Ko‘pchilik uchun har kuni nonushtaga yoki gazak sifatida biror shirinlik iste’mol qilish kundalik odatga aylanib qolgan. Kun davomida organizm qancha shakar qabul qilishini hisoblasangiz, hayratga tushasiz. Shakarning zarari va undan kelib chiqadigan xavfli kasalliklar haqida bir nechta ilmiy maqolalarni o‘qib chiqish orqali qarashlaringiz butkul o‘zgarishi shubhasiz.
Nima uchun ko‘ngil shirinlik tusayveradi? Shakarga qaramlikning davosi bormi? Quyida ana shu savollarga javob olamiz.
Nega organizm doimo shirinlik talab qiladi?
Buning asosiy va eng ko‘p uchraydigan sabablaridan biri stressdir. Surunkali stress tufayli ovqat hazm qilish funksiyasi bloklanadi va tushkunlikdagi inson deyarli ovqatlanmaydi. Yoki aksincha dardlarini shirinliklar bilan “yeyishga” harakat qiladi. Shirin ovqatlar baxt va quvonch gormoni — serotonin ishlab chiqarishni faollashtiradi. U bizga yaxshi kayfiyat bag‘ishlaydi va tashvishlarni kamaytiradi. Taom qanchalik shirin bo‘lsa, serotonin darajasi shunchalik yuqori bo‘ladi.
Ammo tanganing boshqa tomoni ham bor. Serotonin tez fursatda ko‘payib, yana qisqa muddat ichida joyiga keladi. Shuning uchun yaxshi kayfiyat uzoqqa cho‘zilmaydi. Shirinliklar tamaki yoki spirtli ichimliklar kabi miyaning tuzilishini faollashtiradi. Shuning uchun shakarga qaramlik giyohvandlik kabi kuchli hisoblanadi.
Shirinlik yeyish xohishining navbatdagi sababi — energiya yetishmasligi. Hozirda ko‘plab insonlarda C, D, B guruhi vitaminlari, xrom, magniy, rux, temir kabi mikroelementlar tanqisligi uchraydi. Shaharda yashovchi shaxslarda energiya yetishmasligi, zaiflik va charchoq kuchli bo‘ladi.
Mazkur mikroelementlar va vitaminlar metabolik jarayonlarda, quvonch va zavq gormonlarini ishlab chiqarishda, uglevod almashinuvida ishtirok etadi. Ular qondagi insulin va glyukoza darajasini nazorat qiladi. Shuning uchun energiyasi yo‘q organizm shirinlik talab qila boshlaydi. Biz esa foydali bo‘lgan murakkab uglevodlar o‘rniga yengil uglevodlar — shakarni tanlaymiz.
Shirinliklarga ruju qo‘yishning yana bir sababi — noto‘g‘ri ovqatlanish. Oqsillar, yog‘lar va uglevodlarga boy mahsulotlar iste’mol qilmaslik va doimiy shakar yeyish qondagi glyukoza darajasiga ta’sir qiladi, insulin oshadi.
Shirinliklar nimasi bilan xavfli?
Shakar chekish yoki spirtli ichimliklar kabi zararli ekanligini aksariyat insonlar tushunmaydi. Zararsiz bo‘lib ko‘ringan birgina tort bo‘lagining nimasi xavfli bo‘lishi mumkin dersiz? Haddan ortiq miqdorda shakarni iste’mol qilish yurak-qon tomir kasalliklari, qandli diabet va semirishga olib keladi. Shakar tez qaritadi, yuzga barvaqt ajin tushiradi, sochlarni oqartirib yuboradi.
Organizmga tushgan parazitlar, kandidalar va boshqa bakteriyalar aynan shakar bilan oziqlanadi va turli kasalliklar rivojlanishiga olib keladi. Shuning uchun oshqozon-ichak tizimiga ahamiyat berish va ichak florasini tiklash juda muhimdir.
Shakarga qaramlikdan qanday qutulish mumkin?
Birinchidan, shirinliklarga bo‘lgan kuchli istakning sababini aniqlash lozim. Agar bu mikroelementlar va vitaminlar yetishmasligi bo‘lsa, ularning o‘rnini to‘ldirish, oshqozon-ichak trakti bilan bog‘liq muammolar bo‘lsa, ichak florasini tiklash va yallig‘lanishni bartaraf etish kerak. Agar buning sababi energiya yetishmasligi bo‘lsa, psixo-emotsional fon bilan ishlash lozim chunki nerv tizimi ham ma’lum vitaminlar va mikroelementlar bilan oziqlanadi.
Agar inson butun umri davomida doimiy shirinlik iste’mol qilgan bo‘lsa, bu odatni bir necha kunda tark etish qiyin masala. Ammo sababni aniqlab, unga qarshi kurashilsa, shirinlikka bo‘lgan ishtiyoq asta-sekin kamayadi. Shakardan voz kechish bosqichma-bosqich amalga oshiriladi.
Izoh (0)