Jahon banki O‘zbekistonda aholi orasida moliyaviy jihatdan tengsizlik kuchayib borayotganidan xavotir bildirdi. Tahlil qilinishicha, aholining boy qatlamlari daromadlarining o‘sishi kambag‘al qatlamnikiga qaraganda ancha yuqori darajada.
Jahon banki “O‘zbekiston kambag‘allikka barham berish yo‘lida: xalqaro taqqoslash natijalari” deb nomlangan hisobotini eʼlon qildi. Tahlilga ko‘ra, mamlakatda kambag‘allik darajasi sezilarli qisqarayotgan bo‘lsa-da, aholi orasida iqtisodiy tengsizlik kuchayib borayotgani xavotirli.
Kambag‘allikni qisqartirgan omillar
Hisobotga ko‘ra, O‘zbekistonda qashshoqlik darajasi 2015-yildagi 36 foizdan 2022-yilda 17 foizga keskin pasaygan. Bu pasayish darajasi Yevropa va Markaziy Osiyo mamlakatlariga qaraganda tezroq kechgan. Respublikada kambag‘allik darajasi 2023-yilda 11 foizgacha kamaygan.
Jahon banki respublika qishloq joylarida kambag‘allikning qisqarishi shaharlarga nisbatan sezilarliroq bo‘lganini qayd etgan. Bu davrda qariyb 1,6 million kishi kambag‘allikdan chiqarilgan.
Jahon banki tahliliga qaraganda, O‘zbekistonda kambag‘allikni qisqartirishga bir qator omillar ijobiy taʼsir qilgan.
“Uy xo‘jaliklari daromadlarining o‘sishi kambag‘allikni kamaytirishning asosiy omili bo‘lgan. Ish haqining o‘sishi kambag‘allikni qisqartirish bo‘yicha erishilgan yutuqlarning 60 foizini tashkil etgan. Keyingi eng muhim omil ijtimoiy transfertlar bo‘ldi. Chunki hukumat aholining ayrim guruhlarini qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha asosiy dasturlarni modernizatsiya qildi va kengaytirdi. Shu bilan birga, pensiya taʼminotining yaxshilanishi uy xo‘jaliklari oladigan turli ijtimoiy nafaqalar orasida eng katta ijobiy taʼsir ko‘rsatdi”,—deya xulosa qilingan hisobotda.
Daromadlar tengsizligi oshdi
Jahon banki iqtisodiy vaziyatni tahlil qilarkan, O‘zbekistonda aholi orasida moliyaviy jihatdan tengsizlik kuchayib borayotganidan xavotir bildirgan. Yaʼni aholining boy qatlamlari daromadlarining o‘sishi kambag‘al qatlamnikiga qaraganda nihoyatda yuqori bo‘lib kelmoqda.
“Masalan, 2022–2023-yillarda aholining eng kambag‘al 10 foizining daromadi 6 foizga o‘sdi. Biroq, aholining eng badavlat 10 foizi daromadlari 30 foizdan ortiq o‘sdi. Daromadlar tengsizligining statistik ko‘rsatkichi bo‘lgan Jini koeffitsiyenti 2022-yildagi 0,31 dan 2023-yilda 0,35 gacha ko‘tarildi. Agar tengsizlikning o‘sishi bo‘lmaganida, qashshoqlik 5,5 foiz punktga tushishi mumkin edi”,—deya maʼlum qilgan Jahon banki.
Hisobotda O‘zbekiston hukumatidan kambag‘allikni qisqartirishning yuqori surʼatlarini saqlab qolish uchun kam taʼminlangan uy xo‘jaliklari mahsuldorligini oshirish bo‘yicha qo‘shimcha saʼy-harakatlar talab qilinishi taʼkidlangan.
“Maʼlumotlar shuni ko‘rsatadiki, kambag‘al uy xo‘jaliklari bir qator kamchiliklarga ega. Xususan, ularda ish bilan taʼminlanish ehtimoli kamroq. Ko‘pchiligida maʼlumot darajasi past. Uy xo‘jaliklari o‘rtasidagi bu tafovutlarni kamaytirish O‘zbekistonda o‘sib borayotgan tengsizlikni cheklash va qashshoqlikni yanada kamaytirishga qaratilgan saʼy-harakatlarda muhim ahamiyatga ega bo‘ladi”, — deyiladi hisobotda.
O‘zbekiston hukumati o‘z oldiga mamlakatda 2026-yilgacha kambag‘allik darajasini ikki baravar kamaytirishni maqsad qilib qo‘ygan. “Sa’y–harakatlar bugungi surʼatda davom etsa, hukumat 2026-yilgacha kambag‘allikni ikki baravar kamaytirish maqsadiga erisha oladi”,—deya xulosa qilgan Jahon banki.
Izoh (0)