Rossiya hududida so‘nggi bir necha oy ichida Markaziy Osiyodan kelgan mehnat muhojirlarini mamlakatdan deportatsiya qilish va ularga cheklovlar joriy qilish kuchaygan. Bu haqda IntelliNews nashri tahliliy maqola eʼlon qildi.
Manbada aytilishicha, migrantlarga nisbatan eʼlon qilingan “quvg‘in” so‘nggi oylarda tobora inkor etib bo‘lmaydigan holga aylanib bormoqda. Rossiya, hattoki “urush iqtisodiyoti” korxonalariga jiddiy muammo olib kelishi mumkin bo‘lgan o‘tkir ishchi kuchi tanqisligi holatiga qaramay, qimmatli resurs bo‘lgan markaziy osiyolik muhojirlarni mamlakatdan haydab chiqarishda davom etmoqda.
Maʼlumki, joriy yilning mart oyida Crocus City Hall savdo majmuasida tojikistonlik to‘rt nafar qurolli shaxs tomonidan dahshatli terakt sodir etilgan edi. Shundan so‘ng mamlakatda ksenofobiya to‘lqini kuchayib, migrantlarga nisbatan norozilik ochiqcha tus olgan.
Fevral oyida IntelliNews nashri Bryus Pannierning Rossiyadagi o‘zbek muhojirlari haqidagi maqolasini chop etgan. Maqolada Rossiya mehnat bozori so‘nggi o‘zgarishlar oqibatida O‘zbekistondan kelayotgan ulkan mehnat resurslaridan qay tariqa mahrum bo‘layotganini yoritishga harakat qilingan. Bryus Pennierga ko‘ra, Rossiya mehnat bozori borasidagi jozibadorligini Crocus City Hall voqealaridan oldin yo‘qotib bo‘lgan. Mamlakatni ko‘plab migrantlar tark etgan va hozirda mavjudlari ham asosan mavsumiy ishlamoqda.
O‘zbekistonda tug‘ilgan jurnalist va tadqiqotchi Galiya Ibragimova 1-avgust kuni Berlindagi Karnegi Rossiya-Yevrosiyo markazida mehnat bozori xususidagi tahlillarini oshkor qilgan. Unda aytilishicha, Markaziy Osiyo muhojirlari uchun mehnat migratsiyasi yo‘nalishi allaqachon o‘zgara boshlagan.
“Bir necha yil avval yuz minglab markaziy osiyoliklarning Osiyo qitʼasining Rossiyadan boshqa mamlakatlariga ish izlab borishini tasavvur qilib bo‘lmas edi. Hozir esa bu oddiy hol, o‘n minglab migrantlar Osiyo mamlakatlariga, hatto Yevropaga ish izlab ketmoqda. Bu esa Rossiya, hech shubhasiz, mintaqa uchun jozibadorligini yo‘qotganini anglatadi. Bularning barchasi Ukraina urushi bilan bog‘liq”, degan Galiya Ibragimova.
Ibragimovaning taʼkidlashicha, aprel oyidan buyon Sankt-Peterburgda Tojikistondan kelgan migrantlar soni 60 foizga, o‘zbekistonliklar soni esa 40 foizga kamaygan. Bundan tashqari, uning qo‘shimcha qilishicha, Rossiyaning o‘ndan ortiq mintaqalarida mehnat cheklovlari kuchaytirilgan.
“Oqibatda Rossiyada bug‘doy, makkajo‘xori, kungaboqar va sholi yetishtirish bo‘yicha yetakchi bo‘lgan Krasnodar o‘lkasi qishloq xo‘jaligida ishchilar yetishmovchiligini boshdan kechirmoqda. Ural tog‘larida zavodlar, jumladan, harbiy texnika ishlab chiqaradigan zavodlarda ham xuddi shunday vaziyat hukmron. Rossiyaning uzoq shimolidagi Yoqutistonda muhojirlarga taksi va boshqa transport vositalarini boshqarish taqiqlangan. Dog‘iston hududida esa chiqindilarni utilizatsiya qilish uchun ishchilar yetmayapti”, degan Galiya Ibragimona.
