Atom energiyasi bo‘yicha xalqaro agentlik (MAGATE) boshqaruvchilar kengashi rezolyutsiya qabul qildi, unga ko‘ra tashkilot rahbari Rafael Grossi 2025-yil bahorigacha Eron yadro dasturi bilan bog‘liq vaziyat bo‘yicha hisobot tayyorlashi kerak.
Yaponiyaning NHK media kompaniyasiga ko‘ra, hujjatda 2019- va 2020-yillarda mamlakat hududidagi deklaratsiya qilinmagan obyektlarda aniqlangan uran izlari kabi masalalar o‘rganiladi. Bundan tashqari, rezolyutsiyada Eron MAGATE bilan hamkorlik qilmayotgani uchun qoralanadi va agentlikni Eronning yadroviy faoliyati haqida keng qamrovli hisobot chop etishga chaqiradi.
Rezolyutsiya Germaniya, Fransiya, Buyuk Britaniya va AQSH tomonidan tayyorlangan. Ovoz berish natijalariga ko‘ra, hujjat MAGATE boshqaruvchilar kengashiga a’zo 19 ta davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlandi. Yana 12 ta davlat betaraf qoldi. Rossiya, Xitoy va Burkina-Faso rezolyutsiyani rad etdi.
Eron yadro dasturiga oid aniqlanmagan savollar
MAGATE inspektorlari bir necha yillardan beri Tehrondan yadroviy qurol yaratish niyati yo‘qligi haqida dalillar olishga urinmoqda. 21-noyabr kuni tashkilotning boshqaruvchilar kengashi Eron MAGATE bilan hamkorlik qilishdan bosh tortayotganidan “chuqur xavotir” bildirgan.
G‘arb diplomatlari ogohlantirganidek, Tehron bu yo‘ldan qaytmasa, Grossining hisoboti muammoni hal qilishda BMT Xavfsizlik kengashiga qo‘shilish uchun asos bo‘lishi mumkin.
“MAGATE Boshqaruvchilar kengashining o‘zi sanksiyalar qo‘ya olmaydi, ammo BMT Xavfsizlik kengashida bunday imkoniyat mavjud”, deya tushuntiradi DPA agentligi.
Avvalroq Tehron ikki xil imtiyozlar berish imkoniyatini ko‘rsatgan edi: uran ishlab chiqarishni cheklash, shuningdek, MAGATE’ning qo‘shimcha inspektorlariga viza berish.
“MAGATE ma’lumotlariga ko‘ra, G‘arb davlatlari Eronga qarshi rezolyutsiya qabul qilishdan voz kechishi evaziga Tehron o‘zining yuqori darajada boyitilgan uran zaxirasini cheklashni taklif qilgan”, deb yozadi NHK.
Eronning MAGATE rezolyutsiyasiga munosabati
Eron TIV rahbari Abbos Araqchi mamlakat MAGATE bilan hamkorlik qilish istagi borligini, biroq “Yevropaning qadami bu jarayonga zid” ekanini ta’kidladi. Araqchi, shuningdek, Tehron G‘arbni “bosim yaxshi natijaga olib kelmasligi” haqida ogohlantirganini eslatgan.
O‘z navbatida, Eron Tashqi ishlar vazirligi MAGATE tomonidan Tehronni tanqid qiluvchi rezolyutsiya qabul qilinishiga javoban, mamlakat endi uranni tezlashtirilgan boyitish uchun yangi, zamonaviy sentrifugalardan foydalanishni boshlashi haqida xabar berdi. Eron TIV va Eron Atom energiyasi tashkilotining qo‘shma bayonotida MAGATE rezolyutsiyasi Eronga qarshi qaratilgan “siyosiy maqsadli va buzg‘unchi” ekani hamda “siyosiy noqonuniy maqsadlarga erishish uchun ishlab chiqilgani” qayd etilgan.
Izoh (0)