Onaning bola bilan munosabati insonning kelajakdagi shaxsiyati uchun poydevor qo‘yadi: uning xususiyatlari, atrof-muhit bilan muloqoti va kelajakdagi umr yo‘ldoshi bilan muloqot qilish usullari. Ota-ona va bola munosabatlaridagi har qanday haddan tashqari ko‘p mehr ijobiy natija bermaydi. Onaning mehr-muhabbati cheksizdir, lekin uning g‘amxo‘rligi ham chegaralangan bo‘lishi kerak. Psixolog Anna Sedelnikova quyida bunday chegaralarning yo‘qligi bola uchun qanchalik xavfli ekanligi haqida bayon qiladi.
Go‘dak uchun ona xavfsizlik va himoyalovchi kafolatdir. Ammo ular o‘sib-ulg‘aygan sayin bolalar kamroq umumiy vasiylikka muhtoj bo‘ladi va tobora ko‘proq mustaqil shaxslarga aylanadi. Ba’zida onalar bolaga nisbatan nozik his-tuyg‘ularga berilib, bu haqda unutib qo‘yadi. Alalxusus, allaqachon voyaga yetgan odamni o‘zining kengaytmasi — umumiy “biz”ning bir qismi sifatida qabul qilishda davom etadilar. Bola allaqachon o‘zi mustaqil ravishda o‘zi eplay oladigan o‘zining istak va ehtiyojlari hali ham onaning asosiy tashvishi bo‘lib qoladi. U bolani hayotning barcha qiyinchiliklaridan — garchi ahamiyatsiz bo‘lsa ham, muammolardan himoya qilishga harakat qiladi. Ota-onalarning bunday xatti-harakati ehtiyotkorlik deb ataladi. Muammo shundaki, haddan tashqari himoyalash oxir-oqibat nosog‘lom bog‘lanishni shakllantiradi va allaqachon voyaga yetgan bolaning onasidan muqarrar ravishda ajralishi bilan bu ikkalasining ruhiyatiga ham shikast yetkazadi.
Sizning hayotingizni nimalar tashkil qilayotganiga e’tibor bering. Unda boladan boshqa narsa bormi: ish, sevimli mashg‘ulotlar, do‘stlar bilan uchrashish? Ota-onalik ham hayotning katta va muhim qismidir, lekin u barcha mumkin bo‘lgan vaqtni qamrab olmasligi kerak. Shuni esda tutish kerakki, ota-ona ishtiroki teng ravishda kamayishi bilan yordamchidir. Onaning vazifasi bola uchun uning barcha muammolarini hal qilish emas, balki o‘rgatish va yordam berishdir. O‘zi buni qilishni o‘rganmaguncha, siz unga poyabzal bog‘ichlarini bir tekis bog‘lashda yordam berasiz.
Haddan tashqari himoyalovchi ona farzandining oyoq kiyimidagi bog‘ichni bog‘laydi, portfelini ko‘taradi va maktabdagi barcha mojarolarda u faqat o‘z bolasini himoya qilish uchun keladi. Shu tariqa bola o‘z hayoti bilan kurashishni o‘rganmaydi, o‘z qobiliyatiga ishonmaydi va oxir-oqibat onasiz qanday yashashni umuman anglab yetmaydi.
Ota-onalarning bunday xatti-harakati o‘zining ijobiy tomonlariga ega. Ko‘pincha kuchli bog‘lanish ishonchli munosabatlar uchun mustahkam poydevor bo‘ladi. Onaga yaqinlik bolaga hissiy muvozanatni topishga yordam beradi, u o‘z tajribalarini onasi bilan baham ko‘rishga ko‘proq moyil bo‘ladi. Bu holda ota-ona unga nafaqat kundalik qiyinchiliklarda, balki o‘z-o‘zini aks ettirish bilan ham yordam beradi. To‘g‘ri, ko‘pincha bunday ota-onalarning o‘zlari bolalarda mustaqillik yo‘qligidan shikoyat qiladilar. Bolaga shunchaki o‘z harakatlari va his-tuyg‘ulari uchun javobgarlikni o‘rgatishmagan. Bolalarning yosh guruhlari qobiliyatlaridagi farqlarni tushunish nihoyatda muhimdir. Hatto uch yoshli bola ham singan qo‘g‘irchoq uchun javobgar bo‘lishi mumkin, buning uchun buni unga yetkazish kifoya. Shuning uchun bolaga shaxsiy chegaralarini qurishga yordam berish, o‘zini onasidan ajratish lozim.
Bolalar tez o‘sadi va ko‘pincha onalar bolaning ulardan juda tez uzoqlashishidan qo‘rqadi. Ammo ajralish jarayonini kechiktirish orqali ota-onalar bolaga yomonlik qilib qo‘yadi, ya’ni uning o‘z hayotini yashashiga to‘sqinlik qilishadi. Odatiy xatti-harakatlarning ssenariylari bilan bola voyaga etadi. Ota-onasidan ajralmagan insonlar injiqliklarga, boshqalarda rahm-shafqat uyg‘otishga urinishlarga moyil bo‘lib, barcha muammolar uchun atrof-muhitni ayblashadi. Ko‘pincha ular uzoq vaqt davomida ota-onalarining uyini tark eta olmaydilar va ko‘chib chiqishga shoshilmaydilar. Bu muammoni faqat voyaga yetganida tushunib, odam psixoterapevt yordamiga murojaat qilishi va nosog‘lom aloqani yo‘q qilishga harakat qilishi mumkin.
Izoh (0)