• Profilga Kirish
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12634.34
    • RUB162.37
    • EUR14821.34
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +36°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Salomatlik

    Sog‘lom keksalikning kaliti: temir moddasini o‘z ichiga olgan mahsulotlar

    Butun dunyo olimlari nima uchun ba’zi keksa odamlar surunkali og‘riq va turli kasalliklardan aziyat cheka boshlaganini, boshqalari esa o‘zlarini sog‘lom va baquvvat his qilishlarini o‘rganmoqda. Javobning bir qismi muhim mikroelementlarning, ayniqsa, temirning kerakli miqdoridir, deb yozadi “Noviy ochag”.

    Foto: “Noviy ochag”

    Foto: “Noviy ochag”

    Temir moddasi organizmga nimasi bilan muhim?

    Shotlandiyadagi Edinburg universiteti va Germaniyaning Maks Plank qarish biologiyasi instituti tadqiqotchilari biologik qarishning uch xil jihatini va ular bilan bog‘liq genlarni ko‘rib chiqdi:

    • umr ko‘rish davomiyligi (qancha yil yashagan?);
    • sog‘lom davrning davomiyligi (kasalliksiz yashagan yillar);
    • uzoq umr ko‘rish.
    Nature Communications ilmiy jurnalida chop etilgan tadqiqot qondagi temir almashinuvida ishtirok etuvchi genlar ham uzoq va sog‘lom hayot kechirish bilan bog‘liqligini aniqladi. Bundan tashqari, qonda g‘ayritabiiy darajada yuqori yoki juda past temir darajasi jigar kasalligi, Parkinson kasalligi va immunitetning pasayishi kabi yoshga bog‘liq kasalliklarga olib kelishi mumkin.

    Olimlarning fikriga ko‘ra, eritrotsitlar — qizil qon tanachalari yoshga qarab temirni kamroq va sekinroq samarali qabul qiladi. Bu degani, uning ko‘proq molekulalari bog‘lanmagan holda qoladi, bu esa erkin radikallarning paydo bo‘lishiga olib kelishi mumkin. Ular DNKga zarar yetkazadi va hujayralar qarishini tezlashtiradi.

    Hayvonlarda o‘tkazilgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, buzilgan hujayra DNKsi mushaklarning kuchsizlanishi, miya to‘qimalarining shikastlanishi va umrning qisqarishi kabi qarish belgilari bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin. Olimlar bu konsepsiya ustida unchalik uzoq emas, taxminan o‘n yil davomida ishladi, ammo erkin radikallar butun oranizmdagi to‘qimalarga zarar yetkazishi mumkinligiga deyarli shubha yo‘q. Miyada temirning to‘planishi Parkinson va Alsgeymer kasalligining rivojlanishiga hissa qo‘shishi mumkin.

    Nima uchun temir moddasini ortiqcha qabul qilish xavfli?

    Tadqiqot natijalari qondagi temirning yuqori darajasi umr ko‘rish davomiyligini yoki sog‘lom yillarni qisqartirishi mumkinligiga oydinlik kiritdi.

    Bu element, albatta, juda muhim, lekin katta miqdorda temir zaharli bo‘lishi mumkin. Uning ortiqcha qismi organizmning to‘qimalarida, shu jumladan, yurak, jigar, oshqozon osti bezi va bo‘g‘imlarda to‘planadi.

    Bu nimaga olib kelishi mumkin?

    • yurak yetishmovchiligi;
    • jigar kasalligi;
    • qonda glyukozaning ko‘tarilishi;
    • artrit.
    Yaqinda o‘tkazilgan tadqiqotlar natijalari qondagi temir darajasining oshishi va umr ko‘rish davomiyligi o‘rtasidagi bog‘liqlikni ko‘rsatadi. Parhezshunoslarning ta’kidlashicha, oziq-ovqat yoki parhez qo‘shimchalaridan olingan temirning ortiqcha miqdori ich qotishi, ko‘ngil aynishi, qayt qilish va qorin og‘rig‘i kabi nojo‘ya ta’sirga olib kelishi mumkin.

    Qonda temir yetishmasligining xavfi nimada?

