Britaniyada 2 ming yil avval yashagan odamning skeleti topildi. Marhum u yerga zamonaviy Rossiya hududidan kelgan. Bu haqda BBC xabar berdi.
Deyarli 2 ming yil oldin hozirgi Rossiyaning janubida tug‘ilgan yigit ingliz qishlog‘iga qanday tushib qoldi?
DNK mutaxassislari buni aniqlash uchun Rim Britaniya tarixidagi muhim epizodga oydinlik kiritdi. Olimlar Kembrijshirda (Angliya sharqidagi okrug) topilgan skelet sarmatlar deb nomlanuvchi ko‘chmanchi guruhga mansub ekanini aniqladi.
Bu odamlar Buyuk Britaniyaga Rim imperiyasining eng chekka joylaridan kelganliklarining birinchi biologik dalilidir. Skelet qoldiqlari Kembrij va Xantingdon o‘rtasidagi A14 yo‘li qurilishi paytida olib borilgan qazishmalar vaqtida aniqlangan.
Arxeologlar odamning to‘liq, yaxshi saqlanib qolgan skeletini topgan. Ular uni Offord Cluny 203645 deb nomlagan, bu Kembrijshirdagi qishloq nomi va uning skelet qoldig‘i raqamining kombinatsiyasidir. U yolg‘iz, hech qanday shaxsiy buyumlarisiz dafn etilgan, shuning uchun uning tirikligida kim bo‘lganini aniqlash juda qiyin.
Londondagi Frensis Krik instituti qadimiy genomika laboratoriyasi shifokori Marina Silva skeletning ichki qulog‘idan olingan mayda suyakdan Offord DNKsini ajratib olib, ketma-ketligini aniqladi.
“Bu tirik odamning DNKsini tekshirishga o‘xshamaydi. DNK juda parchalangan va shikastlangan. Biroq, biz uning yetarli miqdorini aniqladik. Bizni hayratlantirgan birinchi narsa, genetik jihatdan u shu paytgacha aniqlangan boshqa romano-britaniyaliklardan juda farq qilar edi”, — dedi Marina Silva.
Avvaliga arxeologlar Offordni qiziq bo‘lmagan oddiy mahalliy aholi deb hisoblagan. Ammo doktor Silva laboratoriyasi tomonidan o‘tkazilgan DNK tekshiruvi ularni hayratda qoldirgan, u Rim imperiyasining eng chekka chekkalaridan — hozirgi Rossiya janubi, Ukraina va Armanistondan kelgan.
Tahlil shuni ko‘rsatdiki, u sarmatiyalik — ot minish mahorati bilan mashhur bo‘lgan eron tilida so‘zlashuvchi xalq vakili hisoblanadi.
Qanday qilib u uydan uzoqda bo‘lgan?
Bu savollarga javob topish uchun Darem universiteti arxeologlari guruhi yana bir qiziqarli tahlil usulidan foydalandi. Arxeologlar uning toshga aylangan tishlarini tekshirib ko‘rdi, bunda u yegan narsaning kimyoviy izlari topildi.
Tishlar vaqt o‘tishi bilan rivojlanadi, har bir yangi qatlamda o‘sha vaqtda unga kiritilgan kimyoviy moddalar mavjud. Tahlil shuni ko‘rsatdiki, u olti yoshga to‘lgunga qadar ilmiy tilda C4 ekinlari deb ataladigan tariq va jo‘xori donalarini iste’mol qilgan.
Ammo professor Janet Montgomerining so‘zlariga ko‘ra, vaqt o‘tishi bilan u bu donlarni kamroq iste’mol qila boshlagan va G‘arbiy Yevropada uchraydigan bug‘doy uning ratsionida paydo bo‘lgan.
“Tahlil bizga uning ota-bobolari emas, balki u Britaniyaga borganini ko‘rsatadi. U o‘sib-ulg‘aygach, g‘arbga ko‘chib o‘tgan va bu o‘simliklar uning ratsionidan yo‘qolgan”, — deydi u.
Tarixiy dalillar shuni ko‘rsatadiki, Offord otliq askarning o‘g‘li yoki ehtimol uning quli bo‘lgan. Chunki bu davrda Sarmat otliqlarining bir qismi Rim armiyasiga kiritilgan va Britaniyaga yuborilgan.
Yirik infratuzilma loyihalarida arxeologik ishlarni olib boruvchi MOLA Headland Infrastructure xodimi doktor Aleks Smit DNK tahlili bu nazariyani qo‘llab-quvvatlashini aytdi.
“Bu biologik nuqtayi nazardan eng yaxshi tasdiq. DNK tahlili va kimyoviy tahlil texnologiyalari Rim davridagi ijtimoiy guruhlarning shakllanishi va rivojlanishini o‘rganish imkonini beradi. O‘sha davrda nafaqat shaharlarda, balki qishloqlarda ham odamlar ancha faolroq ko‘chib yurganiga ishonaman”, — dedi u.
Izoh (0)