Toshkentda 2024-yilning 16-oktyabr kuni bo‘lib o‘tgan Central Asia Retail Week 2024 xalqaro forumida Ozon marketpleysi va O‘zbekiston Investitsiyalar, sanoat va savdo vazirligi o‘rtasida hamkorlik memorandumi imzolandi.
Ushbu hamkorlikning asosiy yo‘nalishlari — Rossiya va O‘zbekiston o‘rtasidagi tovar aylanmasini oshirish, elektron tijoratni rivojlantirish hamda respublikaning eksport salohiyatini kengaytirish. Biz Ozon’ning O‘zbekistondagi rahbari Jamshid Zoxidov bilan elektron tijorat bozori, uning asosiy jihatlari, imkoniyatlari va qiyinchiliklari, shuningdek, Ozon O‘zbekistonning mahalliy ishlab chiqaruvchilarni qanday qo‘llab-quvvatlashni rejalashtirayotgani haqida suhbatlashdik.
Ozon’ning boshqaruv direktori o‘rinbosari Vladimir Goncharyevich o‘zbek mahsulotlariga yuqori talab borligini taʼkidlab o‘tdi. Ozonning O‘zbekistonda muvaffaqiyatli ishga tushirilganligini hisobga olib, rossiyalik xaridorlarning O‘zbekiston mahsulotlari haqidagi fikrlari bilan bo‘lisha olasizmi? Sizningcha, Ozon platformasi orqali eksport qilish uchun O‘zbekistonda ishlab chiqarilgan qaysi mahsulot toifalari eng katta salohiyatga ega? Ozon ushbu toifalar Rossiya va xalqaro bozorlarda targ‘ib qilinishiga qanday yordam beradi?
O‘zbekiston boy madaniy merosga ega davlat va rossiyalik xaridorlar o‘zbek madaniyati bilan bog‘liq mahsulotlarga haqiqatdan ham qiziqish bildirishmoqda. Bundan tashqari, o‘zbek mahsulotlari ko‘pincha narx va sifatning yaxshi muvofiqligini taklif qiladi, bu esa sifatli va hamyonbop mahsulot izlayotgan rossiyalik isteʼmolchilar uchun muhim omil hisoblanadi. Ozon platformasida o‘zbek ishlab chiqaruvchilarining tekstil mahsulotlari, ziravorlar, uy uchun tovarlar va idishlar kabi mahsulotlari xaridorlar orasida mashhur. Masalan, oxirgi toifada nafaqat milliy keramika, balki qozon va unga mos pechlarga ham talab yuqori.
Platformaning asosiy ustuvorliklaridan biri — o‘zbekistonlik tajribali va yangi sotuvchilarni, jumladan, mintaqalardan bo‘lgan tadbirkorlarni o‘z bizneslarini rivojlantirish va kengaytirishda qo‘llab-quvvatlash. 53,5 million faol xaridordan iborat katta auditoriyaga va rivojlangan logistika tarmog‘iga ega bo‘lgan holda, biz tadbirkorlar uchun o‘z ishini kengaytirish imkoniyatini yaratib, yangi ish o‘rinlari ham paydo bo‘lishiga ko‘maklashamiz. Biz sotuvchilarga raqobatbardosh mukofot tizimi, turli o‘quv, tahlil va reklama vositalari, shuningdek, moslashuvchan to‘lov va yetkazib berish tizimini taklif qilamiz. Tadbirkorlar o‘z aylanmalarini tez oshirishlari uchun bizda ko‘plab bepul kurslar mavjud. Shuningdek, Ozonning Toshkentdagi ofisi menejerlari dastlabki bosqichda yuzaga keladigan barcha masalalarda yordam berishga tayyor.
Kelajakda biz tegishli idoralar va nodavlat tashkilotlar bilan hamkorlikda mahalliy sotuvchilarga onlayn-savdoning nozik tomonlarini tushuntirishga qaratilgan taʼlim loyihalarini amalga oshirishni rejalashtirganmiz. Bundan tashqari, MDH davlatlari do‘konlarida o‘zbek mahsulotlarini targ‘ib qilish uchun maxsus “O‘zbekistonda ishlab chiqarilgan” bo‘limi ishga tushirildi, bu esa mahalliy tadbirkorlar mahsulotlarining afzalliklarini samarali ko‘rsatib beradi.
MDH davlatlari bilan solishtirganda, Ozon uchun O‘zbekiston bozorining unikalligi nimada? Biznesni kengaytirishdagi asosiy yondashuv farqlari qanday?
