishi kerak

Kaliforniyada Jeki Kugan voqeasidan bir necha yil o‘tgach, studiyadan aktyor bola uchun trast fondi ochishni va unga ish haqining 15 foizini o‘tkazishni talab qiluvchi qonun qabul qilinadi. Bu trastni hatto “Kugan hisobi” deb ham atashadi. Hozir har bir yosh aktyorda trast fondi bo‘lishi kerak, chunki usiz bolani suratga olishga jalb qilish mumkin emas. Bu jamg‘arma unga biror muammo yuz bergudek bo‘lsa, kollejga kirish, hatto uy sotib olish uchun yetarli mablag‘ qolishini kafolatlaydi.

Ish davomiyligi

Agar ilgari Gollivudda bolalar ertalabdan kechgacha ishlashlari mumkin bo‘lgan bo‘lsa, hozir buning iloji yo‘q. Qoidaga ko‘ra, olti oylik bola faqat 2 soat suratga olish maydonchasida bo‘lishi mumkin, shu ikki soatdan faqat 20 daqiqa suratga tushishi mumkin. Ikki yoshgacha bo‘lgan bolalarda tasvirga olish maydonchasida bo‘lish 4 soatgacha, tasvirga olish esa 2 soatgacha ko‘payadi. Hatto 17 yoshlilarda ham cheklovlar bor, ular 10 soat maydonda bo‘lish huquqiga ega va faqat 6 soat ishlashadi, ammo ularning ish jadvali ta’til paytida ikki soatga oshishi mumkin. Biroq studiyalar ba’zan hiyla ishlatishadi: ular yosh bolani suratga olish kerak bo‘lganda egizaklarni qidirishadi va shu yo‘l bilan ish jadvalini ikki baravarga ko‘paytirishadi.

Bolalar o‘qishi kerak

Bolaning suratga olish maydonchasida o‘tkazgan umumiy vaqti haqida gap ketganda, nafaqat ish, balki dam olish va o‘qish haqida ham gapiriladi. Yosh aktyorlar suratga olish paytida deyarli barcha darslarni o‘tkazib yuborgani sababli studiya ularning potensial bilim yo‘qotishlarini qoplashi kerak. Prodyuserlar suratga olishlar tugagandan so‘ng yosh aktyorlar bilan darhol xayrlashmaydi, balki ularga dam olish uchun vaqt berishadi va undan keyin bola suratga olish maydonchasida bo‘lgan maxsus ajratilgan studiya o‘qituvchisi bilan dars o‘tadi.

Bolani uyg‘otish mumkin emas

Meri-Keyt va Eshli Olsen 1987-yilda “To‘liq oila” serialida Mishel roli bilan debyut qilishgan. Shunday qilib, Meri-Keyt va Eshli studiyalar egizaklarni bir xil rolga olishining yorqin misoli bo‘ldi, chunki bu ularga foydaliroq. Ammo bu ularning nomzodini tasdiqlashning yagona sababi emasdi. Ular kasting paytida yig‘lamagan yagona qizlar bo‘lgani uchun tanlanadi. Yig‘i, uyqu va suratga olish jarayonini to‘xtatishi mumkin bo‘lgan boshqa narsalar kasting paytida katta rol o‘ynaydi, chunki bola yig‘lasa, ishlashga ajratilgan 40 daqiqa ketishi mumkin. Xuddi shu narsa uyquga ham taalluqli — qonunga ko‘ra, agar bola uxlayotgan bo‘lsa, hech kim uni uyg‘otishi mumkin emas, agar bola kasting paytida uxlab qolgan bo‘lsa, uni film yoki serialga olishlari dargumon.

Suratga olish maydonchasida butun diqqat-e’tibor bolaga qaratiladi

Rejissyor katta aktyor bilan ishlaganda uning yulduzligi va xarakteridagi kamchiliklarini yengishga majbur bo‘ladi, bola bilan ishlaganda esa u shunchaki yig‘lab yubormasligini istaydi. Shuning uchun suratga olish maydonchasida eng ko‘p uchraydigan ibora “faqat bola yig‘lamasin” — chunki yig‘lash qimmatli vaqtni oladi va tasvirga olishni butunlay buzishi mumkin. Shunday qilib, bolani maydonchaga olib chiqishayotganda rejissyordan tortib oddiy statistgacha hamma ovoz chiqarmay yuradi, yarim ovozda gapiradi va keskin harakatlar qilmaydi.

Bola yolg‘iz qolmaydi

Yosh aktyorlar bir yoshda ham, 10 yoshda ham, 15 yoshida ham ota-onalaridan birining nazoratisiz suratga olish maydonchasida qolishlari mumkin emas. Otasi yoki onasi bolani hech bo‘lmaganda yarim daqiqaga rejissyor yoki prodyuser nazorati ostida qoldirib, hatto qo‘shni xonaga suvga borishga ham haqli emas. Studiya rahbarida ham alohida vakolatlar yo‘q, u ham ota-ona kabi bolaning suratga olish maydonchasida bo‘lishi davomida uni kuzatishi kerak. Bola faqat ikki kishi bilan birga bo‘lishi mumkin — otasi va onasi.