Toshkent shahrida avtobuslar harakati: muammolarga qanday yechim topilmoqda?

Toshkent shahrida bugungi kunda mavjud avtobuslar yo‘lovchilarni haddan tashqari yuklama bilan tashimoqda, bekatlarda odamlarning ko‘p miqdorda to‘planib qolishi qayd etilmoqda, yo‘nalishlarning o‘zaro muvofiqlashtirilmagani esa odamlarning manzillarga kechikishiga olib kelmoqda. Shu sababdan ham poytaxtda yo‘lovchilar tashish samaradorligini va avtobus parkining texnik shayligini oshirish maqsadida bir qator ishlar amalga oshirilyapti.

Poytaxt avtobus parklarining harakatlanuvchi tarkibini ko‘paytirish bo‘yicha qanday chora-tadbirlar ko‘rilmoqda?

• Yangi avtobuslar xarid qilish (138 dona) hisobiga parklarning harakatlanuvchi tarkibini ko‘paytirish ta’minlandi.
• Poytaxtdagi 8 ta avtobus parkining transport vositalari (1 374 dona) texnik holati to‘liq tekshiruvdan o‘tkazildi (IIV, Milliy gvardiya, FVV ko‘magida).
• 259 ta avtobus kapital ta’mirlashga yuborildi (32 tasi ta’mirlandi, qolgan 227 tasi 2022-yil yakuniga qadar ta’mirdan chiqariladi). Ushbu maqsadlarda 742 ta avtoshina va 280 ta akkumulyator, 259 ta avtobusni o‘rtacha ta’mirdan chiqarish uchun 530 ta butlovchi buyumlar xarid qilindi.
• Ushbu tadbirlar, shu jumladan, ta’mirlash ishlarini amalga oshirish uchun poytaxt mahalliy budjetidan 5 mlrd so‘m ajratildi.
• Transport vazirligi va SamAvto o‘rtasida avvalroq tuzilgan kelishuvga muvofiq, yangi avtobuslarni yetkazib berish boshlandi (2022 yil oxiriga qadar 50 ta avtobus yetkazib beriladi).
• Avtobus parklarini yangi avtobuslar bilan ta’minlash va ularni qo‘shimcha qurilmalar (GPS trekerlar, kontaktsiz to‘lov validatorlari, videokameralar va videoni qayd etish qurilmalari) bilan jihozlash bo‘yicha grafik tuzildi.

Poytaxt avtokorxonalarining avtobus parklari o‘sishi tufayli haydovchilarning vakant lavozimlari sezilarli darajada ortib, hozirgi paytda 700 tani tashkil qilmoqda. “Toshshaharyo‘lovchitrans” AJ rahbariyatiga har tomonlama ko‘maklashish maqsadida Toshkent shahri IIBB va IIV YHXBB tomonidan kompleks chora-tadbirlar rejalashtirilib, amalga oshirilmoqda. Unga ko‘ra, xususan, ma’lumotlar bazalaridan “D” toifasiga ega bo‘lgan haydovchilar saralab olinib, “Toshshaharyo‘lovchitrans” AJ avtokorxonalariga ishga taklif qilinmoqda.

Hozirgi paytda haydovchilik lavozimiga nomzodlarni (jami 2 425 nafar) saralash (suhbatlar o‘tkazish, ularning malakasini, shu jumladan, yo‘l harakati qoidalari bo‘yicha bilimlarini tekshirish, shuningdek, chuqurlashtirilgan tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish) davom etmoqda. Saralash natijalariga ko‘ra har kuni 50–70 nafar haydovchi ishga qabul qilinayapti. Bugunga qadar 141 nafar xodim ishga olindi.

B va C toifasiga ega bo‘lgan eng istiqbolli nomzodlar D toifasini olish uchun 105 kunlik malaka oshirish kurslariga yuborilmoqda. Jami 702 nafar haydovchini tayyorlash rejalashtirilgan.

Poytaxt aholisining o‘sishi, yangi turar joy majmualarining barpo etishi hisobiga Toshkent shahrining kengayishi, shaharga Toshkent viloyatidan qo‘shimcha hududlarning qo‘shib berilishi mavjud avtobus yo‘nalishlarini va avtobuslar sonini ko‘paytirish hamda ularning harakat oralig‘ini qisqartirish zaruratini yuzaga keltirdi.

Hozirgi paytda shaharda 148 ta yo‘nalish bo‘lib, shundan 34 tasi o‘ta katta yuklama bilan ishlamoqda. Dastlabki ma’lumotlarga ko‘ra, 21 ta yangi yo‘nalish tashkil qilish mo‘ljallanmoqda.

Avtobus yo‘nalishlari bilan qamrab olinmagan yo‘nalishlar va tumanlardagi holat bo‘yicha o‘tkazilgan tahlillar natijalariga ko‘ra, eng yuqori yuklamaga ega yo‘nalishlarda avtobuslar sonini ko‘paytirish uchun katta sig‘imga ega avtobuslarni qayta guruhlashtirish choralari ko‘rildi. Buning natijasida ularda avtobuslar harakati oralig‘i qisqarib, yo‘lovchi tashish hajmi ortishi kutilmoqda.

