Erdo‘g‘onning g‘alabasi Turkiya iqtisodiyotiga qanday ta’sir o‘tkazmoqda?

Turkiyada yakshanba kuni bo‘lib o‘tgan prezidentlik saylovlarining ikkinchi bosqichida Rajab Toyyib Erdo‘g‘on g‘alaba qozondi. Shundan so‘ng lira rekord darajada pasayib ketdi. Bu haqda Bloomberg xabar bermoqda.

Erdo‘g‘on mamlakatni eng uzoq vaqt boshqargan yetakchi sifatida yana prezidentlik muddatini 5 yilga uzaytirdi, bu esa xorijiy investorlarni mamlakatdan tobora uzoqlashtirmoqda, — deyiladi xabarda.

Toshkent vaqti bilan soat 11:55 holatiga ko‘ra, lira 0,5 foizga pasayib, bir AQSH dollari uchun 20,0785 ni tashkil etdi va rekord darajadagi eng past ko‘rsatkichga yaqinlashdi.

Uoll-strit tahlilchilari lira yanada qadrsizlanishini kutmoqda. Morgan Stanley’ning ogohlantirishicha, agar Erdo‘g‘on foiz stavkalari bo‘yicha siyosatini o‘zgartirishdan bosh tortsa, yil oxirigacha valyuta yana dollarga nisbatan 29 foizgacha tushib ketishi mumkin. 

Erdo‘g‘onning g‘alabasi xorijlik investorlar uchun qulaylik tug‘dirmaydi. Mamlakatdagi juda yuqori inflyatsiya, past foiz stavkalari va sof xorijiy zaxiralar mavjud emasligi barcha aktivlarga ta’sir qiladigan inqirozga olib kelishi mumkin, — dedi Dubaydagi Tellimer kompaniyasi strategi Hasnain Malik.

Erdo‘g‘onning foiz stavkalariga yondashuvi noodatiy. Uning fikricha, past stavkalar inflyatsiyaning ham pasayishiga olib keladi. Shunga ko‘ra, u stavkalarni past va lirani zaif ushlab turuvchi “yangi iqtisodiy model”ni davom ettirdi.

2021-yilning mart oyida Erdo‘g‘on Markaziy bank rahbari Naji Agbalni asosiy stavkani 17 foizdan 19 foizga ko‘targani uchun ishdan bo‘shatgan edi. U so‘nggi ikki yil ichida o‘z lavozimini tark etgan regulyatorning uchinchi rahbari bo‘lgan.

Bu vaziyat fonida ko‘plab investorlar mamlakatdan chiqib ketdi. Turkiya aksiyalari va obligatsiyalarining umumiy xorijiy egalari 2013-yildan beri qariyb 85 foizga yoki 130 milliard dollarga kamaydi.

Istanbuldagi Strategy Portfoy kompaniyasining pul menejeri Burak Chetinchekerga ko‘ra, mamlakatda mavjud iqtisodiyot modeli ishlamayapti.

Ta’kidlanishicha, bu siyosat mamlakat uchun qimmatga tushgan — Markaziy bank so‘nggi bir yarim yil ichida lirani qo‘llab-quvvatlash uchun qariyb 200 milliard dollar sarfladi, sof valyuta zaxiralari manfiyga aylandi va inflyatsiya o‘tgan yili 80 foizdan oshdi, aprel oyida esa 44 foizgacha tushdi.