• Profilga Kirish
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12653.32
    • RUB161.89
    • EUR14822.1
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +23°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Salomatlik

    Xotirani kuchaytirishga yordam beradigan foydali layfxaklar

    Xotira harakatsizlikdan zaiflashadi. Oxirgi marta qachon she’r yodladingiz? Qachonligini aniq aytib bera olmaysiz. Xo‘sh, xotirani qanday kuchli qilsa bo‘ladi? Keling, dastavval qanday eslab qolishimiz haqida fikr yuritsak.

    Foto: Lisa

    Bir-biriga bog‘liq bo‘lgan uchta xotira turi mavjud.

    Sensor xotira. U faqat bir necha soniya davomida ma’lumotni saqlaydi, lekin eng kam xatolik bilan ishlaydi. Agar odamga bir lahzaga to‘qqizta harf bilan to‘ldirilgan 3x3 kvadrat ko‘rsatilsa, u ma’lum bir katakda qaysi harf borligini yuqori aniqlik bilan aytishi mumkin. Biroq bu xotira juda zaif. Birinchi bir necha soniya ichida barcha to‘qqiz harfning izi xotirada muhrlangan bo‘lsa-da, ularni to‘liq takrorlash deyarli imkonsiz. Kishi harflarni bayon qilishni boshlaganda yoki vaqt va tashqi aralashuv ta’sirida yaxlit tasvir tezda yo‘qoladi.

    Qisqa muddatli xotira. Tasavvur qiling-a, sizga telefon raqamini aytishdi va bu raqamni telefonda terish uchun qo‘shni xonaga borguncha uni butun vaqt davomida eslab qolishingiz kerak. Albatta, unutmaslik uchun uni miyada takrorlaysiz: takrorlaganingizda eslaysiz. Psixologlar oddiy odam qisqa muddatli xotirada o‘rtacha 7 ± 2 elementni saqlab qolishi mumkinligini aniqladilar.

    Uzoq muddatli xotira. Ma’lumot miyada mustahkam o‘rnashgan. Endi o‘rganganlaringizni takrorlashning hojati yo‘q. Masalan, o‘zingizning telefon raqamingiz yoki do‘stlaringizning raqamlari.

    Yodlashning vazifasi ma’lumotni qisqa muddatli xotiradan uzoq muddatli xotiraga o‘tkazishdir. Ushbu jarayonni iloji boricha samarali qilishga yordam beradigan bir nechta ko‘rsatmalar mavjud.

    Assotsiatsiyalarni o‘rnating

    Foto: Lisa

    Ma’nosiz materialni eslab qolish ancha qiyinligini hisobga olib, ko‘p odamlar assotsiatsiyalarni yordamchi sifatida ishlatib, sun’iy ravishda ma’no berishga harakat qilishadi. Ushbu uslub ko‘pincha chet el so‘zlarini yodlashda, yodlangan so‘zning tovushi bilan o‘z ona tilidagi ba’zi bir so‘zlar o‘rtasidagi bog‘liqlikni qidirganda qo‘llanadi. Telefon raqamini eslab qolish uchun raqamlar o‘rtasida mantiqiy aloqani aqliy ravishda yaratishga harakat qiling. Masalan, “437” raqamlarini “4+3=7” deb talqin qilish mumkin.

    Strukturaviy ma’lumotlar

    Tasavvur qiling, siz 30 ta harfni ma’lum bir tartibda yodlashingiz kerak. Ajablanarli darajada qiyin, deyarli imkonsiz ko‘rinadi. Va agar bu harflar mazmunli so‘zlarni anglatsa-chi? Hammasi bo‘lib taxminan 5 ta so‘z allaqachon tabiiy holda qabul qilinadi. Agar so‘zlar iborani tashkil qilsa-chi? Ha, muammo yo‘q! Natijada siz deyarli hech qanday kuch sarflamasdan 30 ta harfni yodlaysiz. Buning siri nimada? Elementlar to‘plami siz uchun mazmunli tuzilishga aylandi. Har qanday matnni yodlashda psixologlar umumiydan xususiyga o‘tishni tavsiya qiladilar: birinchi navbatda, mohiyatni tushunib oling, asosiy tezislarni ta’kidlang va shundan keyingina kichik tafsilotlarni yodlashga o‘ting, ular bilan allaqachon shakllangan “tasvir”ni to‘ldiring. Misol uchun, do‘konga borishdan oldin mahsulotlar ro‘yxatini eslab, ularni toifalarga ajrating — go‘sht, sabzavot, konserva va hokazo. Ro‘yxatni shu tarzda eslab qolish osonroq bo‘ladi.