Yuqori yuklamaga ega yo‘nalishlarni to‘ldirish uchun yuborilgan avtobuslar o‘rniga yangilarini xarid qilish hamda vazirlik va idoralardan vaqtincha ijaraga olish hisobiga kichik sig‘imga ega avtobuslar yo‘lga qo‘yilmoqda. Yangi tashish yo‘nalishlarini aniqlash maqsadida shaharning har bir tumanida qo‘shma ishchi guruhlar tashkil qilindi. Ular yo‘llardagi holatni tahlil qilmoqda, aholining ehtiyojini o‘rganib chiqmoqda, shuningdek, yangi yo‘nalishlarni ishlab chiqmoqda.

Shahar yo‘lovchi transporti ishining samaradorligini ta’minlashda avtobus parklarining zamonaviy infratuzilmasi muhim ahamiyatga ega. Mazkur obyektlarning joriy holati tahlillari shuni ko‘rsatdiki, ular zamonaviy talablarga mutlaqo javob bermaydi.

Xususan, korxonalarda avtobuslarga texnik xizmat ko‘rsatish liniyalari, yonilg‘i quyish stansiyalari va yonilg‘i-moylash materiallari omborlari mavjud emas, borlari ham ma’nan eskirgan. Ular, shuningdek, avtobuslarga tezkorlik bilan yonilg‘i quyish bo‘yicha qo‘yilayotgan vazifalar hajmiga dosh berolmayapti. Texnik xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash bo‘yicha mavjud punktlar harakatlanuvchi tarkibga texnik xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash ishlarini bajarish uchun zarur uskunalar va texnik vositalarga ega emas.

Yuvish va texnik ko‘rik punktlari zamonaviy talablarga mos kelmaydi, ular o‘tgan asr talablari darajasida jihozlangan. Haydovchilarni tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish, ularga instruktaj hamda malaka va kasbiy bilimlarini oshirish bo‘yicha mashg‘ulotlar o‘tish uchun shart-sharoitlar birorta avtokorxonada ham butunlay mavjud emasligiga alohida e’tibor qaratish lozim.

Shuningdek, ijtimoiy-maishiy shart-sharoitlar, xususan, haydovchilarning xordiq chiqarishi uchun xona, sanuzellar, dush xonalari yo‘qligi ham qayd etildi. Haydovchilar tarkibining avtokorxonalar hududida ovqatlanishi masalasi butunlay e’tibordan chetda qolgan. Chunki haydovchilarning ish vaqti tong sahar 5:00 da boshlanib, taxminan 23:00 da tugaydi.

Haydovchilar tarkibini ijtimoiy himoya qilish masalalariga deyarli ahamiyat berilmagani yaqqol ma’lum bo‘ldi. Yig‘ilib qolgan ko‘plab muammolar, shu jumladan, munosib ish haqi, dam olish uchun shart-sharoitlar yaratish, moddiy normativlar va imtiyozlarni belgilash kabi masalalarni o‘rganish bo‘yicha alohida ishchi guruh tashkil qilindi.

Toshkent shahrining mahalliy budjeti hisobidan moliyalashtirishni ta’minlagan holda ko‘chalarni qismlarga ajratib rekonstruksiya qilish orqali 36 ta transport yo‘lagida umumiy uzunligi 475 km bo‘lgan shahar jamoat transporti uchun alohida ajratilgan yo‘llarni tashkil qilish bo‘yicha takliflar ishlab chiqish zarur.

Shuningdek, o‘tkazish va tashish hajmlarini oshirish uchun chorrahalarda (jami 435 ta), xususan, jamoat transporti uchun muammoli uchastkalarda rekonstruksiya ishlariga e’tibor qaratish lozim (ikkala yo‘nalishdagi tadbirlar uchun 2023–2025-yillarda taxminan 1,9 trln so‘m).

Bunda avtobus bekatlarini zarur xavfsizlik darajasi va ulardan foydalanish imkoniyatlarini, shu jumladan, transportning bir turidan boshqasiga almashish uchun shart-sharoitlar yaratish, taksi yo‘lovchilarini tushirib-chiqarish uchun alohida ajratilgan joylar barpo etilishini ta’minlash, harakatlanishi qiyin bo‘lgan yo‘lovchilar uchun to‘siqsiz muhit yaratishni inobatga olgan holda rekonstruksiya qilishga ahamiyat qaratish talab etilmoqda (2023-yilda 260 ta bekat).

Metro liniyasi bilan bog‘liq yirik transport almashinuv tugunlarini rekonstruksiya qilish masalasini ham hisob olish kerak (jami 10 ta). Bunda poytaxt mahalliy budjetidan mablag‘lar ajratiladi.

Hozirgi paytda poytaxt yo‘lovchi tashish tizimiga axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish bo‘yicha ishlar boshlangan. Xususan, barcha yo‘nalishlardagi ahvolni, avtobuslar harakati va buzilib qolishi, ular harakatidagi oraliq masofa va boshqa masalalar ustidan nazorat qilish imkonini beruvchi yagona kompyuterlashtirilgan dispetcherlik punkti tashkil etilgan.