Misli ko‘rilmagan boylikka ega bo‘lgan ishbilarmonlar va imperatorlar haqida ma’lumot beramiz.
9-o‘rin — Chingizxon
- Hayot yillari: 1162-1227
- Mamlakat: Mo‘g‘ullar imperiyasi
Chingizxon buyuk mo‘g‘ul hukmdori sanaladi, ammo tarixchilarning fikriga ko‘ra, u shuncha boyligiga qaramay oddiy yashagan. U hukmronligi davrida hech qanday hashamatli saroylar, ibodatxonalar va mulklar qurmagan, o‘sha paytdagi Mo‘g‘ulistonning oddiy aholisi kabi kigizga o‘ralgan holda dafn etilgan. Biroq tarixchilar Chingizxonni jahon tarixidagi eng boy odamlardan biri deb ataydi, chunki uning hukmronligi davrida mamlakat urushlardan ko‘plab qimmatbaho buyumlarni olib kelgan.
Uning hukmronligi davrida aniq bir tuzum mavjud edi: urushdan keyin o‘ljalar maxsus xazinachilarga topshirilib, ular askarlarga, lashkarboshilar va ularning oilalariga, shuningdek, Chingizxonning o‘ziga taqsimlanardi. Shuning uchun ham Chingizxon ta’sirining asosiy siri uning saxiyligida, deyishadi.
8-o‘rin — Alan Rufus
- Hayot yillari: 1040-1093
- Mamlakat: Angliya
- Sof boyligi: 194 milliard dollar
Normand ritsari va qirol Uilyamning ukasi ham o‘z davrining eng boy odami bo‘lgan. Jang maydonidagi xizmatlari uchun u oltin, kumush va katta yer oladi — masalan, 1066-yilda Angliya bosib olinganidan keyin unga daromadli yerlarga ega bo‘lgan Richmond grafligi tortiq qilinadi. Normand istilosi davrida vafot etgan paytda Rufusning boyligi 11000 funtga baholangan, bugungi kunda bu 194 milliard dollarga teng bo‘ladi.
7-o‘rin — Bernard Arno
- Hayot yillari: 1949-yildan hozirgi kungacha
- Mamlakat: Fransiya
- Sof boyligi: 233 milliard dollar
Zamondoshimiz Bernard Arno dunyodagi eng boy odamlar orasida 7-o‘rinda. 25 yoshida yigit Ferinel oilaviy firmasi homiyligida AQSH va Fransiyada hashamatli kurortlar va ko‘chmas mulk qurishni boshlaydi. O‘n yil o‘tgach, u LVMH (Louis Vuitton Moët Hennessy) brendini yaratadi, unga hozirda Tiffany & Co., Christian Dior, Fendi, Givenchy, Mark Jacobs, Stella McCartney, Loewe va boshqa brendlar kiradi. Mohir boshqaruvi tufayli Bernard Arno eng boy odamga aylanadi va “hashamat qiroli” maqomini oladi.
6-o‘rin — Jon D.Rokfeller
- Hayot yillari: 1839-1937
- Davlat: AQSH
- Sof boyligi: 341 milliard dollar
Dunyoning ko‘plab boy odamlari singari Rokfeller ham tabiiy resurslardan boyib ketadi. Rokfeller 1863-yilda neftga sarmoya kirita boshlaydi va 1880-yilga kelib uning Standard Oil kompaniyasi Amerika neftining 90 foizini ishlab chiqaradi. Bundan tashqari, Jon Rokfeller moliyaviy operatsiyalar bilan shug‘ullangan va siyosatchilarga yaqin edi. Rokfeller o‘g‘li Jonga, shuningdek, qizlari Edit, Alta va Elizabetga 1,5 milliard dollar qoldiradi, bu hozirda 341 milliard dollarga teng.
