“Daryo”da Toshkent shahar sudining ochiq majlislaridan birida kamdan kam kuzatiladigan holat haqida so‘z yuritilgan “Sudyalar hayʼati OAVni rad etdi, advokat esa sudyalar hayʼatiga ‘otvod’ berdi: Toshkent shahar sudida kamdan kam kuzatiladigan jarayon sodir bo‘ldi”, sarlavhali material eʼlon qilingandi. Oliy sud axborot xizmati mazkur xabarni tanqidiy maqola sifatida qabul qilib, hissiyotga yo‘g‘rilgan munosabat bitibdi.
“Bildirishda ‘Daryo.uz’ internet-nashri vakillari go‘yoki 2023-yil 6-iyun kuni ‘jinoyat ishini yoritishda to‘siqqa uchragani, ochiq sud majlisi bo‘lishiga qaramasdan sudlov hayʼati tomonlar fikrini ro‘kach qilib, OAV faoliyatiga to‘siq qo‘ygani’ tanqid ostiga olingan. Holbuki, bu holat muallif keltirgan iddaolarning mutlaqo aksini, aniqrog‘i, amaldagi qonunchiligimiz, xususan, Oliy sud Plenumining 2020-yil 21-fevraldagi ‘Sud muhokamasi oshkoraligini va sudlar faoliyatiga doir axborot olish huquqini taʼminlash to‘g‘risida’gi 4-sonli qaroriga to‘la muvofiqligini anglatadi. Achinarlisi shundaki, nashr vakillari o‘z faoliyatiga doir ushbu qonun hujjatidan mutlaqo bexabar”, — deyiladi Oliy sud axborot xizmatining rasmiy munosabatida.
“Daryo”dagi xabarda haqiqatan ham “sudyalar hayʼati ‘tomonlar fikrini inobatga olyapmiz’, deya, ochiq sud majlisida jurnalistning foto, video va audio materiallar to‘plashiga to‘siq qo‘ydi. Sudda ish qurollarsiz, shunchaki kuzatuvchi sifatida o‘tirishi kerakligini uqtirdi”, deyilgan jumlalar bor. Biroq, Oliy sud axborot xizmatini jazavaga tushiradigan tanqid yo‘q. Shunchaki, OAV so‘rovi va unga sudyalarning munosabati haqida xabar berilgan. Foto, video va audio olinishiga to‘siq qo‘yilgani aytilgan. Bori-boricha yozilgan.
Oliy sud axborot xizmati shuningdek, Oliy sud Plenumining 2020-yil 21-fevraldagi “Sud muhokamasi oshkoraligini va sudlar faoliyatiga doir axborot olish huquqini taʼminlash to‘g‘risida”gi 4-sonli qaroriga to‘xtalib, 14-bandi 1-xatboshisida ochiq sud majlisini foto-tasvirga tushirish, videoyozuvni amalga oshirish, shuningdek, ommaviy axborot vositalarida translyatsiya qilishga sud majlisida raislik qiluvchining taraflar roziligini olishi, ularning fikrini olganidan so‘ng ruxsat berishini uqtirgan. Va jurnalistni buni bilmaslikda ayblagan.
Holbuki, “Daryo”dagi maqolada ham “sudyalar hayʼati ‘tomonlar fikrini inobatga olyapmiz’, deya, ochiq sud majlisida jurnalistning foto, video va audio materiallar to‘plashiga to‘siq qo‘ydi. Sudda ish qurollarsiz, shunchaki kuzatuvchi sifatida o‘tirishi kerakligini uqtirdi”, deyilgan. Ortiqcha gap yo‘q. Yaʼni Oliy sud axborot xizmati tushuntirishga uringan holat bayon qilingan. Qolaversa, mazkur jumlalardan so‘ng “sudyalar xato qildi, qonunni buzdi”, degan jumlalar yo‘q. Holat boricha yozilgan.
