Oliy Majlis Qonunchilik palatasi 28-noyabr kuni yo‘l harakati xavfsizligi tizimini takomillashtirishga oid qonunni qabul qildi. Hujjat bilan davlat organlarining xizmat vazifasi davomida olingan foto-videoni internetda haqorat qilish maqsadida tarqatishga javobgarlik belgilanmoqda. “Yuksalish” umummilliy harakati jamoatchilikning bu boradagi e’tirozlari asosli ekaniga oid sabablarni sanab o‘tdi.
Harakatning ta’kidlashicha, qonunchilikdagi har bir o‘zgarish, ayniqsa, demokratiyaning asosiy belgilari bo‘lmish inson huquqlari va davlat organlarining ochiqligi va shaffofligiga oid siyosatga jiddiy taʼsir ko‘rsatuvchi yangi qoidani kiritish maʼlum bir asoslarga ega bo‘lish kerak.
“Yaʼni bugungi kunda huquqni muhofaza qiluvchi idoralarning xodimlarini internet tarmog‘ida asossiz obro‘sizlantirish va haqoratlash holatlari juda ko‘payib ketdimi? Agar ko‘paygan bo‘lsa aniq raqamlar qancha? Sababi nimada va bu kabi holatlar tizimning sog‘lom ishlashi uchun nechog‘lik jiddiy taʼsir ko‘rsatmoqda? Albatta, bu savollarga javob berilishi lozim”, — deyiladi xabarda.
Ta’kidlanishicha, ushbu normani asoslash uchun fuqarolik kodeksining 99-moddasi va “Shaxsga doir maʼlumotlar to‘g‘risida”gi qonunning 4 va 28-moddalari asos sifatida keltirilgan. Shu bilan birga, subyektning roziligisiz yoki boshqa qonuniy asos mavjud bo‘lmagani holda shaxsga doir maʼlumotlarni oshkor etish va tarqatishga yo‘l qo‘yilmasligi belgilangan. Bu boradagi huquqbuzarliklar uchun, allaqachon, qonunchilikda taʼsir choralari belgilangan. Yaʼni shaxsni haqorat qilganlik uchun maʼmuriy va jinoiy javobgarlik bor.
“Shunday ekan, huquq tartibot organlari xodimlariga qaratilgan alohida norma nima uchun kerak? Bugun davlat boshqaruvida inson huquq va manfaatlari markaziy o‘ringa qo‘yilmoqda. Mazkur g‘oya yangilangan Konstitusiyaning bosh mezoni sifatida ‘inson—jamiyat—davlat’ tamoyili ko‘rinishida aks etgan. Buning teskari bo‘lishi mumkin emas”, — deyiladi xabarda.
“Yuksalish”ga ko‘ra, mazkur normani tatbiq etishda Buyuk Britaniya, Vengriya, Germaniya, Fransiya va Belarus kabi mamlakatlar tajribasi o‘rganilgan. Ammo ushbu mamlakatlarda bu kabi normalar aynan qanday holatlar uchun qo‘llanilishi, ulardagi ijtimoiy-siyosiy muammolarning xarakterini chuqur tahlil qilish taqozo etiladi. Sanab o‘tilgan va boshqa rivojlangan demokratik mamlakatlarda haqiqatan bu kabi cheklovlar bor, ammo ushbu mamlakatlarda har bir fuqaroning nizoli holatlarda polisiya xodimining bodikamerasidagi yozuvlarni olish huquqi kafolatlangan.
“Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyati ochiqligi” to‘g‘risidagi qonunga ko‘ra, oshkoralik va shaffoflik hamda davlat idoralari faoliyati to‘g‘risidagi axborotni izlash, olish va tarqatish erkinligi davlat organlari faoliyati ochiqligining asosiy prinsiplari sifatida belgilab qo‘yilgan.
Yangi norma bilan kiritilayotgan yangi javobgarlikning belgilanishi huquqni muhofaza qilish organlari xodimlarining xizmati bilan bog‘liq faoliyatini tasvirga olish mumkin emas degan qoidani keltirib chiqarmasligi lozim. Aksincha, huquqni muhofaza qiluvchi idoralar xodimlarining nojo‘ya harakatlari aks etgan tasvirlar Internetda tarqalgan hollarda, rahbarlar o‘z eʼtiborini tizimni takomillashtirib borishga qaratishi kerak. Bu huquqni muhofaza qiluvchi idoralar faoliyatining xalqchilligi va professionalligini oshirishga xizmat qiladi.
“Yuksalish” umummilliy harakati qonunning yo‘l harakati xavfsizligi, ayniqsa, piyodalar xavfsizligini taʼminlash uchun kiritilayotgan o‘zgarishlarni qo‘llab-quvvatlaydi. Shu bilan birgalikda, qonun Oliy Majlis Senati tomonidan ko‘rib chiqiladi. Bu bosqichda senatorlar jamoatchilikda yuzaga kelgan savollar va eʼtirozlarga jiddiy eʼtibor qaratishi lozim deb hisoblaydi.
Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi rahbari Akmal Burhonov “Kun.uz”ga bergan intervyusida mazkur loyihaga salbiy qarashini bildirib o‘tdi.
“To‘g‘ri, albatta, shaxsni obro‘sizlantirish maqsadida video tasvirga olishning o‘zi qonunchilikka zid. Nafaqat ichki ishlar xodimlarini, balki oddiy fuqarolarni ham obro‘sizlantirish maqsadida tasvirga olib tarqatish noqonuniy harakat sifatida baholanishi kerak”, — deydi u.
Uning so‘zlariga ko‘ra, bu masalada aniq tartiblar belgilanmagani uchun ko‘plab tushunmovchiliklar va savollarni keltirib chiqarishi mumkin.
“Yaʼni tasavvur qiling, ichki ishlar xodimi choy ichib o‘tiribdi. Shuni ko‘rsatib chiqarib yuborsa xodim “bizni obro‘sizlantirgan”, degan vajni aytishi mumkin va shuni aybdor qilib yuborishlari mumkin. Tushunyapsizmi? Aniqlashtirilmaganligi uchun. Aynan bu normada taklif etilayotgan o‘zgarishga biz agentlik vakili sifatida salbiy qaraymiz va ochiqlik siyosatiga zid, deb hisoblaymiz”, — deydi Burhonov.
Izoh (0)