O‘zbekistonda erta piyoz hosili sezilarli darajada kechikmoqda va kutilganidan past bo‘lishi mumkin 

Yanvar oyidagi anomal sovuqning Markaziy Osiyo piyoz bozori uchun oqibatlari o‘tgan yilgi hosil zaxiralarining bir qismini yo‘qotishi, keyinchalik narxlarning keskin ko‘tarilishi va ushbu mahsulotning deyarli barcha mamlakatlardan eksportiga bir qator taqiqlar qo‘yilishi bilan cheklanib qolmaydi. EastFruit mutaxassislarining ta’kidlashicha, g‘ayritabiiy sovuq ob-havoning qishki piyoz hosiliga ta‘siri butunlay kutilgan edi.

Piyoz yetishtiruvchilar va soha mutaxassislariga ko‘ra, joriy yilning birinchi oyida kuzatilgan haroratning me’yordan pastligi yangi ekin — erta qishki piyozning pishishiga ham jiddiy ta’sir ko‘rsatdi. 

Bundan tashqari, O‘zbekistonda 2022-yil avgust—sentabr oylarida kuzgi piyoz ekiladigan maydonlar sezilarli darajada kengayganiga qaramay, 2023-yil bahorida ushbu mahsulotni ichki bozorga yetkazib berish hajmini oldindan aytish qiyin, chunki maydon birligidan olinadigan hosil o‘tgan yilga nisbatan past.

O‘zbekistonda “avgust” deb ataladigan kuzgi piyoz ekish avgust—sentabr oylarida amalga oshiriladi. Odatda, jiddiy ob-havo anomaliyalari bo‘lmasa, bu erta piyozning hosili mamlakat hududiga qarab mart oyining uchinchi yoki aprel oyining birinchi o‘n kunligida yig‘ib olinadi. 

Ammo 2022—2023-yilgi mavsumda yanvar oyidagi anomal sovuq qishki piyozning pishish vaqtiga o‘s ta’sirini o‘tkazdi

Fermerlarning fikriga ko‘ra, yanvardagi anomal sovuq avgustdan yanvargacha hosil bo‘lgan piyoz kurtaklarini butunlay yo‘q qilgan. 

Yangi kurtaklar paydo bo‘lishi va ularning rivojlanishi uchun ko‘proq vaqt kerak bo‘ladi. Bu o‘z navbatida, piyozning pishish vaqtining taxminan 10-15 kunga kechikishiga olib keladi. 

“Vesagro” konsalting kompaniyasi rahbari Urmonali Usmonovning ma’lum qilishicha, O‘zbekistonda 2022-yil avgust—sentabr oylarida kuzgi piyoz yetishtirish maydonlari 2021-yilning shu davriga nisbatan qariyb uchdan bir qismiga oshgan. 

Mutaxassisning soʻzlariga koʻra, bu davrda Tojikiston va Qirgʻizistonning Oʻzbekiston bilan chegaradosh viloyatlarida kuzgi piyoz ekiladigan maydonlarning koʻpayishi taxminan bir xil boʻlgani taxmin qilinmoqda. 

Qishki erta piyoz ekiladigan maydonlar sezilarli darajada kengayganiga qaramay, uni 2023-yil bahorida bozorga yetkazib berish hajmi va eksport uchun mavjud imkoniyatlar mavhumligicha bo‘lib qolmoqda.

“Barcha oqibatlar bir oydan keyin ma’lum bo‘ladi va 2023-yilning mart oyida erta piyoz ekinlariga yanvar oyining sovuq havosidan yetkazilgan zararni taxminiy hisoblash mumkin bo‘ladi”, — deya tushuntirdi Urmonali Usmonov.

So‘nggi bir oy ichida Turkmanistondan tashqari deyarli barcha Markaziy Osiyo davlatlari ichki bozorda narxlarni barqarorlashtirish va oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash maqsadida piyoz eksportiga vaqtinchalik cheklovlar joriy qilgan. 

Shu bilan birga, Qozog‘iston, O‘zbekiston va Qirg‘izistondan eksportga qo‘yilgan taqiq 2023-yil aprel oyi oxirigacha amal qiladi, Tojikistondan piyoz olib chiqish taqiqi muddati e’lon qilinmagan.

Mintaqadagi beshta davlatdan uchtasi yirik piyoz eksportchisi hisoblanadi: O‘zbekiston yiliga 200 ming tonnadan ortiq piyoz, Qozog‘iston — 100 ming tonna, Tojikiston — 80-95 ming tonna piyoz eksport qiladi.