“Oyligim ming dollarga yetgan, endi 2-3 ming dollarlik daromadga intilyapman” – to‘rt shogirdi xalqaro olimpiadalarda sovrindor bo‘lgan o‘qituvchi hikoyasi 

O‘qituvchilik ulug‘ va mashaqqatli kasb. Ustoz berayotgan bilim insonlar, jamiyat va davlat kelajagiga bevosita taʼsir qiladi. Shu maʼnoda yangilanayotgan O‘zbekiston Konstitutsiyasida taʼlimga, xususan, o‘qituvchilarni qo‘llab-quvvatlashga alohida urg‘u berilmoqda. Xususan, hujjatning 52-moddasida davlat o‘qituvchilarning shaʼni va qadr-qimmatini himoyalashi, ularning ijtimoiy va moddiy farovonligi, kasbiy jihatdan o‘sishi to‘g‘risida g‘amxo‘rlik qilishi belgilanmoqda.

“Taʼlimga eʼtibor ancha o‘zgargan”

Bugun respublikada taʼlim sohasida yuqori yutuqlarga erishayotgan o‘qituvchilar ko‘p. Eʼtiborlisi, o‘zi tug‘ilib o‘sgan qishloqdagi maktabda dars berish barobarida yuqori muvaffaqiyatlarga erishgan ustozlar ham talaygina. Kitob tumanidagi 1-ixtisoslashtirilgan maktab internetining matematika fani o‘qituvchisi Baxtiyor Abdiyev ana shunday o‘qituvchilardan.

Muallim 2013-yilda “Mehnat shuhrati” ordeni, 2020-yilda “O‘zbekiston Respublikasi xalq o‘qituvchisi” unvonlarini olgan. To‘rt nafar o‘quvchisi matematika fanidan xalqaro olimpiadalarda sovrindor bo‘lgan. Bundan tashqari, u umumtaʼlim maktablarining 10-sinflari uchun mo‘ljallangan “Algerba” darsligi hammualliflaridan biri sanaladi.

“Daryo” muxbiri bilan suhbatlashar ekan, Baxtiyor  Abdiyev respublikada so‘nggi 7 yil ichida taʼlimga eʼtibor ancha o‘zgarganini aytdi.

“Prezident o‘qituvchilar oylik-maoshini ming dollarga yetkazish to‘g‘risida bot-bot gapirmoqda. Yashirmayman, men bu dovonni allaqachon zabt etdim. Endi 2-3 ming dollarlik daromadga intilmoqdaman. Tasavvur qiling, faqat kundalik xarajatlarni qoplash haqida o‘ylab ishlagan vaqtlarimiz bo‘lgan. Bugun o‘qituvchi o‘z qaddini tiklab oldi, bu jarayon davom etishiga tilakdoshman”, – deydi u.

“Matematika ham qiyin, ham qiziq”

Baxtiyor Abdiyev suhbat davomida matematikaga bo‘lgan qiziqishi qanday uyg‘ongani, fanning o‘ziga xosliklari to‘g‘risida ham gapirib berdi.

“Otam qattiqqo‘l edi. O‘qishimizni qatʼiy nazorat qilardilar. Gap eshitmaslik uchun yaxshi o‘qishga harakat qilardik. To‘qqizinchi sinfda matematika fanidan tuman olimpiadasida g‘olib bo‘ldim. Olimpiada bahonasida matematika bilan jiddiy shug‘ullana boshladim. Garchi respublikaga o‘ta olmagan bo‘lsam-da, ancha-muncha toblandim. Dastlab o‘sha paytlarda mashhur bo‘lgan “narxoz” (Xalq xo‘jaligi instituti)ga kirmoqchi bo‘lganman, ammo yaqinlar ToshDU (hozirgi O‘zMU)ni maslahat berishdi. Imtihonlardan muvaffaqiyatli o‘tib, talaba bo‘ldim. O‘zimni omadli talaba deya hisoblayman. Chunki universitetda Abdulla A'zamov , Shavkat Alimov, Shavkat Ayubov, Azimboy Saʼdullayev kabi zabardast olimlar bizga dars bergan. Biroz vaqt o‘tib, armiya xizmatiga jo‘nab ketdim.  Armiyada ham omadim chopdi. Chunki u yerda yaxshigina kutubxona bor edi. Grafiklar va sonlar nazariyasiga bag‘ishlangan ajoyib kitoblarni topdim va ikki yil davomida ilm bilan shug‘ullanishga ham ulgurdim. Baʼzilar matematikani o‘rganishda tushunishning, kuchli zehnning o‘zi yetarli deb hisoblaydi. Yo‘q, ushbu fan yaxshigina xotirani talab qiladi. Sonlar, ular bilan bog‘liq amallarni eslab qolish uchun kuchli xotira kerak. Eslab qolganimiz aslida bizning haqiqiy bilimimizdir”– dedi muallim.

“Qattiqqo‘lman”

Baxtiyor Abdiyevning aytishicha, u darslarni ko‘proq savol-javob tarzida o‘tkazadi va qattiqqo‘llik asosiy tamoyilidir. 

“Dars payti hech kim shunchaki bir chetda o‘tirib, maʼruza eshitib ketmaydi.  Savol-javob uslubida o‘quvchi ham eshitadi, ham o‘zi misol yechib o‘rganadi va ko‘rib ko‘zi pishadi.

Balki gaplarim noodatiy tuyular, lekin men uchun birinchi tamoyil bu  — qattiqqo‘llik.

O‘quvchi yumshoqlikni to‘g‘ri qabul qilishi qiyin bo‘ladi va boshidan poydevor qiyshiq bo‘lib, noto‘g‘ri ketishi mumkin. Yoshlarni o‘yinqaroqlikdan, bekorchi narsalarni sevishdan qaytarish, ilm olishga rag‘batlantirishda metodika va kuchli tartib kerak. Dangasalik, befarqlik kabi illatlarni kechirib bo‘lmaydi, ularni faqat yo‘q qilish kerak.

Ikkinchi tamoyilim — tartib-intizom. Matematika — aniq fan. Uning bittagina formulasini o‘rganmay o‘tkazib yuborsangiz, butun boshli misol va masalalarni yecha olmaysiz. Matematika quntni, tartibni va ziyraklikni talab qiladi. Daryodan bir marta oqib o‘tgan suvni qayta ushlay olmaysiz. Shu kabi bitta yaxshi o‘tilgan darsni ortga qaytara olmaysiz. Sababsiz ikki martadan oshiq darslarda qatnashmagan o‘quvchi men uchun juda katta narsa yo‘qotgan sanaladi”, – dedi o‘qituvchi.

Baxtiyor Abdiyev o‘quvchilarga imkon qadar sodda taʼlim berishga urinishi, faqat formulalar, raqamlardan gapirmay, o‘rganayotgan mavzuni hayot bilan bog‘lab tushuntirishga harakat qilishini aytadi.

“Chunki o‘quvchi robot emas. U matematika eng muhim kasblarning otasi ekanini, ertaga hayotida uni qo‘llay olishini tushunishini istayman.

Yana bir muhim jihat — raqobat. O‘quvchi o‘zini eng yaxshi deb hisoblashi va qolganlardan o‘tishga doim intilishi kerak. Matematika musobaqalashish uchun juda qulay fan. O‘z tengdoshlari ichida tengsiz bo‘lish uchun uxlamasdan dars tayyorlagan o‘quvchilarimiz bor. Hatto bolasining ko‘p dars tayyorlashidan xavotir olib, oldimga kelgan ota-onalar bor”, deya so‘zlab berdi muallim.