Samarqand shahrida bo‘lib o‘tgan AIIBning yillik yig‘ilishida Osiyo infratuzilma investitsiyalari banki (AIIB) vitse-prezidenti va korporativ kotibi Lyudger Shuknext barqaror infratuzilma investitsiyalari orqali AIIB O‘zbekiston iqtisodiyotini qo‘llab-quvvatlash vositalari haqida asosiy tushunchalarni taqdim etdi.
Faol loyihalarida 3 milliard dollardan ortiq mablag‘ga ega AIIB O‘zbekistonning energetika, suv va transport sohalarida muhim o‘rin egallab, mamlakatlarni rivojlantirish maqsadida muhim moliyaviy yordam ko‘rsatadi. Shuknext ko‘p tomonlama hamkorlik ahamiyati va bank O‘zbekistonda iqlim barqarorligi, toza energiya va raqamli transformatsiyani rag‘batlantirishga sodiqligini taʼkidladi.
Barqaror infratuzilma barcha uchun muhim mavzu
“Barqaror infratuzilma barcha uchun” mavzusi doirasida o‘tkazilgan bu yilgi yig‘ilish bankning inklyuziv taraqqiyotni qo‘llab-quvvatlash hamda aʼzo mamlakatlarning infratuzilmaviy ehtiyojlarini qondirish salohiyatini anglatadi. Shuknext mavzuni alohida tahlil qilib, AIIB missiyasini yana bir bor eslatib o‘tdi.
“Barcha uchun barqaror infratuzilma mavzusi aʼzo davlatlar rivojiga hissa qo‘shish, infratuzilmani moliyalashtirish orqali farovonlikni oshirish va qashshoqlikni kamaytirish istagimizni aks ettiradi”, dedi u. Shuningdek, energetika va transport kabi muhim tarmoqlari jadal modernizatsiya qilinayotgan O‘zbekiston uchun ushbu mavzuning o‘ziga xos dolzarbligini ham taʼkidlandi.
AIIB O‘zbekiston bilan keng ko‘lamli aloqalar yo‘lga qo‘ygan, bunda ekologik energiya loyihalari yetakchilik qilmoqda. Shuknext Samarqand yaqinidagi “Masdar” loyihasini mamlakatda amalga oshirilayotgan saʼy-harakatlarning misoli qilib ko‘rsatdi.
“Biz Samarqand yaqinidagi ekologik energetika loyihasi qurilishiga tashrif buyurdik. Bu Masdar kompaniyasining yirik quyosh energiyasi zavodi loyihasi bo‘lib, bizning ham asosiy yo‘nalishlarimizdan biri bu energetika sohasidir”, dedi u. Qiymati 3 milliard dollardan ortiq bo‘lgan loyihalar bilan AIIB O‘zbekistondagi barqaror o‘sish strategiyasida muhim rol o‘ynashga tayyorligi maʼlum qilindi.
Boshqa multilateral taraqqiyot banklari bilan hamkorlik
AIIB faoliyatining o‘ziga xos jihatlaridan biri bu boshqa multilateral taraqqiyot banklari (MDB), jumladan, Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki (YTTB), Osiyo taraqqiyot banki (OTB) va Jahon banki bilan hamkorlik aloqalari o‘rnatilganligidir. Shuknext O‘zbekistondagi infratuzilma loyihalari rivojida hamkorlik harakatlarining o‘rni haqida gapirdi.
“Ko‘pgina loyihalarda taraqqiyot bankining boshqa hamkorlari bilan ham ish olib bormoqdamiz. Bular — YTTB, OTB va Jahon banki. Ular bilan moliyalashtirish bo‘yicha kelishuvlarimiz bor”, deya tushuntirdi u.
AIIB nisbatan yosh bank sifatida investitsiyalarning taʼsirini kuchaytirish uchun ko‘pincha o‘zining ishonchli hamkasblari bilan hamkorlik qiladi. “Bankimiz hali yosh, shuning uchun aksar loyihalarni bizning katta hamkorlarimiz boshlagan. Biz ularga ergashdik”, dedi Shuknext. Biroq, AIIB kelajakda loyihalar boshqaruvini o‘z zimmasiga olishni maqsad qilgan.