    Temir tanqisligi organizm uchun uning ortiqcha bo‘lgani kabi yomon — bu mushaklar kuchiga, energiya darajasiga va aqliy qobiliyatga salbiy ta’sir qiladi. Odamda anemiya rivojlanishi, nafas qisilishi va yurak tez urishi mumkin.

    Bundan tashqari, temir tanqisligi yoshga bog‘liq kasalliklar xavfini kuchaytiradi, chunki bu mikroelement organizm uchun juda ham kerak. Qizil qon hujayralari ishlab chiqarish (kislorod tashish), ferment sintezi (elektron tashish) va redoks jarayonlari uchun temir muhim.

    Organizm uchun qancha temir kerak?

    Bu savolga javob juda individual bo‘lishi mumkin — bularning barchasi salomatlik holatiga va ma’lum kasalliklarning mavjudligiga bog‘liq (ular so‘rilishiga to‘sqinlik qilishi yoki ozuqa moddalarining qo‘shimcha yo‘qolishiga olib kelishi mumkin). Biroq umumiy tavsiyalar mavjud:

    • 19 yoshdan oshgan erkaklar — 8 mg;
    • 14 yoshdan 18 yoshgacha bo‘lgan o‘g‘il bolalar — 11 mg;
    • 19 yoshdan 50 yoshgacha bo‘lgan ayollar — 18 mg;
    • 50 dan oshgan ayollar — 8 mg;
    • o‘smir qizlar — 15 mg;
    • homilador ayollar — 27 mg.
    Ayollar va o‘smir qizlarda temirning yuqori miqdori hayz ko‘rish bilan bog‘liq. Sportchilar ko‘proq temir iste’mol qilishi kerak. Aksariyat odamlar o‘ziga kerak bo‘lgan barcha temirni to‘g‘ri, xilma-xil mahsulotdan olish mumkin, deb biladi.

    Temir yetishmasligini to‘ldirish uchun nima iste’mol qilish kerak?

    Ratsion to‘liq bo‘lishi uchun temirning o‘simlik va hayvon manbalarini birlashtirishga arziydi. Ular boshqacha so‘riladi, shuning uchun vegetarianlar ko‘proq ehtiyot bo‘lishi kerak.

    Temirga boy ratsionning yana bir muhim jihati bor — sut ko‘pincha temirga boy bo‘lsa-da, kalsiy uning so‘rilishini kamaytirishi mumkin. Fitin, tanin va fosfatlar xuddi shunday ish beradi. Ammo C vitamini, aksincha, so‘rilishni kuchaytiradi.

    Temirga boy yoki uning so‘rilishini rag‘batlantiradigan mahsulotlar:

    • mol go‘shti;
    • jigar;
    • baliq;
    • loviya, yasmiq;
    • ustritsa;
    • keshyu;
    • no‘xat;
    • kartoshka;
    • tofu, soya;
    • mayiz, quritilgan mevalar;
    • ko‘katlar;
    • pomidor;
    • sitruslar;
    • bulg‘ori qalampiri;
    • qovoq yoki qovoq urug‘lari.
    Temirning so‘rilishini kamaytiradigan mahsulotlar:
    • qahva;
    • choy;
    • sharob;
    • giyoh va ziravorlar;
    • sut, yogurt, pishloq;
    • tuxum;
    • yalpiz;
    • olma;
    • yong‘oq;
    • bodom;
    • arpa, javdar, jo‘xori;
    • yeryong‘oq;
    • petrushka;
    • shokolad, kakao;
    • malina.

    Mavzuga doir:

    • Ofis xodimlari ovqatlanishda doimo yo‘l qo‘yadigan 5 ta xato
    • Shakar va un mahsulotlaridan voz kechilsa, organizmda qanday o‘zgarishlar yuz beradi?
    • Gipertoniya uchun parhez: qon bosimini pasaytiradigan mahsulotlar

    22.12.2022, 15:57   Izoh (0)   18404
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Foydadan ko‘ra ko‘proq zarar keltiradigan 6 ta sog‘lom odat

    22.12.2022, 12:30

    Qahva inson salomatligiga qanday ta’sir qiladi: Ilm-fan tomonidan tasdiqlangan faktlar

