O‘zbekistonda ota-onalar o‘z farzandlari qaysi kasbni tanlashlarini ko‘proq xohlamoqda?

Makroiqtisodiy va hududiy tadqiqotlar instituti (MHTI) mutaxassislari farzandlar tarbiyasi va ularning kasb tanlashida ota-onalarning roli, shuningdek, buning betashvish keksalik gashtini surishdagi ahamiyatini aniqlashga qaratilgan tadqiqot o‘tkazdi.

Tadqiqot doirasida 10 yoshdan 22 yoshgacha bo‘lgan bolalarning ota-onalari ishtirokida so‘rov ham o‘tkazilgan. So‘rovda 2100 kishi ishtirok etgan. Respondentlarning 72 foizini ayollar, 28 foizini erkaklar tashkil etgan. Ta‘lim darajasi bo‘yicha ularning 4,6 foizi ilmiy darajaga, 36,1 foizi oliy ma’lumotga, 21,2 foizi — o‘rta, 38,2 foizi — o‘rta maxsus ma’lumotga ega.

So‘rov natijalariga ko‘ra, respondentlarning 28,7 foizi keksa ota-onasi bilan yashashi ma’lum bo‘lgan. “Farzandlaringiz tarbiyasiga kim ko‘proq ta’sir qiladi?”, degan savolga ota-onalarning 41,6 foizi — ona, 27,4 foizi — ota, 9,3 foizi — bobo va buvilar, 8,1 foizi — aka-opalar, 7,3 foizi — o‘qituvchilar, 3,7 foizi — begonalar va 2,5 foizi boshqa qarindoshlar, deb javob bergan.

So‘rovda ishtirok etganlarning aksariyati (80,2 foizi) farzandlarini maʼlum kasb bo‘yicha yetuk mutaxassis bo‘lib, elga taniladigan inson sifatida ko‘rishi ma’lum bo‘lgan. Moddiy taʼminlanganlik va mulk egasi bo‘lishi ikkinchi orzu bo‘lib qolmoqda (7,9 foiz). Ushbu savolning javoblari ota-onalarning millati va maʼlumot darajasi, farzandning jinsi bo‘yicha farq qilmaydi.

Aksariyat ota-onalar (95,8 foiz) farzandlari kelajagi borasida o‘zaro maslahatlashgan. 88,3 foiz holatda ularning fikri bir joydan chiqqan bo‘lsa, 7,2 foiz holatda fikrlar keskin farqlangan.

So‘rovnoma javoblari shuni ko‘rsatganki, ota-onalar farzandlari kelajagini rejalashtirishda bolalarning fikriga ham eʼtibor bermoqda. Ota-onalarning 97,9 foizi o‘z farzandlari bilan ushbu mavzuda suhbatlashgan bo‘lib, 86,3 foizi farzandlarining tanlovini maʼqullagan, 11,1 foizi qisman maʼqullagan, 1,3 foizi esa qoniqmagan.

So‘rovnoma javoblariga binoan, yoshlarda tibbiyot yo‘nalishidagi kasblarga (15,5 foiz) qiziqish kattaligi aniqlangan. Keyingi o‘rinlarni o‘qituvchi (9,7 foiz), IT mutaxassisligi (9,3 foiz), iqtisodchi (sohalar bo‘yicha) (8,2 foiz), tadbirkor (7,7 foiz) kabi kasblar egallagan. Respondentlarning 2,5 foizi farzandlari kelajakdagi kasbi haqida hali qarorga kelmaganini ta’kidlagan. Qizlar kutilganidek ko‘proq shifokor (16,3 foiz) va o‘qituvchi (13,8 foiz) kasblarini tanlagan bo‘lsa, o‘g‘il bolalar birinchi o‘rinda IT mutaxassisligi (18,7 foiz), keyin esa shifokor (13,7 foiz), iqtisodchi (13,2 foiz) va tadbirkor (11,2 foiz) kasblarini afzal ko‘rgan.

Farzandining kasb to‘g‘risidagi qarori qanday bo‘lmasin, ota-onalarning 81,6 foizi bu qarorni bajonudil qabul qilishini, 12,7 foizi esa ushbu qarorni o‘zgartirish kerakligini iltimos qilishini aytgan.

Ota-onalarning 55,7 foizi farzandlariga nisbatan talabchanlik qilish, kerak bo‘lganda yordam ko‘rsatish, 36,2 foizi nazorat qilish orqali tarbiya berish lozimligini, 6,4 foizi esa farzandlariga erkinlik berish kerakligini qayd etgan.

So‘rovda qatnashgan ota-onalarning 20 foizdan ortig‘i farzandlarining o‘qituvchilari bilan bir oyda bir marta muloqot qilishini, 16,4 foizi esa umuman muloqot qilmasligini bildirgan.