Xitoydagi arabcha uslubni saqlab qolgan so‘nggi yirik masjid gumbazlari olib tashlanib, minoralari tubdan o‘zgartirildi. Ekspertlar buni hukumatning mamlakatdagi musulmonlar ziyoratgohlarini sinifikatsiya qilishga qaratilgan kampaniyasining yakuni deb baholamoqda. Bu haqda The Guardian xabar berdi.
Gap Yunnan provinsiyasidagi Xitoyning eng katta masjidlaridan biri hisoblangan Shadian haqida ketmoqda. 2023-yilga qadar 21 000 kvadrat metrlik majmua tepasida yarim oy bilan bezatilgan koshinli yashil gumbaz, yon tomonida esa to‘rtta kichikroq gumbazlar va baland minoralar joylashgandi.
2024-yilgi sun‘iy yo‘ldosh tasvirlari gumbazning olib tashlangani, uning o‘rniga Xitoy uslubidagi pagoda tomi qurilganini ko‘rsatadi. Minoralar ham qisqartirilib, pagoda minoralariga aylantirilgan.
Shadian shahridan 100 milya uzoqlikda joylashgan Yunnanning boshqa diqqatga sazovor masjidi Najiaying ham yaqinda ta’mirlanib, uning islomiy xususiyatlari olib tashlangan.
Birinchi marta Ming sulolasi davrida qurilgan Shadian katta masjidi madaniy inqilob paytida “Shadian voqeasi” deb nomlanuvchi qo‘zg‘olon paytida vayron qilingan.
O‘shanda xalq ozodlik armiyasi Hui musulmonlarining hududdagi isyonini bostirgan. 1000 dan ortiq odam halok bo‘lgani taxmin qilingan, — deyiladi xabarda.
Keyinchalik davlat ko‘magida masjid qayta qurilib, kengaytirilgan. Uning dizayni Saudiya Arabistonining Madina shahridagi masjidga asoslangandi. U uchta namoz o‘qiladigan zalga ega, sig‘imi 10 000 namozxonga mo‘ljallangan.
Huilar xitoylik musulmon etnik ozchilik bo‘lib, ularning aksariyati Xitoyning g‘arbiy qismida yashaydi. 2020-yilgi aholini ro‘yxatga olish ma’lumotlariga ko‘ra, 11 milliondan ortiq hui mavjud va bu uyg‘urlar soni bilan teng.
2018-yilda Xitoy hukumati “islomni sinifikatsiya qilish” bo‘yicha 5 yillik rejani e’lon qildi. Rejaning bir qismi “xorijiy me’morchilik uslublariga” qarshilik ko‘rsatish va “Xitoy xususiyatlariga to‘la islom arxitekturasini” targ'ib qilish edi.
“Ushbu ikki masjidning sinifikatsiya qilinishi kampaniyaning muvaffaqiyatidan dalolat beradi. Qishloqlarda arab uslubidagi kichik masjidlar qolsa ham, mahalliy hokimiyat ularni sinifikatsiya qilishiga qarshi chiqish qiyin bo’ladi”, — deydi Shadianda tadqiqotlar bilan shug‘ullangan Kornel universiteti antropologi Ruslan Yusupov.
Izoh (0)