• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12790.43
    • RUB162.6
    • EUR14486.44
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +32°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Salomatlik

    Vitamin va minerallar o‘rtasida qanday farq bor va ularning eng yaxshi manbalari qaysi? Diyetolog tushuntiradi

    Bilamizki, salomatlikni saqlash uchun vitamin va minerallarni yetarlicha iste’mol qilish zarur. Ammo vitaminlar minerallardan qanday farq qilishi, ularning har biri qanday funksiyalarga ega va qaysi oziq-ovqatlar ularning eng yaxshi manbalari ekanligi haqidagi savolga kamdan kam odamlar javob bera oladi. Ushbu savollarga ushbu maqolada birma-bir to‘xtalamiz.

    Foto: Championat

    Vitaminlar minerallardan qanday farq qiladi?

    Vitaminlar o‘simlik yoki hayvonlar tomonidan ishlab chiqariladigan organik moddalar bo‘lib, odamlarga oz miqdorda kerak bo‘ladi. D vitaminidan tashqari boshqa vitaminlarni sintez qilib bo‘lmaydi. Ularni faqat oziq-ovqatdan olish mumkin.

    Minerallar tog‘ jinslari, tuproq yoki suvdan olingan noorganik elementlardir. Bundan tashqari, ular atrof-muhitdan mineralni so‘rib olgan o‘simlik yoki bunday o‘simlikni iste’mol qilgan hayvon orqali diyetaga kirishi mumkin. Minerallar juda ko‘p, ammo ulardan faqat bir nechtasi sog‘liq uchun zarurdir.

    Bu shuni anglatadiki, minerallar organizmga qabul qilingan o‘simliklar, baliqlar, hayvonlar va suyuqliklar orqali osongina kirishi mumkin. Vitaminlar bilan vaziyat boshqacha — ularni organizmga o‘tkazish qiyinroq. Chunki pishirish, saqlash va havoning oddiy ta’sir qilishi bu nozik birikmalarni faolsizlantirishi mumkin.

    Yana bir farq shundaki, vitaminlar murakkab tuzilishga ega. Issiqlik, havo yoki kislota ta’sirida yo‘q qilinishi ehtimoli mavjud. O‘z navbatida minerallar esa kimyoviy tuzilishini saqlaydigan oddiy elementlardir.

    Vitaminlar va minerallar o‘zaro qanday ta’sirlashadi?

    Foto: Championat

    Barcha farqlarga qaramay, vitaminlar va minerallar ko‘pincha birgalikda ishlaydi. Mana bir nechta misollar:

    • D vitamini organizmga kalsiyni oziq-ovqatlardan ajratib olish imkonini beradi;
    • Temir C vitamini yordamida so‘riladi. Shunga qaramay, mikroelementlarning o‘zaro ta’siri har doim ham ijobiy bo‘lmaydi. Haddan tashqari ko‘p miqdorda qabul qilingan C vitamini organizmning muhim mineral misni o‘zlashtirish qobiliyatini blokirovka qilishi

    Minerallarning vazifalari

    Minerallar inson organizmida ko‘p funksiyalarni bajaradi:

    Foto: Championat
    • Turli to‘qimalarning bir qismi sifatida. Masalan, kalsiy va fosfor sog‘lom suyaklar va tishlar uchun materialdir;
    • Organizm suyuqliklarining doimiy kislotaligini saqlaydigan tizimlarni shakllantiradi;
    • Gormonlar va fermentlarning bir qismi bo‘lib metabolizmga ta’sir qiladi;
    • Hujayraning qisqarish jarayonini ta’minlaydi.

    Mikroelementlar makroelementlardan qanday farq qiladi?

    Minerallar asosiy minerallar va mikroelementlarga bo‘linadi. Bu ularning har biriga organizmning qanchalik muhtojligiga bog‘liq. Bundan tashqari, ba’zi minerallar ham antioksidantlar sifatida tasniflanadi. Masalan, selen mikroelementi ham antioksidant hisoblanadi.

    Foto: Championat

    Minerallarning inson salomatligi uchun ahamiyati qanday?