Ozonning O‘zbekistonda muvaffaqiyatli kengayishida kontent va logistika lokalizatsiyasining roli qanday? Biznesingizda mahalliy madaniy xususiyatlar va isteʼmolchilarning xohishlarini qanday hisobga olasiz?
Ozon o‘z biznesini MDH davlatlarida 2021-yildan boshlab rivojlantirmoqda va O‘zbekiston bozoriga chiqish mintaqadagi mavjudligimizni kengaytirish yo‘lidagi mantiqiy qadam bo‘ldi. Biz mamlakatda elektron tijoratning faol rivojlanayotganini va o‘sish uchun ulkan salohiyat borligini ko‘ryapmiz. Ikki yil ichida ushbu bozor hajmi $201 mln dan $543 mln gacha oshdi. Ijobiy dinamika 2024-yilda ham saqlanib qolmoqda.
Bugungi kunda O‘zbekistonda yillik aylanmasi $300 mln bo‘lgan 50 dan ziyod marketpleyslar ro‘yxatdan o‘tkazilgan. “KPMG” prognozlariga ko‘ra, 2027-yilga borib O‘zbekistonda elektron tijorat bozori hajmi 7 baravar o‘sib, $2,2 mlrd gacha yetadi, o‘rtacha yillik o‘sishda esa 41,4% ni tashkil qiladi. Umumiy riteyl tarkibida uning hajmi 9-11% ga yetadi.
Bugungi kunda biz O‘zbekiston aholisi uchun 20 xil toifada 370 mln dan ortiq mahsulotlarni qulay yetkazib berish xizmati bilan taklif qilyapmiz. Bu O‘zbekistonda logistika tarmog‘ini rivojlantirishga yo‘naltirilgan investitsiyalarimiz tufayli amalga oshmoqda. Jarayonlarni tezlashtirish uchun Toshkentda saralash markazini ishga tushirdik va logistika imkoniyatlarimizni oshirishni davom ettiramiz. Yaqin rejalarda — Ozon franshizasi asosida buyurtmalarni berish punktlari tarmog‘ini kengaytirish.
Bundan tashqari, platformamizda kontentni lokalizatsiya qilishga katta eʼtibor qaratyapmiz. Allaqachon uz.ozon.com rastasi ishga tushirilgan, yil oxiriga qadar sayt ikki tilda bo‘ladi, bu esa barcha xaridorlar va sotuvchilar uchun foydalanishni yanada qulay qiladi. Mahsulot narxlari o‘zbek so‘mida ko‘rsatilgan bo‘lib, bu xaridorlarga valyutani konvertatsiya qilish haqida qayg‘urmasdan xarid qilish imkoniyatini taqdim etadi.
Yaqin uch yilda Ozonning O‘zbekiston bozorida egallashi mumkin bo‘lgan ulushi bo‘yicha taxminlaringiz qanday? Ushbu platformada o‘zbekistonlik isteʼmolchilar orasida qaysi mahsulot segmentlariga talab katta?
Hozirgi vaqtda biz ko‘proq logistika imkoniyatlarimizni yo‘lga qo‘yish, saytimizni lokalizatsiya qilish, jamoa shakllantirish va biz uchun yangi bo‘lgan hududda biznesni rivojlantirishga eʼtibor qaratyapmiz. Biz mijozlarimizning ehtiyojlarini o‘rganib, xizmatlarimizni mahalliy bozorga moslashtirish va xizmat sifatini yaxshilashga intilamiz. Bu bizga nafaqat raqobatbardosh pozitsiyalarni saqlab qolish, balki bozordagi mavjudligimizni kengaytirishga imkon beradi. Bizning maqsadimiz — O‘zbekiston aholisi uchun qulay onlayn xarid xizmatini taqdim etish va xarid jarayonini iloji boricha oddiy va yoqimli qilish hisoblanadi.
Biz ijobiy dinamikani kuzatyapmiz: shu yilning uchinchi choragida O‘zbekiston aholisi tomonidan rasmiylashtirilgan buyurtmalar soni ikkinchi chorak bilan solishtirganda besh baravarga oshgan. O‘zbekiston aholisi platformamizda kitoblar hamda uy, go‘zallik va sog‘lik uchun bo‘lgan tovarlarni eng ko‘p buyurtma qilishmoqda. Shuningdek, eng mashhur toifalar beshligiga qurilish va taʼmirlash mahsulotlari, ijod va hunarmandchilik uchun mahsulotlar hamda avto- va mototovarlar kiradi.
