Bugungi kunda vizual yukimiz sezilarli darajada ortdi — biz doimo gadjetlar va kompyuterlar qarshisidamiz. Ko‘zlar doimo charchagan holatda bo‘lsa, nima qilish kerak?
Vizual yukni nazorat qilish va kompyuter, gadjetlar bilan ishlashda ko‘zlar uchun to‘g‘ri dam olishni ta’minlash ular salomatligining kalitidir. Zo‘riqishni dam olish bilan oqilona almashtirish qobiliyati nafaqat kuchlanish va charchoqni kamaytirishga yordam beradi, balki uzoq vaqt davomida ko‘rish qobiliyatini ham saqlab qoladi.
Ko‘zlaringiz dam olishga muhtoj: alomatlar
Odatda, quyidagi alomatlar vizual apparatlarning haddan tashqari ishlaganini ko‘rsatadi:
- ko‘zning qattiq charchashi;
- qizarishi;
- xira tasvirning paydo bo‘lishi;
- ko‘z yoshlanishi;
- yorqin nurga sezuvchanlik;
- ko‘z qadalishi (begona jism borligi hissi).
Yana bir alomat ko‘rish qobiliyatining vaqtincha pasayishi bo‘lib, bu ayniqsa, kompyuter yoki gadjetda uzluksiz ishlashdan keyin seziladi.
Zo‘riqish va charchoqqa nima sabab bo‘ladi?
- kompyuter, gadjetlarda uzluksiz vaqt o‘tkazish va uzoq muddatli ishlash;
- gadjetdan foydalanganda, televizor tomosha qilayotganda masofaning yo‘qligi;
- yetarli yoritilmagan xonada kompyuterda ishlash, qorong‘i xonada smartfondan foydalanish;
- harakatlanayotgan transport vositasida yoki yurish paytida telefonda kitob o‘qish, o‘yin o‘ynash;
- noto‘g‘ri tanlangan ko‘zoynak taqish;
- refraktiv anomaliyalar (miyopiya, astigmatizm, presbiyopiya);
- isitish mavsumida quruq havo yoki ishlayotgan konditsionerli xonadagi noqulaylik.
Vizual yuklamaga olib keluvchi sabablar
Ko‘rish organining zo‘riqishi va charchashining asosiy sababi ortiqcha yuklamadir. Ko‘pincha bu kompyuterda uzoq vaqt ishlash yoki hajman katta hujjatlar bilan ishlash zarurati bilan bog‘liq. Muammo, odatda, o‘qish jarayonida ulkan hajmdagi adabiyotlarni qayta ishlash (o‘qish va yozish) kerak bo‘lgan talabalarda, shuningdek, ish kuni doimiy ravishda kompyuterda bo‘lish bilan bog‘liq bo‘lgan ofis xodimlarida paydo bo‘ladi.
Ayniqsa, yaqin masofa va past yorug‘likda gadjetdan muntazam foydalanish ko‘z zo‘riqishiga olib keladigan sabablar orasida yetakchi o‘rinni egallaydi.
Ko‘z zo‘riqishi va charchog‘idan xalos bo‘lish usullari
Agar siz doimo ko‘z charchoqlaridan aziyat cheksangiz, nima qilish kerak? Dam olishning oddiy usullaridan foydalanib ko‘ring:
- Ko‘rish organlariga muntazam ravishda ta’minlanishi kerak bo‘lgan majburiy dam olish yordamida muammoni minimallashtirish mumkin. Ya’ni, yaqin masofadagi har 40 daqiqalik ishdan so‘ng, uzoq masofaga 15-20 daqiqa qaragan holda dam olish kerak.
- Juda charchaganini his qilsangiz, ko‘zni 5 daqiqaga yuming. To‘liq qorong‘ilikni ta’minlash uchun ularni qo‘llaringiz bilan yoping.
- Ko‘zni tez-tez yumib-ochish qon aylanishini yaxshilashga yordam beradi va zo‘riqishni yengillashtiradi.
- Diqqatni uzoqdagi narsalarga qaratish ham ko‘zning dam olishiga yordam beradi. Ikkita obyektni tanlash kerak: biri yaqin, ikkinchisi uzoq va navbat bilan bir obyektdan ikkinchisiga qarash lozim.
- Uqalash ham foydali. Ko‘zlarni biroz yuming va barmoqlarni yuqori ko‘z qovoqlariga sekin bosib turing. Bu ko‘z ichi suyuqligining aylanishini, qon ta’minotini yaxshilashga yordam beradi, shuningdek, charchoqni yaxshi ketkazadi.
- Ish kuni davomida tomizilishi kerak bo‘lgan namlovchi tomchilar ham charchoqning oldini olishga yordam beradi. Kompyuterda ishlash jarayonida biz kamroq refleksli miltillaymiz va ko‘z shilliq qavati quriydi, buning oqibatida quruq ko‘z sindromi yuzaga keladi.