    Makroelementlar

    Inson organizmida mikroelementlarga qaraganda ko‘proq bo‘lgan makroelementlarga quyidagilar kiradi:

    • Natriy — kislota-asos muvozanatini saqlash, asab impulslarining paydo bo‘lishi, qon plazmasidagi bosimning shakllanishi uchun zarur;
    • Xlor — me’da shirasining xlorid kislotasi hosil bo‘lishiga yordam beradi;
    • Kaliy — metabolizmda, mushaklarning qo‘zg‘aluvchanligida ishtirok etadi;
    • Kalsiy — D vitamini bilan birgalikda suyak to‘qimasini rivojlantirish, saqlash va tiklashda muhim rol o‘ynaydi, mushaklarning qisqarishini, asab faoliyatini va normal qon ivishini tartibga soladi. Suyak mineral zichligi pastligi sinish xavfini oshirganligi sababli, hayvon mahsulotlarini iste’mol qilishni cheklaydigan odamlar ayniqsa xavf ostida sanaladi;
    • Fosfor — suyak to‘qimasi, hujayra membranalari va fermentlarning bir qismidir;
    • Magniy — uglevodlar, yog‘lar, oqsillarni parchalashda ishtirok etadi, asab, mushak, yurak, immun va gormonal funksiyalar uchun juda muhimdir;
    • Oltingugurt — ba’zi fermentlarning bir qismi bo‘lib, suyaklar, teri va tirnoqlarning sog‘lig‘iga ta’sir qiladi.

    Mikroelementlar

    Foto: Championat

    Ularning turi ko‘p, lekin inson uchun eng muhimlari:

    • Temir — kislorodning butun organizm bo‘ylab harakatlanishiga yordam beradi, energiya ishlab chiqarishda, asab, xatti-harakatlar va immunitet tizimlarining normal ishlashida ishtirok etadi;
    • Mis — asosiy funksiyasi bir qator fermentlar faoliyati uchun muhim bo‘lgan redoks reaksiyalarida ishtirok etishdir;
    • Sink — sog‘lom mushaklar va immunitetni saqlash uchun zarur. Uning yetishmovchiligi yurak-nafas olish funksiyasining buzilishiga, mushaklarning kuchi va chidamliligini pasayishiga olib kelishi mumkin;
    • Marganets — o‘sish jarayonlarini rag‘batlantiradi, jinsiy bezlarning ishiga ta’sir qiladi, uglevod va yog‘ almashinuvini tartibga solishda ishtirok etadi;
    • Yod — faol qalqonsimon gormonlar uchun muhim rol o‘ynaydi va uning yetishmovchiligi gormonlar miqdorining kamayishiga va kognitiv pasayishga olib keladi.

    Ftor, kobalt, nikel va kremniy ham organizm uchun katta ahamiyatga ega.

    Minerallarning eng yaxshi manbalari

    Organizm barcha kerakli vitamin va minerallarni olishi uchun hayvon va o‘simlik mahsulotlaridan iborat bo‘lishi kerak bo‘lgan to‘liq diyetani tuzish kerak. Makroelementlar manbalari ro‘yxati quyidagicha:

    • natriy, xlor: osh tuzi;
    • kaliy: mevalar, sabzavotlar, yong‘oqlar, urug‘lar, to‘liq donlar;
    • kalsiy: sut mahsulotlari, pishloq, yong‘oq, donlar;
    • fosfor: urug‘lar, yong‘oqlar, pishloq, go‘sht, tuxum;
    • magniy: yong‘oq, soya, ismaloq, bug‘doy kepagi;
    • oltingugurt: tuxum, parranda go‘shti, baliq.

    Mikroelementlarning normal miqdorini ta’minlash uchun siz quyidagilarni iste’mol qilishingiz kerak:

    • temir: go‘sht, parranda go‘shti, ko‘katlar, butun donlar;
    • mis: dengiz mahsulotlari, donlar, yong‘oqlar;
    • sink: go‘sht, parranda go‘shti, qattiq pishloq, yong‘oqlar;
    • marganets: to‘liq donlar, yong‘oq, choy;
    • yod: yodlangan osh tuzi, dengiz o‘tlari, baliq.
      Foto: Championat

    Miya, mushaklar, suyaklar, nervlar, teri, qon aylanish va immunitet tizimining salomatligini saqlash uchun organizmga doimiy ravishda ko‘plab turli xil moddalar kerak bo‘ladi. Biror kishiga oz miqdorda minerallar kerak, ammo bu kichik konsentratsiyalarni ham olishning mumkin emasligi umumiy holatga ta’sir qilishi mumkin.

    Bir oziq moddasining yetishmasligi to‘g‘ridan-to‘g‘ri ma’lum bir kasallikka olib keladigan yetishmovchilik hozircha kam uchraydi. Ammo shuni tushunish kerakki, 30 ga yaqin vitamin va minerallarni organizm o‘z-o‘zidan yetarli miqdorda ishlab chiqara olmaydi. Shuning uchun diyetani to‘g‘ri tuza olish juda muhimdir.

    Oziqlanish ehtiyojlarni qondirayotganingizga ishonch hosil qilish uchun meva, sabzavot, to‘liq donlar, yog‘siz oqsil manbalari, yong‘oq va sog‘lom yog‘larga boy diyetaga amal qilish kifoya. Boshqacha qilib aytganda, sizning maqsadingiz organizm ehtiyojlarini qo‘shimchalar va vitaminlar bilan emas, balki oziq-ovqat orqali qondirish bo‘lishi kerak.