“Vaqt o‘tib, biz umid qilamizki, balki buning aksi ham bo‘ladi”, deya qo‘shimcha qildi. Bu esa tez orada bankning mintaqaviy infratuzilmani rivojlantirish loyihalarida yetakchi rollarni o‘z zimmasiga olishga intilishidan dalolat beradi.
Shuknext O‘zbekistonni ko‘p tomonlama hamkorlikning muvaffaqiyatli namunasi sifatida ham yuqori baholadi. “O‘zbekiston taraqqiyot banklari o‘rtasidagi unumli hamkorlikning yaqqol namunasidir”, dedi u. Ushbu hamkorlik modeli AIIBga O‘zbekistonning infratuzilma bo‘yicha maqsadlarini ilgari surishda yanada samarali va unumli ishlash imkonini berdi.
Texnologiyaga asoslangan infratuzilma va raqamli transformatsiya
AIIB infratuzilmani modernizatsiya qilish majburiyatiga muvofiq, Shuknext loyihalarga texnologiyalarni kiritish masalalarini muhokama qildi. Ushbu yondashuv bank strategiyasida “texnologiyaga asoslangan infratuzilma” sifatida belgilangan. “Raqamli o‘tish yoki biz texnologiyaga asoslangan infratuzilma deb ataydigan narsa haqiqatan ham bizning korporativ strategiyamizning ustunlaridan biridir”, dedi Shuknext. AIIB O‘zbekistonda loyihalar samaradorligi va barqarorligini oshirish uchun texnologiyadan foydalanadi.
Jumladan, AIIBning Samarqanddagi quyosh energiyasi loyihasi ilg‘or raqamli tizimlarni o‘zida mujassam etgan. “Hamma narsa raqamli vositalar bilan nazorat qilinadi”, dedi Shuknext. “Texnologiyalar orqali panellar qayerda ishlayotganini yoki ishlamayotganini yaqqol ko‘rish mumkin. Ularni esa robotlar tozalaydi”. Bu loyiha nafaqat O‘zbekistonning ekologik energiya maqsadlariga hissa qo‘shadi, balki mamlakatni raqamlashtirishga qaratilgan saʼy-harakatlariga ham mos keladi.
Energetikadan tashqari, AIIB transport loyihalariga ham alohida eʼtibor qaratmoqda. “Bu nafaqat transport, balki ekologik va texnologik transport bo‘yicha loyihalar”, deb tushuntirdi Shuknextt. AIIB O‘zbekistonning elektr transport vositalariga o‘tishini qo‘llab-quvvatlash ustida ishlamoqda, bu transformatsiyani qo‘llab-quvvatlash logistika va energiya tarmoqlari kabi zarur infratuzilmalar qurishni o‘z ichiga oladi. “Elektron avtomobillarning ko‘payishini taʼminlash uchun birinchi navbatda infratuzilma — yo‘llar, elektr energiyasi va kuchli tarmoq kerak”, dedi u.
O‘zbekiston energetika tarmog‘ini modernizatsiya qilish
O‘zbekiston oldida turgan muammolardan biri eskirgan energetika tarmog‘i bo‘lib, tizim mamlakatning energiya ishlab chiqarish bo‘yicha erishayotgan yutuqlari bilan hamqadam emas. Tarmoq holati avval ham taʼkidlangan bo‘lsa-da, Shuknext ushbu infratuzilmani yangilash kun mavzusi ekanligini va AIIB buni qo‘llab-quvvatlashga tayyor ekanligini taʼkidlab o‘tdi. “Bu hukumatning kun tartibidagi muammolar qatorida”, dedi u va AIIBning roli energiya samaradorligi va barqarorligini oshirish uchun energiya tarmog‘ini modernizatsiya qilishni o‘z ichiga olishi mumkinligini ham qo‘shimcha qildi.