    Miyani mashq qildiring

    Hozirda ko‘plab mashqlarni topishingiz mumkin. Misol uchun, har qanday kitobni oling, uning birinchi sahifasini oching va har bir satrning birinchi so‘zini ovoz chiqarib o‘qing. Bir varaq qog‘ozga yozib, ularni eslab qolishga harakat qiling va keyin asl nusxasini tekshiring. Besh qatordan boshlang va ularning sonini asta-sekin oshiring. Umuman olganda, aqlning dam olishiga va dangasa bo‘lishiga yo‘l qo‘ymang — bolangiz bilan matematik muammolarni hal qiling, krossvordlar yeching, she’r yodlang yoki chet tilini o‘rganing, qo‘shimcha ta’lim oling. Bu miya qarishining eng samarali profilaktikasi ekanini unutmang!

    Takrorlang

    Psixologlar agar yodlangan materialni birinchi marta to‘g‘ri takrorlashdan keyin uni takrorlashni to‘xtatsangiz, 6 kundan keyin yodlangan ma’lumotlarning atigi 20 foizi xotirada saqlanishini aniqlashdi. Tadqiqotlarga ko‘ra, yodlangan ma’lumotlarning aksariyati birinchi kundayoq unutiladi, keyin esa unutish intensivligi asta-sekin kamayadi. Ushbu qoidani bilmagan holda talabalar odatda undan foydalanadilar — imtihondan bir kun oldin imtihonga faol tayyorgarlik ko‘rishadi.

    Imkoniyatlaringizni ko‘rib chiqing

    Odamlarning 60 foizida vizual xotira ustunlik qiladi, ya’ni ma’lumot vizual tasvir shaklida taqdim etilsa, ular buni yaxshi eslab qolishadi. Bunday odamlar matnni eshitishdan ko‘ra o‘zlari o‘qiganlarida osonroq o‘rganadilar. Bu holda birovning tug‘ilgan kunini eslab qolish uchun uni eshitishning o‘zi yetarli emas. Sanani vizual tarzda idrok etish imkoniyatiga ega bo‘lish uchun uni kundaligingizga yozib qo‘ying.

    Hissiyotlardan unumli foydalaning

    Foto: Lisa

    Ular xotirani yaxshilaydi. E’tibor bering, ma’lumot yorqin va jozibali tarzda taqdim etilsa, u xotirada uzoq vaqt saqlanib qoladi. Ammo quruq, zerikarli material odatda miyaga o‘rnashmaydi. Shu bois his-tuyg‘ularingizni, tasavvurlaringizni jalb qilishga harakat qiling, esda tutilishi kerak bo‘lgan narsa uchun vizual, eshitish yoki hatto ta’mli tasvirlarni yarating. Matnni o‘qiyotganda muhim fikrlarning tagiga chizing, eslatma va sharhlar yozing — bu o‘qigan narsangizga shaxsiy munosabatni shakllantirishga, olingan ma’lumotlarni ichki qayta ishlashga yordam beradi.

    Menyuni qayta ko‘rib chiqing

    Nonushtada sabzavotli salat iste’mol qiling. Xotira pasayishi va beparvolik ba’zida vitaminlar, ayniqsa B guruhi, foliy va nikotinik aminokislotalarning yetishmasligi bilan bog‘liq bo‘lib, ular yashil bargli ko‘katlar, karam, otquloq, o‘tlar va bodringlar tarkibida ko‘p uchraydi. Ovqatlaringizga ko‘proq zarchava qo‘shing. Ushbu ziravorning kognitiv qobiliyatlarni yaxshilashi va Alsgeymer kasalligi rivojlanishining oldini olishi isbotlangan.

    Kanadalik diyetologlarning ta’kidlashicha, donli mahsulotlardan tayyorlangan ovqatlardan keyin xotira 37 foizga yaxshilanadi. Quritilgan mevalar bilan mussli va mayizli tvorog ham iste’mol qilish mumkin. Bunday taomlar og‘ir va uzoq aqliy mehnat vaqtida stressni yengillashtirishga yordam beradi, shuningdek, aqliy faollikni va miyani qon bilan ta’minlashni yaxshilaydi.

    To‘g‘ri sozlamalarni izlang

    Xotira haqida yomon gapirishni bas qiling. Neyrolingvistik dasturlash bo‘yicha mutaxassislarga ko‘ra, biz salbiy munosabat bilan organizmda o‘zini o‘zi halok qilish dasturini yaratamiz. “Mening xotiram yaxshi” deb tez-tez takrorlagan yaxshiroqdir.