    06.07.2023, 16:45   Izoh (0)   12567
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Sizda qaysi vitaminlar yetishmaydi: mustaqil tekshirib ko‘ring

    22.05.2023, 09:30

    Qancha erta boshlasangiz, shuncha yaxshi: salomatlikka faqat foyda keltiradigan 4 ta sog‘lom odat

    21.06.2023, 09:32

    Ozdiradi, dezinfeksiya qiladi, isitma tushiradi: anor haqida siz bilmagan qiziqarli faktlar

    06.07.2023, 15:50

    Gipertoniklar uchun parhez: qon bosimini pasaytiradigan oziq-ovqatlar

    06.07.2023, 12:30

    Qanday qilib sog‘lom ichaklar depressiya bilan kurashishga yordam beradi? Mutaxassis tushuntiradi

    05.07.2023, 19:40

    Yaponiyalik olimlar stomatologiya rivojiga katta hissa qo‘shadigan ixtironi taqdim etdi

    05.07.2023, 16:25
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Sistit — bu uyat emas!


    So‘zlar ahamiyatga ega: TBC Bank 8-mart tabriklarini pullarga aylantirib, ayollar tadbirkorligini qo‘llab-quvvatladi


    Octobank bankomatlarni BS/2 bilan birga “aqlliroq” qiladi


    Chery gazga o‘tmoqda: kafolat to'liq saqlanib qolinadi, o‘rnatish esa 31 maygacha bepul! 


    Yangiyo‘lda “Tomorqa maktabi” ochildi


    Abadiy ishonchlilik va xavfsizlik: GWM sohaning yangi standartlarini joriy etmoqda


    LUKOIL: yosh iste’dodlar ovozi katta sahnada yangradi


    “Biznesni rivojlantirish banki” biznes uchun qulay innovatsion bank bo‘lishga intilmoqda


    2025-yilning 5 oyi davomida Mobiuz minglab tayanch stansiyalarini ishga tushirdi va texnik infratuzilmani zamonaviylashtirdi


    O‘zbekiston Milliy banki Xitoy yuani ayirboshlash xizmatini Toshkent shahri va poytaxt aeroportida yo‘lga qo‘ydi


    Centrum Air yangi Airbus A320neo — aviaparkidagi to‘qqizinchi samolyotni qabul qilib oldi 


    MKBANK xalqaro moliya bozorida: Qozog‘iston banklaridan 15 million dollar jalb qilindi


    “O‘zbekinvest” IUA aʼzosiga aylandi va Londonning global sug‘urta bozorida o‘z mavqeini mustahkamladi


    Xon Saroy tomonidan an’anaviy “Mening orzuyimdagi uy” rasmlar tanlovi boshlandi 


    ANORBANK va BS/2 O‘zbekistonda banklarda o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish tarmog‘ini kengaytirmoqda

     

    Tavsiya etamiz

    Gitlerdan so‘ng eng mashhur natsist – dorga osilgan Ribbentropning ayanchli taqdiri

    31 may, 19:25

    “Ikki xonali uy uchun 715 mln so‘mdan”. “Daryo”dagi maqoladan so‘ng poytaxt hokimligi uysiz qolgan aholiga xonadon sotib olish uchun mablag‘ ajratdi

    28 may, 21:15

    Budapesht fasadlari: sanʼat ko‘chada yashaydi (foto)

    27 may, 10:00

    Gestapo va KGB xizmatida bo‘lgan buxorolik “Shtirlits”

    26 may, 19:00
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Qozog‘iston kartoshka narxi oshishida O‘zbekistonni aybladi

    O‘zbekiston | 2 iyun, 15:55

    Yangiyo‘lda “Tomorqa maktabi” ochildi

    Reklama | 2 iyun, 15:11

    Hindistonda it “baxt direktori” lavozimiga ishga olindi

    Qo‘ziqorin | 2 iyun, 15:55

    Qozog‘iston aholisi soni e’lon qilindi

    Qozog‘iston | 2 iyun, 15:45

    BAA aeroportida o‘zbekistonliklar ushlab turilganiga munosabat bildirildi

    O‘zbekiston | 2 iyun, 15:41

    Hech qanday parhez yo‘q: mashhur san’atkorlar ish vaqtida nimalar iste’mol qiladi?

    Layfstayl | 2 iyun, 15:30

    O‘zbekistonda ta’lim sifati past bo‘lgan maktablar ro‘yxati tasdiqlandi

    O‘zbekiston | 2 iyun, 15:20

    San’atkorlar oilasida tug‘ilgan, 3 yoshida sahnaga chiqqan va Asal Shodiyevaning qalbini zabt etgan Shohruxxon 40 yoshda

    Madaniyat | 2 iyun, 15:10
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.