    21.12.2022, 20:46

    Yig‘layotgan bolani telefon berib ko‘ndirish qanchalik to‘g‘ri? Mutaxassis maslahati

    21.12.2022, 19:46

    Jig‘ildon qaynashini e’tiborsiz qoldirmaslik uchun 5 ta jiddiy sabab

    21.12.2022, 15:49

    Grippni tezroq yengish uchun nima iste’mol qilish kerak? Ratsionga kiritish tavsiya etiladigan mahsulotlar

    21.12.2022, 10:59

    Shifokor maslahati: qonning quyuqligini ko‘rsatuvchi organizmdagi birinchi belgi

    20.12.2022, 21:46
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    riitm aqlli platformasi O‘zbekiston tinglovchilariga 30 million trek taklif etmoqda


    O‘zbekistonda yangilangan HAVAL H6 rasman ishga tushirildi


    Centrum Air 25-iyuldan Toshkent — Seul to‘g‘ridan-to‘g‘ri reyslarini boshlaydi 


    Kia O‘zbekiston bozorini egallamoqda: 2025-yilning birinchi yarmida rekord darajadagi sotuvlar


    InfinBANK’dan VISA kartasi endi Swoo Pay ilovasida


    Turizmdagi trendlar 2025: Xitoyda Markaziy Osiyoga – Qozog‘iston, O‘zbekiston, Qirg‘izistonga qiziqish o‘smoqda


    O‘zbekiston Milliy banki xalqaro kapital bozorida 400 mln AQSH dollarlik obligatsiyalarni muvaffaqiyatli joylashtirdi


    Central Asian University RUR va THE Impact Rankings 2025 xalqaro reytinglarida o‘z mavqeini mustahkamlamoqda


    Beeline Uzbekistan hududlarda raqamli rivojlanishni jadallashtirmoqda


    “KAFOLAT sug‘urta kompaniyasi” AJning moliyaviy barqarorlik reytingi “Fitch Ratings” tomonidan “Ijobiy” prognozi bilan “B+” darajasida tasdiqlandi


    Chiqim va kirim: nazorat sari ilk qadam


    Neo Insurance — sug‘urta bozoridagi raqamli o‘zgarishlarning 2 yillik natijasi 


    Ipak Yo‘li Bankdan Tradeloan: xalqaro bitimlarni moliyalashtirish


    Ichkaridan nazar: Imzo fabrikasi qanday ishlaydi?


    BI Sad’O Business loyihasida ochiq eshiklar kuni bo‘lib o‘tdi va CHILLA aksiyasi boshlandi

     

    Tavsiya etamiz

    Kreml soyasidagi jumboqlar: sirli ravishda vafot etgan rossiyalik tadbirkor va amaldorlar

    10 iyul, 20:40

    Isroilning G‘azodagi qirg‘ini yagona emas: Insoniyat tarixidagi eng yirik genotsidlar qanday sodir bo‘lgandi?

    10 iyul, 19:12

    Patriot: Isroil voz kechgan, Ukraina esa ko‘prog‘iga ega chiqishni istayotgan yarim asrlik tizim haqida nimalar ma’lum?

    8 iyul, 20:45

    “O‘lim sharbati”: SSSRda Stalindan so‘ng ikkinchi qudratli shaxs nomi berilgan qurol qanday paydo bo‘lgandi?

    6 iyul, 15:23
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Messi Levandovski bilan o‘rtasidagi mojaroga oydinlik kiritdi

    Sport | 12 iyul, 14:45

    Kanadalik olimlar saraton to‘qimasini 3D printerda chop etdi

    Ilm-fan | 12 iyul, 14:30

    Toshkentda 7 bola uydagi hovuzda cho‘kib, ikki nafari halok bo‘ldi

    O‘zbekiston | 12 iyul, 14:05

    “Kalmar o‘yini” yulduzi Xo Son Txe rus tilida kuyladi

    Layfstayl | 12 iyul, 13:40

    Give me Sport. “Oltin to‘p” uchun asosiy da’vogarlar nomi ma’lum bo‘ldi

    Sport | 12 iyul, 13:16

    Irim sababli emas: nima uchun uydagi o‘rgimchakni o‘ldirish tavsiya etilmaydi?

    Layfstayl | 12 iyul, 12:35
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.