Shuni ta’kidlash kerakki, yuqoridagi tavsiyalarni amalga oshirish kelajakda yuklamani osonroq qabul qilish, ko‘rish buzilishining oldini olishga yordam beradi.
Eng muhimi, ko‘z sog‘lig‘ini saqlash uchun dam olish rejimiga rioya qilishingiz kerak va vaqtni gadjetda o‘tkazish yoki televizor tomosha qilish o‘rniga, ko‘rish organi ekranga qaratilmaydigan yurish yoki boshqa dam olish turlarini tanlang.
Gadjetlardan charchagan ko‘zni qanday dam oldirish kerak?
Bugungi kunda ko‘pchiligimiz smartfonlar, planshetlar, kompyuterlar kabi gadjetlar ekranlari qarshisida ko‘p vaqt o‘tkazamiz. Bu zo‘riqish va bezovtalikka olib keladi. Biroq gadjetlardan foydalanganda ko‘z zo‘riqishni yengillashtiradigan bir necha usullar mavjud.
- Vaqti-vaqti bilan tanaffus qiling. Ko‘zlaringiz ekrandan dam olishi uchun har 20-30 daqiqada qisqa tanaffuslar qilish tavsiya etiladi. Shu nuqtada vizual yukni diversifikatsiya qilish uchun derazadan tashqariga, uzoq obyektlarga qarang.
- Xona to‘g‘ri yoritilgan bo‘lsin. Xonadagi yorug‘lik yetarli darajada bo‘lishi kerak, lekin nihoyatda yorug‘ bo‘lmasin. Agar ekran juda yorqin bo‘lsa, yorqinlikni pasaytirishga yoki zangori nurni filtrlaydigan maxsus ekran sozlamalaridan foydalanishga harakat qiling.
- Zangori yorug‘lik filtrlaridan foydalanishni boshlang. Ko‘pgina gadjetlar va operatsion tizimlar charchoqni kamaytirishga yordam beradigan zangori chiroqni filtrlash funksiyasini taklif qiladi. Bu xususiyat displey sozlamalarida yoqilishi mumkin.
- Doimiy ravishda massaj qiling. Bu qon aylanishini yaxshilash va zo‘riqishni bartaraf etishga yordam beradi. Ko‘z atrofini doira shaklida yengil harakatlar bilan uqalang.
- Ekran to‘g‘ri holatda turganiga e’tibor qarating. Haddan tashqari zo‘riqishdan himoyalanish uchun u ko‘z darajasida joylashgan bo‘lishi kerak.
- Nihoyat, muntazam dam olishni unutmang. Yaxshi uyqu, sog‘lom ovqatlanish va jismoniy faollik charchoqni kamaytiradi.
Charchagan va zo‘riqqan ko‘z uchun vitaminlar
Tanglikni bartaraf etishga va charchoqning oldini olishga yordam beradigan bir qancha vitaminlar va ozuqa moddalari mavjud.
- A vitamini — ko‘rish funksiyasini saqlashga yordam beradi. Uni baliq yog‘i, sabzi, qovoq, kartoshka, ismaloq kabi oziq-ovqatlardan olish mumkin.
- C vitamini antioksidant bo‘lib, ko‘zlarni turli shikastlanishdan himoya qiladi. Sitrus mevalari, kivi, tarvuz, qulupnay, mango tarkibida mavjud.
- E vitamini ham antioksidant bo‘lib, ko‘zni himoya qiladi. Uni yong‘oq, urug‘lar, avokado, ismaloq va boshqa yashil sabzavotlardan qidiring.
- Sink muhim rol o‘ynaydigan mineraldir. Bu charchoqni kamaytirishga, qorong‘ida ko‘rishni yaxshilashga yordam beradi. Uni mol go‘shti, tovuq, yong‘oqlardan olish mumkin.
- Omega-3 yog‘ kislotalari — quruq shilliq pardalar xavfini kamaytirishga yordam beradi. Ular baliq yog‘i, zig‘ir yog‘i, avokado tarkibida mavjud.
- Lyutein, zeaksantin — yorug‘lik shikastlanishidan himoya qiluvchi pigmentlar. Ular ismaloq, makkajo‘xori, yashil no‘xat va tuxum kabi oziq-ovqatlarda mavjud.
Oziq moddalar charchoq yoki zo‘riqish uchun panatseya emasligini tushunish kerak. Ular ko‘z salomatligini yaxshilashga yordam beradi, lekin muntazam dam olish, ekranning to‘g‘ri joylashuvi yoki ish tanaffuslari o‘rnini bosa olmaydi. Agar charchoq davom etsa, maslahat va tashxis uchun oftalmologga murojaat qilishingiz zarur.
Izoh (0)