Ko‘plab tadbirkorlar logistika masalasidan xavotir olishadi. Biroq, kompaniya MDH davlatlarida 100 dan ortiq saralash markazlariga ega bo‘lgan eng yirik logistika tarmoqlaridan biriga ega. Ozon Xitoy va Turkiyani qo‘shganda 10 ta davlatda ishlayotganini hisobga olsak, tovar boshqa saralash markaziga yuborilishining oldini qanday olish mumkin? Ozon O‘zbekistondan Rossiyaga mahsulot yetkazib berishda yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan kechikish yoki qiyinchiliklarni qanday minimallashtirmoqchi?
Ozon O‘zbekiston va uning tashqarisiga mahsulotlarni yetkazib berishni tezlashtirish uchun o‘z logistika tarmog‘idan qanday foydalanishni rejalashtirmoqda? Jarayonlarni optimallashtirish uchun logistikaga avtomatizatsiya yoki sunʼiy intellekt kabi yangi texnologiyalarni joriy etish rejalari bormi?
Hozirda O‘zbekistondagi sotuvchilar uchun Ozon platformasida o‘z do‘konlarini ochishning ikkita ishlash sxemasi mavjud: birinchisi: “realFBS” yoki “sotuvchi kuchi bilan yetkazib berish” — bunda tadbirkor mahsulotni saqlash va yetkazib berish uchun o‘zi javobgar bo‘ladi. Ikkinchisi: “FBS” yoki “sotuvchi omboridan sotish” — bunda sotuvchi mahsulotni o‘z omborida saqlaydi, yangi buyurtmalarni kuzatib boradi va ularni yig‘ib beradi, yetkazib berish bilan esa Ozon shug‘ullanadi.
“FBS” sxemasi bilan ishlaganda, sotuvchi buyurtma to‘g‘risida bildirishnoma olganidan so‘ng mahsulotni Toshkentdagi saralash markazimizga o‘ziga qulay usulda yetkazib berishi kerak. Keyingi barcha logistika jarayonlari bilan biz shug‘ullanamiz va sotuvchi logistika masalasida adashib ketmaydi.
Toshkentda 1 000 kv. m maydonga ega birinchi saralash markazimizning ishga tushirilishi mijozlarga xizmat ko‘rsatishni yaxshilash va bozorda raqobatbardoshlikni oshirish yo‘lida muhim qadam bo‘ldi. Mahalliy sotuvchilarga sotuvlarni oshirishga yordam berish va tovar xaridorga yetib boradigan yo‘lni qisqartirish uchun O‘zbekistondagi logistika imkoniyatlarimizni rivojlantirishni davom ettirmoqchimiz. Biznesimiz o‘sishi bilan Farg‘ona, Termiz va Buxoroda yana uchta saralash markazlarimizni ochishni rejalashtirganmiz.
Yangi texnologiyalarni joriy etish bo‘yicha yaxshi savol bo‘ldi. Ozon 2021-yildan beri jarayonlarni robotlashtirish bo‘yicha yechimlar ustida faol ishlamoqda. Bu asosan saralash xablari va fulfilment-markazlar, shuningdek, mahsulotlarni saqlash, buyurtmalarga ishlov berish va yetkazib berishdagi ishlarni avtomatizatsiya qilishga qaratilgan. Ushbu yechimlarni amalga oshirish kelajakda taʼminot zanjiri samaradorligini oshirishga va butun bozor uchun standartlar o‘rnatishga imkon beradi. Bu bizning biznes strategiyamizning katta qismi hisoblanadi, lekin hali aniq natijalar haqida gapirishga erta.
Ozonning O‘zbekistondagi faoliyatining birinchi yilida qanday saboqlar olindi va ushbu saboqlarga asoslanib kompaniyaning strategiyasiga qanday o‘zgartirishlar kiritildi? Bu vaqt ichida Ozonning O‘zbekistondagi muvaffaqiyatining asosiy omillari nimalar bo‘ldi?
Biz yil davomida haqiqatdan ham katta ishlarni amalga oshirdik: o‘zimizning saralash markazimizni ochib, ishga tushirdik, O‘zbekistondan Rossiyaga sotuvni yo‘lga qo‘ydik, butun mamlakat bo‘ylab Ozon franshizasi asosida buyurtmalarni berish punktlarini ochish uchun arizalarni qabul qilishni boshladik, Toshkent aholisi uchun o‘zimizning kuryerlik xizmatimizni ishga tushirdik, Ozon rastasida maxsus “O‘zbekistonda ishlab chiqarilgan” katalogini ishga tushirdik va boshqa ko‘plab ishlarni qildik.