Tahlilchi Rossiya uchun Markaziy Osiyo mehnat muhojirlarining muhimligini, ayniqsa, urushni qo‘llab-quvvatlash, iqtisodiyotni qayta tiklash bilan bog‘liq tangliklar yuz bergan paytda qo‘shimcha ishchi kuchi talab etilishini bilgan holda Kreml nima uchun muhojirlarni quvishda davom etayotgani borasida bir qancha mulohazalarini ochiqlagan.
“Odatda migrantlarga cheklov qo‘yishga turtki viloyat rasmiylaridan keladi. Ularning daʼvo qilishicha, muhojirlar Rossiya fuqarolarining mehnat bozorini egallab olgan, bu esa fuqarolarning maoshlariga taʼsir qilgan. Aslida esa buning g‘irt teskarisi: iqtisodiyot ishchilarning shu qadar keskin tanqisligiga duch kelmoqdaki, ish haqi tez surʼatlar bilan oshib bormoqda. Muhojirlarga qarshi “urush” davom etmoqda, rasmiylar tomonidan bu holat vatanparvarlik ifodasi sifatida qabul qilinmoqda”, deya holatga munosabat bildirgan jurnalist Ibragimova.
Rossiya Fanlar akademiyasining Iqtisodiyot instituti maʼlumotlariga ko‘ra, mamlakatda ayni damda 4,8 millionga yaqin mehnat migrantiga ehtiyoj bor. Mehnat muhojirlari taqchilligi asosan sanoat, qishloq xo‘jaligi, savdo va qurilish sohalarida kuzatilgan.
Xabarga ko‘ra, Tojikiston, O‘zbekiston va Qirg‘iziston fuqarolaridan Crocus City Hall’ga hujum ortidan uyushtirilayotgan tazyiqlar borasida eʼtirozlar kuchayib bormoqda. Migrantlarga cheklovlar mamlakatlararo pul o‘tkazmalariga ham ta’sir etmoqda. Rossiyadan pul o‘tkazmalari hozirda Tojikiston yalpi ichki mahsulotining 40 foizini, O‘zbekiston va Qirg‘iziston YIMning esa 20 foizdan ortig‘ini beradi. 2023-yilga solishtirganda O‘zbekiston, Qirg‘iziston va Tojikistonga Rossiyadan pul o‘tkazmalari mos ravishda 42, 12 va 8 foizga kamaygan.
Markaziy osiyolik muhojirlar endilikda doimiy hujjatlar tekshiruvi, ish joyidagi reydlar, hibsga olishlar, parvozlar kechikishi va Qozog‘iston bilan chegarada soatlarga cho‘ziladigan navbatlarga duch kelishmoqda. Agar ular huquq-tartibot idoralari xodimlari qo‘liga tushsa, katta ehtimol bilan, qiynoqlarga duchor qilinmoqda yoki harbiy xizmatga chaqirilmoqda. Bu ikkisi yuz bermagan holatda migrantlar deportatsiya qilinayotgani aytilgan.
Rossiyalik faxriy ekspert Mark Galeotti Moskvaning norasmiy cheklovlariga qaramay, mamlakat migrantlar mehnatidan voz kecha olmasligini aytgan. Chunki rus fuqarolari ishlamaydigan sohalar to‘liq mehnat muhojirlariga bog‘liq va muhtoj.
“Hozirda Rossiya Markaziy Osiyo mehnat migrantlarini begonalashtirib, haydab chiqarishga qodir emas — Rossiya ularga muhtoj. Ochig‘ini aytganda, ruslar qila olmaydigan yoki ruslar faoliyat yuritishni istamaydigan sohalarda, hech shubhasiz, migrantlar ishlashi kerak”, degan Mark Galeotti.
Izoh (0)