Kartoshka ratsiondagi eng mashhur mahsulotlardan biri bo‘lib, uning atrofida an’anaviy ravishda juda ko‘p tortishuvlar mavjud. Ko‘pchilik uning tez-tez iste’mol qilinishi vazn ortishiga olib kelishiga ishonadi. Ammo haqiqatan ham shundaymi? Elle nashri kartoshkaning foydali hamda zararli tomonlari haqida so‘z yuritdi.
Parhezshunoslar bir narsaga amin: kartoshka — bu uzoq vaqt davomida ham insonga jiddiy zarar keltirmaydigan yagona mahsulot. Haqiqat shundaki, u organizmning normal ishlashi uchun yetarli miqdorda foydali komponentlarni o‘z ichiga oladi, shuning uchun kartoshkaga asoslangan mono-parhezni xavfsiz deb atash mumkin.
Kartoshkaning foydalari
Kartoshkaning organizmga hech qanday foyda keltirmaydigan bo‘sh kaloriya ekani tamoman yanglish fikr. Birinchidan, bu mahsulot vitaminlar va foydali minerallarni o‘z ichiga oladi: C, B1, B2, B6, PP, K, shuningdek, temir, kalsiy va fosfor.
Ikkinchidan, kartoshkada hamma qo‘rqadigan yog‘ga qaraganda ko‘proq oqsil va kletchatka mavjud. Oziq moddalarning ko‘pchiligi ichida emas, balki po‘stlog‘ida, shuning uchun ovqatlanish mutaxassislari kartoshkani qaynatish yoki pechda pishirish va po‘sti bilan birga iste’mol qilishni tavsiya qiladi.
Kaliyning yuqori miqdori tufayli kartoshka yurak kasalliklari va gipertoniyaga moyil bemorlarning ratsionida birinchi raqamli mahsulot hisoblanadi. Bundan tashqari, u yengil diuretik ta’sirga ega, shuning uchun u buyrak kasalliklarida ham buyuriladi. Kartoshkaning antibakterial xususiyatlari ham yaxshi ma’lum: shamollash vaqtida qaynatilgan kartoshkadan ingalyatsiya qilish nafas yo‘llarini mikroblardan ham tozalaydi.
Xom kartoshka sharbati ham foydadan holi emas: u yallig‘lanishga qarshi va shifobaxsh eritma sifatida, gastrit va oshqozon-ichak kasalliklariga qarshi kurashda ishlatiladi. Biroq uni qo‘llashning eng mashhur usuli — ertalab shish va ko‘z ostidagi dog‘larga qarshi kurashda.
Kartoshkaning zararlari
Kartoshka ildizidagi kraxmalning yuqori miqdori ortiqcha vaznga egalar uchun haqiqiy xavfdir. Biroq parhezshunoslar shuni isbotladiki, agar kartoshka to‘g‘ri pishirilsa, haftada bir necha marta iste’mol qilinsa, bu hech qanday zarar keltirmaydi. Lekin qovurilgan kartoshka, chips va fridan voz kechish kerak.
Kartoshkadagi yana bir xavf solanin bo‘lib, u uzoq vaqt davomida ultrabinafsha nurlar ta’sirida faol ishlab chiqarila boshlaydi. Ushbu moddaning ortib borayotgan tarkibi inson asab tizimiga halokatli ta’sir ko‘rsatadi. Agar noto‘g‘ri saqlangan bo‘lsa, kartoshka unib chiqa boshlaydi va ko‘karadi. Bunday ildiz mevalarni hech qachon iste’mol qilmaslik kerak.
Albatta, yosh kartoshka juda foydali hisoblanadi: ular vitamin va minerallarning maksimal miqdorini o‘z ichiga oladi va solaninni chiqarish xavfi minimal darajada. Qish va bahorda ildiz ekinlarini qorong‘i va salqin joyda saqlash kerak.
Kartoshkaning yana bir kamchiligi uning yuqori glisemik indeksidir. Bunday mahsulotlar tezda o‘z energiyasini organizmga beradi, bu metabolik jarayonlarni buzadi, qondagi shakarning umumiy darajasiga salbiy ta’sir qiladi. Natijada doimiy ochlik hissi, metabolik kasalliklar va eng muammoli joylarda yog‘ birikmalarining shakllanishi yuzaga keladi.
Kartoshka tanlashda nimalarga e’tibor berish kerak?
- Po‘stlog‘i yupqa kartoshkani tanlashga harakat qilish kerak — ular kamroq kraxmalni o‘z ichiga oladi.
- Ko‘k yoki unib chiqqanlarini sotib olmaslik lozim — bu organizmga zararli bo‘lgan solaninni chiqarish jarayoni boshlanganini anglatadi.
- Sariq va qizil kartoshka juda foydali. Birinchi nav yaxshi qaynatiladi, ta’mi shirin va karotinlarga boy. Ikkinchisi, aksincha, sekinroq pishadi, kraxmal va kletchatka kamroq.
Izoh (0)