5-o‘rin — Endryu Karnegi
- Hayot yillari: 1835-1919
- Davlat: AQSH
- Sof boyligi: 372 milliard dollar
Amerikalik sanoatchi Endryu Karnegi dunyodagi eng yirik po‘lat ishlab chiqaruvchi Carnegie Steel Company orqali boyib ketadi. Ma’lumki, u biznesda vertikal integratsiya g‘oyasiga amal qilgan — menejer po‘lat ishlab chiqarishdan tortib uni sotishgacha bo‘lgan barcha jarayonlarni nazorat qilgan. Bundan tashqari, u boylik insonni xayriya bilan shug‘ullanishga majbur qiladi, degan g‘oyaga amal qiladi, shuning uchun u vaqflarga xayriya qiladi, kasalxonalar va maktablar quradi. 1901-yilda u kompaniyasini 480 million dollarga sotadi, bu o‘sha paytda butun Qo‘shma Shtatlar umumiy yalpi ichki mahsulotining 2 foizini tashkil etadi.
4-o‘rin – Akbar I
- Hayot yillari: 1542-1605
- Mamlakat: Hindiston
Hind hukmdorlari katta imperiyaga ega bo‘lib, uning daromadi butun dunyo mamlakatlari umumiy daromadining to‘rtdan bir qismini tashkil etgan. Tarixchi Angus Meddisonning yozishicha, Akbar davrida hindlarning turmush darajasi Yelizaveta I davridagi inglizlarning turmush darajasi kabi past bo‘lgan. Dvoryanlar va imperatorga yaqin bo‘lganlar haqida bunday deb bo‘lmaydi – ularning turmush tarzi Yevropa graflari va millionerlariga qaraganda ancha dabdabali bo‘lgan.
3-o‘rin — imperator Shen Szun
- Hayot yillari: 1048-1085
- Davlat: Xitoy
Xitoy imperatori o‘sha davrning eng boy sulolalaridan biri — 1279-yilgacha hukmronlik qilgan Sun sulolasiga mansub edi. Shen Szun yangi fathlar bilan mamlakatni sezilarli darajada kengaytiradi, ammo xazinaga pul olib kelgan asosiy narsa uning takomillashtirilgan soliq tizimi edi. Bundan tashqari, Shen Szun hukumati imperator atrofida markazlashgan edi, shuning uchun u iqtisodiyotga oid har qanday qarorlarni qabul qilishi mumkin bo‘lgan. Mutaxassislarning fikricha, Shen Szun hukmronligi davrida Xitoy dunyo daromadining 30 foizini tashkil qilgan eng boy imperiya bo‘lgan.
2-o‘rin — Avgust Sezar
- Hayot yillari: mil. av. 63-yil — milodiy 14-yil
- Mamlakat: Rim imperiyasi
- Sof boyligi: 4,6 trillion dollar
Avgust Sezar mashhur Yuliy Sezarning merosxo‘ri bo‘lib, Rim imperiyasini kuchli va qudratli qiladi. U yangi yerlarni bosib oladi, shuningdek, soliq, sud va ma’muriy tizimlarda bir qator islohotlarni amalga oshiradi. Hukmronligi davrida u dunyo yalpi ichki mahsulotining 30 foiziga ega bo‘lgan Rim xazinasini boshqargan, shuningdek, davlat xazinasining ⅕ qismini tashkil etadigan shaxsiy boylikka ega bo‘lgan.
1-o‘rin — Mansa Musa
- Hayot yillari: 1280–1337
- Davlat: Mali
- Sof boyligi: 400 trillion dollar
Mansa Musa G‘arbiy Afrikadagi Mali imperiyasining hukmdori bo‘lib, u jahon tarixidagi eng boy va rivojlangan davlatlardan biri hisoblangan. G‘azna daromadlari qimmatbaho metallar va toshlarni sotish, shuningdek, ipak savdosi orqali to‘ldirilgan. Jumladan, Mansa Muso tarixga oltin, kumush, ipak va fil suyagi – eng qimmatli materiallar yuklangan tuya va qullar bilan Makkaga ziyorat qilgan hukmdor sifatida kiradi. Bundan tashqari, masjidlar va kambag‘allarga xayr-ehson qilgan. Darhaqiqat, Musoning boyligini hisoblash qiyin, chunki ba‘zi tarixchilar imperatorning qancha yer va boyliklarga egalik qilganini hisoblab chiqishmaydi. Ammo ekspert Rudolf Marech uning boyligini 32 million dinorga baholaydi, bu taxminan 400 trillion dollarga teng.
Izoh (0)