Amaliyot shuni ko‘rsatadiki, asosan muvaffaqiyat strategiyadan ko‘ra ko‘proq tezkorlik, o‘zgarishlarga moslashuvchanlik va mijozlar ehtiyojlarini to‘g‘ri tushunishga bog‘liq. Shuning uchun biz bir qadam oldinda bo‘lishga eʼtibor qaratamiz, mijozlarimizni tinglaymiz va xizmatlarimizni ularning ehtiyojlariga moslashtiramiz. Biz mahalliy ishlab chiqaruvchilar, tegishli tashkilotlar va idoralar bilan hamkorlikni mustahkamlaymiz, logistika jarayonlarini yaxshilash uchun innovatsion yechimlarni joriy qilamiz va xaridorlar hamda sotuvchilar uchun xizmat sifatini oshirish ustida doimiy ishlaymiz. Muvaffaqiyatga erishgan joyda to‘xtab qolmaslik, doim oldinga intilish hamda mijozlarning ehtiyojlarini qondirish va bozorning dinamik o‘zgarishlariga moslashish uchun takliflarimizni rivojlantirish va yaxshilash juda muhim.
Xarid qilish qulayligini oshirish va mijozlar bilan aloqani yaxshilash uchun Ozon qanday innovatsion yechimlarni taklif qilishni rejalashtirmoqda? Kompaniya O‘zbekistondagi isteʼmolchilar uchun mobil ilovalar va foydalanuvchi interfeysini yaxshilash ustida qanday ishlamoqda?
Ozonning dizaynerlar, tadqiqotchilar va UX-tahrirchilardan iborat katta jamoasi bor. Ushbu katta jamoa har kuni barcha isteʼmolchilar, jumladan, O‘zbekistondagi xaridorlar uchun ham mobil ilova va marketpleysning foydalanuvchi interfeysi maksimal darajada qulay bo‘lishi ustida ishlaydi.
Agar so‘nggi o‘zgarishlar haqida gapiradigan bo‘lsak, yuqorida taʼkidlaganimdek, yaqinda biz uz.ozon.com mahalliy saytini ishga tushirdik va yaqin oylarda uni ikki tilda qilishni rejalashtirganmiz. Saytni o‘zbek tiliga tarjima qilish nafaqat til transformatsiyalarini sifatli bajarishni, balki kontentni auditoriyaning madaniy va til xususiyatlariga moslashtirishni talab qiladigan katta va mashaqqatli ishdir. Biz foydalanuvchilarga qulay va intuitiv tushunarli interfeys taqdim etishga harakat qilyapmiz, bu esa ularning jalb qilinishini va qoniqishini oshiradi.
O‘zbekistonning Investitsiyalar, sanoat va savdo vazirligi bilan uzoq muddatli hamkorlik bo‘yicha qarashlaringiz qanday? Onlayn-sotuvchilar uchun sharoitlarni yaxshilash va respublikaning eksport salohiyatini oshirishga qaratilgan qanday tashabbuslarni davlat bilan hamkorlikda rivojlantirishni rejalashtiryapsiz?
Vazirlik bilan birgalikda Rossiya va O‘zbekiston o‘rtasidagi tovar aylanmasi hajmini oshirishga, shuningdek, Ozonning Rossiya va boshqa davlatlardagi 53,5 milliondan ortiq xaridorlari uchun mahalliy mahsulotlarning eksport salohiyatini rivojlantirishni rejalashtiryapmiz.
Xususan, bizning asosiy vazifamiz O‘zbekistonda elektron tijorat sohasida kichik va o‘rta biznesni rivojlantirishga yordam berishdan iborat. Mamlakat tadbirkorlari uchun o‘quv tadbirlarini o‘tkazishni rejalashtiryapmiz. Bu vebinarlar, mahorat darslari va amaliy treninglarni o‘z ichiga oladi. Ushbu tadbirlarda ishtirokchilar onlayn-sotuv, raqamli marketing va Ozon platformasida ishlashning xususiyatlarini chuqurroq tushunish imkoniyatiga ega bo‘lishadi.
Buyurtmalarni berish punktlari franchayzingi — O‘zbekistonda rivojlanishning asosiy strategiyalaridan biri hisoblanadi. Ozon yangi franchayzilarga qanday yordam beradi va yaqin yillarda BBP soni bo‘yicha kutuvlaringiz qanday? Ozon franshizasi “Uzum” yoki “Wildberries”ga qaraganda tadbirkorlar uchun qanday afzalliklarga ega va kompaniya raqobatchilarni qanday qilib ortda qoldirishni rejalashtirmoqda?
