“Yuksalish” umummilliy harakati shu kunlarda ichki ishlar idoralari aryim xodimlarining g‘ayriqonuniy harakatlari, shu jumladan, qiynoqqa solish holatlari keng jamoatchilik eʼtirozlariga sabab bo‘layotganiga munosabat bildirdi.

Qayd etilishicha, so‘nggi yillarda mamlakatda jinoyat ishlari bo‘yicha 5 mingga yaqin fuqarolar oqlangan, diniy ekstremistik oqimlarga aloqadorlik uchun “qora ro‘yxat”larga tushgan 20 ming nafardan ziyod fuqarolar reabilitatsiya qilingan, katta tanqidga uchrab kelgan “Jasliq” qamoqxonasining faoliyati tugatilgan, qiynoqlarga qarshi milliy preventiv mexanizm ishga tushirilgan, fuqarolikka qabul qilish soddalashtirildi, bolalar mehnati va majburiy mehnatga to‘la barham berilgan. Shuningdek, propiska tizimi isloh qilinishi bilan mehnat huquqi, mulk huquqi va erkin ko‘chib yurish erkinligini amalga oshirishga bo‘lgan to‘siqlarga barham berilgan.

“Bilamizki, jahon mamlakatlari taraqqiyoti tajribasida ichki ishlar tizimi islohoti eng murakkab vazifalardan hisoblanadi. Shu bilan birgalikda, uchrayotgan qiynoq holatlari, O‘zbekistonning bugungi milliy va xalqaro imijiga salbiy taʼsir ko‘rsatmasligi lozim. Ushbu holatlar davlatimiz rahbari olib borayotgan insonparvarlik va inson qadri ustuvorligi tamoyillariga zid ekanligini taʼkidlaymiz”, — deyiladi munosabatda.

Shu munosabat bilan, “Yuksalish” umummilliy harakati keng jamoatchilik fikri va soha ekspertlariga tayangan holda, qiynoqlarga barham berish maqsadida zudlik bilan quyidagi eng muhim ishlar amalga oshirilishi zarur, deb hisoblaydi:

• Avvalo, so‘nggi ro‘y bergan qiynoq holatlari yuzasidan Ichki ishlar vazirligi rahbariyati batafsil axborot berishi hamda tizimda qiynoqlarga barham berish bo‘yicha aniq rejalarini jamoatchilikka taqdim etishi kerak;
• Bundan buyon, muntazam ravishda har bir qiynoq va boshqa inson shaʼni va qadr-qimmatini kamsituvchi holatlar bo‘yicha IIV rahbariyati tomonidan shaxsan jamoatchilikka axborot berib borish amaliyotini kiritish lozim;
• Jinoyat sodir etganlikda gumon qilinib ushlangan shaxsning huquqlari sodda tilda tushuntirilgani haqida tilxat olish amaliyotini joriy etish;
• Jinoyat sodir etganlikda gumonlanib ushlangan shaxsning prokuror bilan uchrashish talabini darhol qondirish bo‘yicha huquqini qonunchilikda mustahkamlash;
• Hibsga (qamoqqa) olinganlarning rasman qamoqda saqlash joylari deb eʼtirof etilgan joylarda saqlanishini, ularning saqlanayotgan joylari to‘g‘risidagi maʼlumotlarni manfaatdor tomonlar, shu jumladan qarindoshlari, do‘stlari va jamoat tashkilotlari uchun ochiq bo‘lishini taʼminlash maqsadida onlayn maʼlumotlar bazasini yaratish;
• Shaxsni hibsga olishda “Miranda qoidasi”ni qo‘llash bilan bog‘liq harakatlarni talab darajasida amalga oshirmaganlik uchun javobgarlikni nazarda tutuvchi qonun loyihasini zudlik bilan parlamentga kiritish;
• Milliy preventiv mexanizm doirasida ichki ishlar idoralarining vaqtincha saqlash hibsxonalari va ushlab turish joylariga jamoatchilik vakillarining monitoring tashriflarini tashkil etish va doimiy amalga oshirish mexanizmini ishlab chiqish;
• Ichki ishlar organlariga ishga qabul qilish, xodimlarni tayyorlash va qayta tayyorlash tizimini qayta ko‘rib chiqish, xususan, tegishli tuzilmalar xodimlarini jinoyat protsessi ishtirokchilarining huquqlarini bilishi, xodimlarning psixologik holatini stress-testdan o‘tkazish tizimini isloh qilish;
• Har bir ushlab turish va hibsga olish vakolatiga ega bo‘lgan davlat organlari huzurida Jamoatchilik kengashlarini tashkil etish, Kengash tomonidan tegishli davlat idorasining faoliyati davomida inson huquqlarining taʼminlanishi va poymol etilmasligi yuzasidan doimiy jamoatchilik maslahatlashuvlari va monitoringlarni o‘tkazish mexanizmlarini ishlab chiqish;
• Qiynoqlar, inson shaʼni va qadr-qimmatini kamsitish bilan bog‘liq, jamoatchilikda rezonans uyg‘otgan jinoiy ishlar yuzasidan ochiq va sayyor sud majlislarini tashkil etish, ularni OAV orqali onlayn translyatsiya qilish amaliyotini keng joriy etish.

5-iyun kuni Toshkent viloyati Bo‘ka tumanida tergovga jalb qilingan fuqaro shifoxonada vafot etgani to‘g‘risida xabar berilgandi. Holat yuzasidan Jinoyat kodeksining 235-moddasi (qiynoqqa solish va boshqa shafqatsiz, g‘ayriinsoniy yoki qadr-qimmatni kamsituvchi muomala hamda jazo turlarini qo‘llash) bilan jinoyat ishi qo‘zg‘atilgan. Voqeaga aloqador bo‘lgan 2 nafar tezkor xodim hibsga olindi. Tergov harakatlari davom etmoqda.

“Hozirda ijtimoiy tarmoqlarda ushbu holat yuzasidan turli asoslanmagan maʼlumotlar tarqalmoqda. Mazkur holat viloyat prokuraturasi tomonidan alohida nazoratga olingan bo‘lib, tergovni chalg‘ituvchi, mish-mishlardan kelib chiqqan asossiz maʼlumotlarga ishonmasliklaringizni hamda rasmiy manbalar orqali berilayotgan maʼlumotlarga tayanishingizni so‘rab qolamiz”, — deyiladi Toshkent viloyati prokuraturasi bayonotda.

Shuningdek, Oliy Majlisning Inson huquqlari bo‘yicha vakili so‘nggi paytlarda ijtimoiy tarmoqlar orqali surishtiruv va tergov jarayonlarida yoki jazoni ijro etish muassasalarida fuqarolarga jismoniy va ruhiy bosim o‘tkazish, qiynoqqa solishga oid qator xabarlar tarqalib, keng jamoatchilik eʼtirozlariga sabab bo‘layotganiga munosabat bildirgandi.