Shuknext, shuningdek, mintaqaviy energetika sohasidagi hamkorlik ahamiyatini, shu bilan birga AIIBning Tojikistondagi Rog‘un GES loyihasidagi ishtirokini taʼkidladi. “Bu loyiha energiya taʼminotini barqarorlashtiradi va O‘zbekiston hamda boshqa Markaziy Osiyo davlatlarini ekologik toza energiya bilan taʼminlaydi. Bu shunchaki tarmoq masalasidek ko‘rinishi mumkin, lekin bu borada mintaqaviy strategiya va mintaqaviy hamkorlik ham juda katta ahamiyatga ega”, deydi u energetika loyihalarining mintaqaviy taʼsiriga ishora qilib.
AIIBning Markaziy Osiyodagi strategik yo‘nalishlari
Shuknext AIIBning Markaziy Osiyo strategiyasi va mintaqadagi o‘zgaruvchan sharoitni bayon qildi. Bank vazifalariga iqlimni moliyalashtirish, xususiy sektor ishtirokini kuchaytirish, aloqa va texnologiyalar bilan takomillashtirilgan infratuzilmani rag‘batlantirish kiradi. “Bizning strategiyamiz iqlim va xususiy sektorni moliyalashtirish harakatlarini qo‘llab-quvvatlashdir”, deb tushuntirdi va bu elementlar AIIBga taraqqiyot banki bo‘lib qolishini taʼminlash uchun kalit ekanligini qo‘shimcha qildi.
AIIBning O‘zbekistonda xususiy sektorni qo‘llab-quvvatlash, investitsiyalarni osonlashtirish uchun bank bir qator moliyaviy vositalarni taklif qilmoqda. “Biz Masdar quyosh energiyasi loyihasi kabi to‘g‘ridan-to‘g‘ri loyihalarni moliyalashtirish bilan shug‘ullanamiz. Faqat bu bilan cheklanmagan holda xususiy sektorni moliyalashtirish va qo‘llab-quvvatlashning bilvosita usullari bilan ham shug‘ullanamiz”, dedi Shuknext. Bank xususiy kompaniyalarga kredit beradigan banklar uchun kapital, kafolat va moliya bilan taʼminlaydi, bu esa infratuzilmani rivojlantirishda xususiy sektor ishtirokini rag‘batlantirishga yordam beradi.
Oldindagi imkoniyat va qiyinchiliklar
Shuknext AIIB O‘zbekistonda sezilarli yutuqlarga erishgan bo‘lsa-da, muammolar hamon mavjud ekanligini taʼkidladi. “Eng katta muammo — aʼzo davlatlar farovonligi va rivoji uchun ertangi kun infratuzilmalarini moliyalashtirishdir”, dedi u. Global taraqqiyotga taʼsir etuvchi geosiyosiy murakkabliklarga qaramay, Shuknext kelajakka ijobiy qaraydi. “Yaxshi tomoni shundaki, ko‘p tomonlama rivojlanish ahamiyatini moliya olami, barcha aʼzo davlatlar va jahon hamjamiyati yaxshi anglab yetgan”, dedi u.
O‘zbekiston iqtisodiy modernizatsiya yo‘lida o‘z yo‘lini davom ettirar ekan, AIIBning barqaror, texnologik jihatdan ilg‘or infratuzilmani barpo etish bo‘yicha majburiyatlari mamlakat muvaffaqiyati uchun muhim ahamiyatga ega bo‘ladi. AIIB toza energiya, transport va raqamli infratuzilma sohasidagi loyihalar orqali mintaqaviy hamkorlik va barqaror taraqqiyotni rag‘batlantirish orqali O‘zbekiston kelajagini shakllantirishga yordam bermoqda. Iqlimga chidamlilik, texnologiya va xususiy sektor ishtirokiga eʼtibor qaratgan AIIB O‘zbekistonning kelgusi yillardagi ulkan rivojlanish maqsadlarini qo‘llab-quvvatlash uchun ulkan salohiyatga ega.
Izoh (0)