Kezi kelganda shuni alohida taʼkidlash lozimki, o‘sha kuni sud avvalida sudlanuvchining 2 nafar advokati va o‘zi OAV jarayonni yoritishiga qarshi emasmiz deya fikr bildirdi. Prokuror va ikki nafar jabrlanuvchi esa sud jarayoni OAVda yoritilishiga qarshiligini bayon qildi. Demak, uch nafar kishi rozimiz desa, uch nafari yo‘q degan. Lekin Oliy sud axborot xizmati eslatganidek, jinoyat, maʼmuriy, iqtisodiy ishni va maʼmuriy huquqbuzarlik to‘g‘risidagi ishni ko‘rish paytida — sud majlisida raislik qiluvchi taraflar fikrini eshitadi. Roziligini olishi shart emas. Shundan so‘ng ham jurnalistning ochiq sud majlisidan foto, video va audiomaterillar olishiga ruxsat berish-bermaslik masalasi sudyada qoladi. Xohlasa u ruxsat beradi, xohlamasa yo‘q.
“Ushbu normaga muvofiq sud majlisi chog‘ida ‘Daryo.uz’ internet-nashri vakillarining audio va videoyozuvini olib borishga ruxsat berish haqidagi iltimosnomasi yuzasidan taraflar fikri tinglangan. Jumladan, jabrlanuvchilar T.X. va B.K. ning ‘shaxsiga doir maʼlumotlar ommaga oshkor etilishini xohlamasligi, shunga ko‘ra iltimosnomani rad qilish haqida’gi fikrlari inobatga olinib, internet-nashrining iltimosnomasini rad qilish haqida ajrim chiqarilgan”, — deyiladi Oliy sud axborot xizmati munosabatida.
Shu o‘rinda Oliy sud axborot xizmati vakillariga savol tug‘iladi. Nega jinoyat, maʼmuriy, iqtisodiy ishni va maʼmuriy huquqbuzarlik to‘g‘risidagi ishni ko‘rish paytida sud majlisida raislik qiluvchi taraflar fikrini shunchaki eshitsa, yaʼni rozilik so‘ralmasa, OAV faoliyatiga to‘siq qo‘yildi? Qaysi asosga ko‘ra? Nega sudda baribir OAV faoliyatiga ruxsat berish-bermaslik sudyada qolishini tan olgingiz kelmaydi? Binobarin, munosabatingizda jinoyat, maʼmuriy, iqtisodiy ishni va maʼmuriy huquqbuzarlik to‘g‘risidagi ishni ko‘rish paytida — sud majlisida raislik qiluvchining taraflar fikrini eshitadi deyapsiz. Sud shaffof va ochiq o‘tayotganini isbotlash uchun, aslida, OAV faoliyatiga ruxsat berish sudyalar uchun ham o‘ta muhim-ku? Shundaymi?
Oliy sud axborot xizmati advokatning sudyalar hayʼatiga “otvod” bergani xususida ham to‘xtalgan.
“O‘z navbatida advokat T. Rahmatovning sudlov hayʼatiga bildirgan raddiyasi xususida ham qisqacha to‘xtalish joiz. Sudlov hayʼati mazkur raddiya yuzasidan taraflar fikrini eshitib, maslahatxonaga kirgan hamda raddiya Jinoyat-protsessual kodeksining 76-moddasi talablariga muvofiq emasligini inobatga olib, raddiyani qanoatlantirmasdan qoldirish haqida ajrim chiqargan. Ajrim o‘qib eshittirilgan, sud majlisiga 2023-yil 20-iyun kuni soat 17:00 ga qadar tanaffus eʼlon qilingan”, — deyiladi masʼullar izohida.
Munosabat so‘ngida Oliy sud vakillari “Daryo” nashrining sudyalar tarkibida o‘zgarish bo‘lishi kutilayotgan sudlov hayʼatiga yana iltimosnoma kiritish niyati borligi xususida ham to‘xtalib, “bu yuqorida qayd etilgan qonunchilik talablariga muvofiq holda amalga oshirilishi shart”, deydi.
“Daryo” tahririyati Oliy sud axborot xizmati masʼullariga yo‘llangan savollarga javob olinishidan umidvor. Savollar ochiq qolmaydi degan umidda.
Izoh (1)
кераксиз муаммони кутаргунча, мобил иловани тузуро ишлидиган килинса яхши буларди, видеоларни