Ko‘chada ovqat sotib, maktabga borolmagan, saylov kuni onasidan ajralib, yakunda raqobatchilarsiz prezident bo‘lgan hijobli rahbar — Singapur rahbari Halima Yaqubning muvaffaqiyat tarixi
Singapur prezidenti Halima Yaqub 23-may kuni Shavkat Mirziyoyev taklifiga binoan amaliy tashrif bilan O‘zbekistonga keldi, Uzbekistan Airways’ning odatiy yo‘lovchi reysida. Xo‘sh, dunyoning eng rivojlangan, korrupsiyadan holi, xavfsiz davlatlaridan birini boshqarayotgan bu hijobli ayol kim o‘zi?
Otasizlik va tirikchilik dardi
Halima Yaqub 1954-yilning 23-avgustida qo‘riqchi oilasida tug‘iladi. Otasi hind musulmoni, onasi esa mahalliy malay xalqidan edi. 5 farzandning biri bo‘lgan Halima 8 yoshga yetganda otasidan ajraladi. Buning ortidan kelib chiqqan qiyinchiliklar sabab onasi farzandlarini boqish uchun ko‘chada tez tayyor bo‘ladigan ovqat sotish bilan shug‘ullanishni boshlaydi, kichik Halima esa unga ovqatni tayyorlash, sotishda yordam beradi. Bu Halimaning maktabdagi baholariga ham ta’sir qilmay qolmaydi — u ko‘p dars qoldirar va oqibatda qoniqarsiz natijalar qayd eta boshlaydi.
Pillapoya kabi terilgan karyera
Bolalikdagi qiyinchiliklarga qaramay, qizlar maktabini muvaffaqiyatli yakunlab, 1978-yilda Singapur universitetiga o‘qishga kirgan Halima u yerda huquqshunoslik bo‘yicha avval bakalavr, so‘ng magistr va doktorlik darajasini oldi. Shundan so‘ng karyerasini boshlab, Milliy Kasaba uyushmalari kongressida yuridik xizmat ko‘rsatish bilan shug‘ullanishni boshladi. Bu uning uchun start chizig‘i, muvaffaqiyat sari yo‘lning debochasi edi.
Uning siyosiy faoliyati 2001-yilda boshlangan. O‘shanda Halima Jurong vakillik okrugidan parlament a’zosi etib saylandi. Shu tariqa debyut qilgan Halima Yaqub karyerasi davomida avval deputat, so‘ng Jamiyatni rivojlantirish, yoshlar va sport ishlari vaziri lavozimida ishladi. 2012-yilda esa ijtimoiy va oilaviy rivojlanish bo‘yicha vazir etib tayinlandi. 2013-yilda Parlament spikeri lavozimiga tayinlangan ilk ayol bo‘ldi. Har sohada, har lavozimda u “ilk ayol” bo‘laverdi.
“Ayollar advokati”
Ijtimoiy himoya masalalariga qayg‘uradigan Halima Yaqub 40 dan ortiq xayriya va jamoat tashkilotlariga homiylik qiladi. Ayollar, qariyalar va ruhiy kasal insonlarga doimiy yordam ko‘rsatib keladi. 2019-yilda Osiyo ayollar forumidagi nutqida kompaniyalarni gender tengligini qabul qilishga chorladi. Ijtimoiy himoyaga qo‘shgan hissasi sabab 2004-yilda “Yil odami” deb e’tirof etilgan Halimaga “ayollar advokati” laqabini berishgan. Boisi u doimiy tarzda ayollar huquqlari uchun kurashgan, mahalliy OAVlarni ayollarni kamsitmaslik bo‘yicha ko‘p bora ogohlantirgandi.
Saylov kuni onasidan ajraldi
Halima Yaqub 2015-yil sentabr oyida, aynan saylov kuni onasidan ajraladi. U bir kunini onasining yonida o‘tkazgandan so‘ng, 11-sentabr kuni ertalab saylov markaziga borganida unga qo‘ng‘iroq qilib, onasining vafot etgani haqida xabar berishadi. Halima Yaqub bu og‘ir zarbadan o‘zini yo‘qotib qo‘ymaydi, bor kuchini to‘plab, shu kuni matbuot anjumanida qatnashadi.
“Agar onam tirik bo‘lganida, menga mas’uliyatimni eslatib qo‘ygan bo‘lardi. Onam doim ‘Qattiq mehnat qil, omadsizlik senga xalal berishiga yo‘l qo‘yma. Kamtarin yasha‘ deb aytib kelardi”, — degandi u.
Uning prezident ekanidan hamma ham mamnun emas edi
U 2017-yilda prezident saylovida o‘z nomzodini ilgari surish uchun parlament raisi lavozimidan ketadi. Singapur qonunchiligiga ko‘ra, o‘sha yilgi saylovlarga faqat malay xalqiga mansub shaxslar nomzod qo‘yishi mumkin bo‘lgan. Boisi 1970-yildan buyon bu lavozimga malaylar o‘tirmagan edi. Shu tariqa raqobat ancha pasayib ketadi va so‘nggida Halima Yaqub qiyinchilik va ortiqcha qarshiliklarsiz mamlakat prezidenti etib tayinlanadi. Aynan tayinlanadi, chunki talablarga javob beradigan boshqa nomzod qolmagan edi.
Buning ortidan Singapurda hozirgacha bir guruh fuqarolar uni lavozimga adolatsiz o‘tirganlikda ayblaydi. Jumladan, mamlakatning sobiq prezidentlaridan biri Tan Cheng Bok Halimani “Singapur tarixidagi eng ziddiyatli prezident” deb ataydi.
Halima Yaqub esa bu gaplarga quyidagicha javob bergan: “Shuni aytishim mumkinki, men Singapur xalqiga xizmat qilish uchun qo‘limdan kelganini qilishga va’da beraman. Bu saylovlar o‘tkazilishi yoki o‘tkazilmasligidan qat’iy nazar, o'zgarmaydi”.
Prezidentlik davri islohotlari
Halima Yaqub prezidentlik muddati davomida ilm-fan, ta’lim, ijtimoiy himoya sohalarida islohotlar amalga oshirdi. Shuningdek, kam maosh oladigan ishchilarga ko‘mak berish, adolatli jamiyat qurish uning asosiy yo‘nalishlaridan hisoblanadi.
“Omon qolish va gullab-yashnashimiz uchun boshqa mamlakatlardan ajralib turishimiz kerak. Biz o‘zgarishlarga javob berishda boshqalardan chidamli va chaqqon bo‘lishimiz kerak. Biz boshqalar qila olmaydigan narsalarni qilishimiz va ular qiloladigan narsalarni yanada yaxshiroq qila olishimiz kerak”, — deb aytib o‘tgan u.
O‘zbekistonga tashrif
Halima Yaqubning O‘zbekistonga safari davomida ikki mamlakat o‘rtasida gumanitar loyihalarni amalga oshirish bo‘yicha hamkorlikni davom ettirishga kelishib olindi. Oliy ta’lim muassasalari va turizm almashinuvlarini faollashtirishga e’tibor qaratildi.
Davlat rahbarlari Markaziy va Janubi-sharqiy Osiyoda mintaqaviy integratsiyaning dolzarb masalalari yuzasidan fikr almashib, xalqaro maydonda o‘zaro anglashuv va qo‘llab-quvvatlash darajasi yuqori ekanini qayd etdi. Uchrashuv yakunlari bo‘yicha 7 ta hujjat imzolandi.
