Kelgusi bir necha o‘n yilliklarda dunyo mamlakatlarida suvga bo‘lgan talab ortishi mumkin. Aholining jadal o‘sishi odamlar, fermer xo‘jaliklari va kompaniyalar tomonidan iste’molning ortishiga olib keladi. Yanada ko‘proq odamlar shaharlarga ko‘chib o‘tmoqda, bu esa ta’minotni yanada kuchaytiradi.
Ammo bu suvning hammasi qayerdan olinishi aniq emas. Iqlim o‘zgarishi ba’zi hududlarni quruqroq, ba’zilarini esa namli qilishi kutilmoqda. Suv ta’minoti va unga talabning o‘zgarishi muqarrar bo‘lsa-da, bu o‘zgarish butun dunyo bo‘ylab qanday taqsimlanishi to‘liq ma’lum emas. WRI (Dunyo resurslari instituti) tomonidan o‘tkazilgan birinchi tahlil bu masalaga yangi oydinliklar kiritadi.
Iqlim modellari va ijtimoiy-iqtisodiy ssenariylar majmuasidan foydalangan holda, WRI 2030 va 2040-yillarga borib 167 ta mamlakatda yuzaga keladigan suv tanqisligini o‘lchagan va baholagan. Chili, Estoniya, Namibiya va Botsvanada 2040-yilga borib suv tangligi ayniqsa sezilarli darajada oshishi mumkinligi aniqlandi. Bu shuni anglatadiki, ushbu mamlakatlardagi korxonalar, fermer xo‘jaliklari va jamoalar kelajakda bugungi kunga qaraganda ko‘proq suvsizlikka duchor bo‘lishi mumkin.
2040-yilda eng ko‘p suv tanqisligiga uchrashi taxmin qilinayotgan 33 ta davlat orasida Markaziy Osiyo mamlakatlari, xususan O‘zbekiston ham bor.
Bu holatning oldini olish uchun O‘zbekistonda hukumat tomonidan aholini markazlashgan ichimlik suvi bilan ta’minlash bo‘yicha ham ko‘p ishlar qilinmoqda. Jumladan, joriy yilda 527 ta inshoot hamda qariyb 7 ming kilometr tarmoq barpo etildi. Yil boshida aholining ichimlik suvi bilan ta’minlanganlik darajasi 70 foiz bo‘lgan bo‘lsa, yil yakunida bu ko‘rsatkichni 74 foizga yetkazish rejalashtirilgan.
Shuningdek, davlatning ijtimoiy buyurtmasi orqali tuman markazidan olisda joylashgan mahallalarni ichimlik suvi bilan ta’minlash loyihalari amalga oshirilmoqda. Kelgusi yilda 17 ta shunday qishloqqa 251 kilometr quvur tortilishi rejalashtirilgan.
Ichimlik suvi dolzarb muammoga aylanayotgan mamlakatlardan yana 14 tasi Yaqin Sharqda joylashgan, ulardan to‘qqiztasida: Bahrayn, Quvayt, Falastin, Qatar, Birlashgan Arab Amirliklari, Isroil, Saudiya Arabistoni, Ummon va Livanda 5 balldan 5 ballni tashkil qiladigan tanqislik yuzaga kelishi mumkin.
Suriyadagi qurg‘oqchilik va suv tanqisligi mamlakatda 2011-yilgi fuqarolar urushini qo‘zg‘atgan tartibsizliklarga bevosita aloqador. Suv resurslarining kamayishi va surunkali noto‘g‘ri boshqaruv 1,5 million odamni, birinchi navbatda dehqonlar va chorvadorlarni tirikchilik vositalaridan ayrilishga va yerlarini tark etishga, shaharlarga ko‘chib o‘tishga va Suriyadagi umumiy beqarorlikni kuchaytirishga majbur qildi.
Muammo boshqa mamlakatlarga ham tegishli. Suv Falastin va Isroil o‘rtasidagi o‘nlab yillar davom etgan mojaroning muhim qismi. Saudiya Arabistoni aholisining g‘alla importiga qaramligi oshgan. AQSH Milliy razvedka kengashining yozishicha, suv muammolari Shimoliy Afrika va Yaqin Sharqning asosiy davlatlarini beqarorlik va davlat muvaffaqiyatsizliklari xavfi ostida qoldiradi va ularni AQSH bilan tashqi siyosat aloqalaridan chalg‘itadi.
Afrika va Yaqin Sharqdagichalik bo‘lmasa-da, AQSH, Xitoy va Hindiston kabi global qudratli davlatlar ham suv bilan bog‘liq xavf-xatarlarga duch kelmoqda. Har uchala mamlakatda vaziyat 2040-yilgacha taxminan o‘zgarmas bo‘lib qolishi prognoz qilinmoqda. Biroq, har birining alohida hududlarida, masalan, AQSHning janubi-g‘arbiy qismi va Xitoyning Ningxia provinsiyasida suv tanqisligi 40—70 foizgacha oshishi kuzatilishi mumkin.
Izoh (0)