Kino har doim ham realistik bo‘lishi shart emas. Ayniqsa, gap jangovar, fantastik yoki qo‘rqinchli janrlar haqida ketsa. Biroq vaqti-vaqti bilan rejissyorlar e’tiborni tortish, tomoshabinni qo‘rqitish yoki shunchaki fitna yaratish uchun bir xil usullardan foydalanadi. Ularning ba’zilari allaqachon klishe va didsizlik ramziga aylangan.
Hech kim nonushtasini yemaydi
Bosh qahramon ertalab ishga yoki o‘qishga tayyorlanib, xonasidan chiqadi. Albatta xotini yoki onasi nonushta tayyorlab qo‘ygan bo‘ladi. Nonushta oddiy tuxum yoki suli bo‘tqasi emas, balki mevalar, tostlar, murabbo va boshqa shirinliklar bo‘lgan uchta taomdan iborat.
Ammo qahramon juda shoshiladi, shuning uchun bir bo‘lak nonni tishlab, qahvadan bir qultum ichadi va uydan chiqib ketadi. Har safar ovqatga deyarli qo‘l urilmaydi.
Qizig‘i shundaki, 1985-yilda Tim Byorton o‘zining birinchi “Pi-Vining katta sarguzashti” filmini xuddi shunday sahnadan boshlagan. Faqat bunday qilish qahramon xatti-harakatlarining g‘alatiligi va mantiqsizligini ta’kidlaydigan parodiya edi.
Nafaqaga chiqish — muammo
“Men bu bema’nilik uchun qarilik qilaman”, degandi bir vaqtlar “O‘lim quroli” filmi qahramoni. Ammo ko‘plab filmlardan ma’lumki, kinoda iste’foga chiqish mumkin emas. Hatto Devid Fincherning ajoyib “Yetti” trillerida ham Morgan Frimen qahramoni pensiyaga chiqishidan bir hafta oldin bir qator qotilliklarni tergov qilishga kirishadi. Ko‘p hollarda esa iste’foga chiqishdan oldingi oxirgi ish butunlay o‘limga olib keladi.
Mashinalar har narsadan portlab ketadi
Kino olamida avtomobillar nimalardan yasalishini taxmin qilish ham qo‘rqinchli. Albatta, agar mashinaga bomba qo‘yilsa, u portlaydi, shu bilan birga benzin va moy yonib ketadi.
Biroq ekranlarda o‘q uzilsa ham avtomobillar parchalanib ketadi. Ba’zi filmlarda esa mashinalar to‘qnashuvdan yoki jarlikka qulashdan portlaydi. Ehtimol, ularda o‘z-o‘zini yo‘q qilish tugmachasi bordir, aks holda buni boshqachasiga tushuntirib bo‘lmaydi.
Aqlbovar qilmaydigan portlashlarni “Tig‘iz vaqt”, “Uddalab bo‘lmas topshiriq 3” va albatta “Forsaj” filmlarida ko‘rish mumkin.
Yovuzlar makkorona rejalarini aytib beradi
Jangari va sarguzasht filmlardagi antagonistlarning xatti-harakatlariga e’tibor berganmisiz? Bosh qahramonni qo‘lga olib, boshiga to‘pponcha tirab turadi. Tepkini bosishning o‘zi kifoya — dushmanidan qutuladi.
Ammo unday bo‘lmaydi, ijobiy qahramon shunchaki o‘lishi mumkin emas. Shuning uchun yovuz odam dunyoni zabt etish rejalari haqida batafsil hikoya qila boshlaydi. Ba’zan uni qanday to‘xtatish mumkinligini ham tushuntirib beradi. Bu orada Jeyms Bond, Itan Xant yoki hech bo‘lmaganda Ostin Pauers yordamga keladi yoki o‘zi tuzoqdan chiqib, g‘alaba qozonadi. Bu klishedan deyarli barcha 007 agenti haqidagi klassik filmlarda foydalanilgan.
Soat mexanizmli bombada ekran bo‘lishi kerak
Kinoda hamma narsani portlatishni yaxshi ko‘rishadi. Qahramon ortida bomba portlaydi, ammo u e’tibor bermay olg‘a ketaveradi. Yoki yovuz odam soat mexanizmli bomba qo‘yadi, ijobiy qahramon uni zararsizlantiradi.
Birinchidan, bunday bombada har doim ekran yoki hech bo‘lmaganda siferblat bo‘ladi, unda tomoshabin va qahramon portlashgacha qancha vaqt qolganini ko‘rishlari mumkin. Bundan tashqari, parallel montaj va boshqa kadrlar tufayli bombaning taymeri ko‘pincha filmning haqiqiy xronometrajiga to‘g‘ri kelmaydi. Bir daqiqalik ekran vaqti davomida raqamlar sanoqli soniyalarga o‘zgarishi mumkin.
Do‘sti uchun ringda o‘ch olishi shart
Bosh qahramon agar jang san’ati ustasi bo‘lsa, qandaydir musobaqada qatnashadi, yoki yaqin do‘sti, qarindoshiga tayyorgarlik ko‘rishda yordam beradi. U o‘ziga to‘liq ishongan holda ringga chiqadi, lekin to‘satdan yomon odam paydo bo‘ladi, u har doim qoidalarga rioya qilmaydi.
Do‘sti yiqiladi, balki butunlay o‘lgandir. Endi bosh qahramon mashq qilishi va yovuzni mag‘lub etishi kerak. Nafaqat sport yoki dunyoni qutqarish, balki o‘rtog‘i uchun o‘ch oladi.
Qahramonlar yo juda sekin, yo juda tez urishadi
Filmda hayajonli jang sahnasini ko‘rsatish oson ish emas. Hamma narsani juda dinamik tarzda, lekin shu bilan birga tomoshabin detallarni ko‘radigan qilib berish kerak. Bundan tashqari, kaskadyorlarni yashirish kerak — axir hamma aktyorlar ham tryuklarni o‘zlari bajarmaydi.
Shunday qilib, mushtlashuv sahnalarida ikkita eng keng tarqalgan muammo mavjud. Birinchisi — jang paytida deyarli har soniyada montaj stikerlari yasaladi va hamma narsa tartibsiz miltillashga aylanadi.
Ikkinchisi, rejissyorlarning sekin suratga olishga bo‘lgan muhabbati. Bir vaqtlar “Matritsa”da “o‘q tezligi” texnologiyasini ko‘rsatishgandi. Endi hamma undan yoki oddiygina sloumoushndan foydalanadi. Ammo hamma narsa me’yorida bo‘lgani ma’qul: Zak Snayderning “Adolat ligasi”, “Isyonkor oy” va boshqa filmlarida sekinlashtirilgan kadrlar vqealarning deyarli chorak qismini tashkil qiladi.
Izoh (0)