Tojikiston hukumati Moliya vazirligiga “Rog‘un GES” ochiq aksiyadorlik jamiyati ustav fondini to‘ldirish uchun 60 million somoniy (5,5 million dollardan ortiq) mablag‘ ajratishni topshirdi. Bu haqda AsiaPlus xabar berdi.
Hukumat tomonidan 8-aprelda qabul qilingan tegishli qaror mamlakat Adliya vazirligining huquqiy axborot portalida e’lon qilindi. Hujjatda aniqlik kiritilishicha, mablag‘lar Iqtisodiyotni rivojlantirishni barqarorlashtirish jamg‘armasi hisobidan ajratiladi. Jamg‘arma bu mablag‘larni respublika byudjetiga kelib tushgan davlat aksiyalari bo‘yicha dividendlar hisobidan oladi.
- 2024-yilning yanvar oyida Tojikiston hukumati o‘z qarori bilan ushbu jamg‘armadan Rog‘unga 100 million somoniy (9,1 million dollardan ortiq) mablag‘ jo‘natish bo‘yicha ko‘rsatma bergan.
- 2023-yilda Rog‘un GES qurilishiga Tojikiston byudjetidan 5,2 milliard somoniy sarflangan, bu rejadan 2,7 milliard somoniyga ko‘pdir. Mamlakat energetika idoralari Rog‘un GESni amalga oshirish uchun har yili 1 milliard dollarga yaqin mablag‘ ajratish kerak, deb hisoblaydi.
Rog‘un GES to‘g‘onini qurish 1976-yilda boshlangan, ammo Sovet Ittifoqi parchalanganidan keyin to‘xtatilgan. 1991-yildan keyin O‘zbekistonning birinchi prezidenti Islom Karimov Rog‘un GES qurilishiga qarshi chiqqan. U seysmik jihatdan xavfli hududda dunyodagi eng baland to‘g‘on paydo bo‘lishidan xavotir bildirgan.
Islom Karimov Qirg‘izistondagi Qambarota suv to‘g‘oni 275 metr balandlikda, Rog‘un 350 metr balandlikda qurilayotgani hisobga olinsa, bu ikkala loyiha qurilishi bu yerda yashayotgan insonlar hayotiga tahdid bo‘lishi mumkinligini aytgan.
O‘zbekiston hukumati Amudaryoga keladigan suv to‘silishi orqali qishloq xo‘jaligi jiddiy zarar ko‘rishi, shuningdek, mintaqada ehtimoliy zilzila to‘g‘onni buzib, hududlarni suv ostida qoldirishi mumkinligini inobatga olgan holda bu loyihaga rozi bo‘lmagan.
- 2016-yil O‘zbekiston bosh vaziri Shavkat Mirziyoyev tojikistonlik hamkasbi Qohir Rasulzodaga Tojikistonning Rog‘un GESni qurish rejasiga nisbatan xavotir bildirilgan maktub yuborgan. Unda ulkan GES majmuasi qurilishi uchun tanlangan maydonning seysmikligi Rixter shkalasi bo‘yicha 9−10 ball bo‘lgan tog‘ hududida ekani ta’kidlangan.
GESning birinchi agregati Tojikiston prezidenti tomonidan 2018-yilning noyabr oyida ishga tushirilgan. Marosimda bir qator davlatlar, jumladan, O‘zbekistonning yuqori martabali vakillari ishtirok etgan. Birinchi blok ishga tushirilgach, GES mamlakatning umumiy energetika tizimiga ulangan.
Ikkinchi agregat 2019-yil sentyabr oyida ishga tushirilgan. Mamlakat mustaqilligining 28 yilligiga bag‘ishlangan tantanali marosimda Emomali Rahmon ham ishtirok etgan.
GES qurilishini kim moliyalashtirmoqda?
Rog‘un GES qurilishi hozirgacha faqat davlat mablag‘lari hisobidan moliyalashtirilmoqda. 2008-yildan buyon mazkur GES qurilishi uchun davlat byudjetidan 35 milliard somoniydan ortiq mablag‘ ajratilgan.
2022-yilda Jahon banki tomonidan muvofiqlashtirilgan Rog‘un GES qurilishiga xalqaro donorlar mablag‘larini jalb qilish bo‘yicha konsorsium tuzilgan.
- Moliya vazirligi maʼlumotlariga ko‘ra, Osiyo infratuzilma investitsiyalari bankidan 500 million dollar miqdorida imtiyozli kredit jalb etish bo‘yicha kelishuvlarga erishilgan.
- Bundan tashqari, Islom taraqqiyot banki ushbu obyektni moliyalashtirish hajmini avval e’lon qilingan 150 million dollardan 250 million dollargacha oshirish niyatida.
- 2023-yil oktyabr oyi oxirida Saudiya taraqqiyot jamg‘armasi ham 100 million dollar kredit berishga tayyorligini ma’lum qilgandi.
Izoh (0)