    23.06.2023, 18:54   Izoh (0)   8179
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Xotirani pasaytiradi: miya qarishini tezlashtiradigan 4 ta mahsulot

    02.09.2022, 17:40

    Xotira yomonlashishi, asteniya va migren: stressning bilishingiz kerak bo‘lgan 13 ta salbiy ta’siri

    19.05.2023, 14:35

    Salomatlik va go‘zallik uchun zig‘ir urug‘ining qanday foydasi bor?

    23.06.2023, 11:30

    Chekishdan ham zararliroq: sog‘lig‘ingizga ziyon bo‘lgan 6 ta odat 

    23.06.2023, 09:20

    Ko‘proq kartoshka va banan yeng: oziq-ovqatdagi kaliyning organizmga qanday foydasi bor?

    22.06.2023, 17:37

    Infarkt yoki jig‘ildon qaynashi: bu ikki holatni simptomlar orqali aniqlay olasizmi?

    22.06.2023, 15:13
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    O‘zbekistonda yangilangan HAVAL H6 rasman ishga tushirildi


    “KAFOLAT sug‘urta kompaniyasi” AJning moliyaviy barqarorlik reytingi “Fitch Ratings” tomonidan “Ijobiy” prognozi bilan “B+” darajasida tasdiqlandi


    Toshkentda navbatdagi SAG XL gilam do'koni o'z ishini boshladi


    Kapitalbank Top Employers Institute talqini bo‘yicha O‘zbekistonning eng yaxshi ish beruvchisi maqomini yana bir bor tasdiqladi


    Farg‘ona viloyatida mo‘l hosil: fermerlar 95 sentnerdan ortiq g‘alla yetishtirdi 


    riitm aqlli platformasi O‘zbekiston tinglovchilariga 30 million trek taklif etmoqda


    Imzodan Engelberg premium romlari hashamatlikning timsolidir


    Ichkaridan nazar: Imzo fabrikasi qanday ishlaydi?


    Burger va lavashdan tortib kabob hamda flat-white’gacha — barchasi bir joyda!  


    InfinBANK’dan VISA kartasi endi Swoo Pay ilovasida


    SonetUzStyle – ijodiy kontent uchun Kia Sonet sovg‘a qilamiz


    Chiroyli davlat raqami va 1 yillik transport vositalari egalarining fuqarolik javobgarligini majburiy sug‘urtasiga ega HAVAL


    BI Sad’O Business loyihasida ochiq eshiklar kuni bo‘lib o‘tdi va CHILLA aksiyasi boshlandi


    CAEx Mebel & Decor 2025 ko‘rgazmasi 13-15-sentyabr kunlari Toshkentda bo‘lib o‘tadi


    Central Asian University RUR va THE Impact Rankings 2025 xalqaro reytinglarida o‘z mavqeini mustahkamlamoqda

     

    Tavsiya etamiz

    “O‘lim sharbati”: SSSRda Stalindan so‘ng ikkinchi qudratli shaxs nomi berilgan qurol qanday paydo bo‘lgandi?

    6 iyul, 15:23

    SSSRning qo‘shni davlatga bosqini tarixi: Afg‘onistonda yodgorlik o‘rnatilgan yagona sovet askari kim edi?

    5 iyul, 15:22

    “Erishib bo‘lmaydigan ball belgilangani yo‘q” — “El-yurt umidi” jamg‘armasi ijrochi direktori

    4 iyul, 22:11

    “AQSH o‘yindan chiqmoqchi”. Ukraina Qo‘shma Shtatlar yordamisiz qayergacha bora oladi?

    4 iyul, 19:55
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Latviya davlat xizmatchilarining Rossiya va Belarusiyaga borishini taqiqladi

    Dunyo | 10 iyul, 00:05

    Ozarbayjon va Rossiya o‘rtasidagi mojaro: nega bu ikki tomonlama ziddiyat Markaziy Osiyoda aks-sado bermoqda?

    Dunyo | 9 iyul, 23:45

    Joze Mourinyo sobiq shogirdini “Fenerbahche”ga olib kelmoqchi

    Sport | 9 iyul, 23:30

    “Ikki marta ko‘rgan insonimga turmushga chiqqanman”. Shahzoda Muhammedova oilasi, farzandlari va biznesi haqida gapirdi

    Shou-biznes | 9 iyul, 23:25

    Toshkent 20 yildan keyin qay ko‘rinishda bo‘ladi? Prezidentga yangi reja taqdim etildi

    O‘zbekiston | 9 iyul, 22:50

    The Guardian: Grok sun’iy intellekti natsistga aylandi va o‘zini MexaGitler deb atadi

    Dunyo | 9 iyul, 22:45

    O‘zbekistonga go‘sht importi keskin ko‘paydi

    O‘zbekiston | 9 iyul, 22:25
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.