Ozon franshizasi asosida buyurtmalarni berish punktlarini ochish — bu hech narsa ishlab chiqarmaydigan va sotmaydigan tadbirkorlar uchun oddiy va tushunarli biznes. Xohlovchilar faqatgina yuridik shaxsni ro‘yxatdan o‘tkazishi, joyni tanlashi va tayyorlashi, xodimlarni o‘qitishi hamda oddiy operatsion jarayonlarni tashkil qilishi lozim. Boshqa barcha masalalarni marketpleys hal qiladi: xodimlarni o‘qitish, peshlavha va marketing materiallarini tayyorlash, targ‘ibot ishlarini amalga oshirish va hatto soliq hujjatlarini tayyorlashni ham.
Ozon franshizasi hech qanday qo‘shimcha badallar yoki royalti talab qilmaydi. Bundan tashqari, platforma nuqta ishga tushganidan keyin dastlabki olti oyda hamkorlarga 81 million so‘mgacha to‘lashga tayyor.
Shuningdek, tadbirkorlar nafaqat buyurtmalar aylanmasidan 3,7% miqdorida asosiy daromad, balki qo‘shimcha daromad olishlari ham mumkin. Masalan, sotuvchilardan mahsulotlarni qabul qilish orqali.
Ichki statistikamizga ko‘ra, buyurtmalarni berish punktlari Ozon mijozlari orasida eng ommabop yetkazib berish kanali hisoblanadi. Bugungi kunda 10 nafar mijozdan 9 nafari bepul yetkazib berish, buyurtmani tekshirish, qulay o‘lchash xonalarda kiyib ko‘rish va mos kelmagan mahsulotlarni bepul qaytarish imkoniyati tufayli aynan ushbu xizmatdan foydalanadi.
Hozirda biz Ozon franshizasi asosida buyurtmalarni berish punktlari tarmog‘ini kengaytirishga alohida eʼtibor qaratyapmiz. 2027-yilga borib respublika bo‘ylab 1 500 dan ortiq punkt ochishni rejalashtirganmiz, bu esa taxminan 1 000 nafar mahalliy tadbirkorga yangi formatda biznes boshlash imkoniyatini yaratadi va xaridorlarga buyurtmalarni ular uchun qulay vaqtda olish imkonini beradi.
Ozon O‘zbekistonda qanday ijtimoiy loyihalar yoki tashabbuslarni amalga oshirishni rejalashtirmoqda? Yosh tadbirkorlar yoki ijtimoiy ahamiyatga ega loyihalarni qo‘llab-quvvatlash rejalari bormi?
Ozon nafaqat elektron tijoratni rivojlantirishni, balki o‘zi faoliyat olib borayotgan hududlarda ijtimoiy farovonlikka o‘z hissasini qo‘shishni ham maqsad qilgan. Mahalliy tadbirkor tomonidan bitta buyurtma berish punktining ochilishi 1 tadan 3 tagacha yangi ish o‘rnini yaratishi mumkin. Bizning rejamizga ko‘ra, yaqin uch yil ichida franshiza kamida 4 ming kishini ish bilan taʼminlash imkonini beradi.
Bundan tashqari, Ozon boshlovchi tadbirkorlar va talabalar uchun elektron tijorat asoslari, raqamli ko‘nikmalar va tadbirkorlik mavzulariga bag‘ishlangan kurslar va seminarlar tashkil qilishni rejalashtirgan. Bu mahalliy aholi uchun zamonaviy texnologiyalarni o‘zlashtirish va internetda muvaffaqiyatli biznes yuritish imkoniyatini yaratadi.
Ozon bilan hamkorlikni boshlashni istayotgan o‘zbekistonlik kichik va o‘rta tadbirkorlarga nimalarni maslahat berasiz? Ular birinchi qadam sifatida nimalarni qilishlari kerak?
Biz yangi hamkorlarga ochiqmiz va ularning bizneslarini ishga tushirish va rivojlantirishda har tomonlama yordam berishga tayyormiz. Sotuvchi bo‘ladimi yoki bo‘lajak franchayzi, birinchi qadam har doim platformada ro‘yxatdan o‘tishdan boshlanadi. Ushbu qadamni qo‘yishdan qo‘rqmaslik kerak. Onlayn-savdo istiqbolli soha bo‘lib, yaqin yillarda uning ommabopligi faqat oshadi. Qanchadir vaqtdan keyin muvaffaqiyatga erishish uchun hozir ushbu sohada faoliyat boshlashing ayni vaqti.
Reklama huquqi asosida.
Izoh (0)