Yer aholisi sonining o‘sib borishi asl muammo emasligini isbotlovchi 3 ta fakt

2022-yil 15-noyabr kuni dunyo aholisi soni 8 milliard kishiga yetdi. Bu juda ko‘p odam degani. Lekin bu rostan ham sayyoramiz uchun haddan tashqari ko‘p kishi hisoblanadimi? Bu haqda Deutsche Welle nashrining Global Media Forum platformasi o‘z materialida tushuntirish berdi.

Bugungi kunda sayyoradagi odamlar soni bundan atigi 100 yil avvalgi ko‘rsatkichdan to‘rt marta kattaroqdir. Hozirgi paytda mavjud bo‘lgan ba’zi muammolarning sababi shu hisoblanadimi? Resurslar barchaga yetishi uchun biz hammamiz ko‘payishdan to‘xtashimiz kerakmi?

Keling, aholining ko‘payib ketishi konsepsiyasi ko‘tarilgan uchta asosiy sohani ko‘rib chiqamiz va bu g‘oyalarni fosh qilib tashlaymiz.

Iqlim o‘zgarishi

Bu yerda hisob-kitob juda oddiy ko‘rinishga ega: odamlar kamroq bo‘lsa, avtomobillar, reyslar va umumiy iste’mol ham kamroq bo‘ladi, natijada uglerod ajralib chiqishi qisqaradi.

Ammo haqiqiy ta’sir sezilishi uchun sayyora aholisi qanchalik darajada kamayishi kerak? Statistik ma’lumotlarga qaraganda, global haroratning oshishini Selsiy bo‘yicha 2 darajadan pastroqda ushlab turishga erishish uchun dunyo aholisini ikki barobar kamaytirishimiz kerak bo‘ladi. Ya’ni, statistikaga muvofiq, sayyorada hatto 4 milliard kishi yashasa ham global isish BMTning iqlim bo‘yicha Parij bitimi xavotir bildirayotgan darajada bo‘ladi.

Oziq-ovqat xavfsizligi

Bu ham oddiy matematik misolga o‘xshaydi: odam kamroq bo‘lsa, ovqat ko‘proq bo‘lgan bo‘lardi. Shunday ekan, keling, odamlarga kamroq farzand ko‘rish kerakligini aytamiz-qo‘yamiz. Lekin bu ham ish bermaydi. Gap shundaki, sayyoradagi oziq-ovqat hammaga yetadi. So‘nggi yuz yillikda qishloq xo‘jaligida qo‘lga kiritilgan yutuqlar bilan biz dunyodagi har bir kishini bemalol to‘ydira olamiz. Biroq buni amalga oshirish uchun yaqqol siyosiy iroda yo‘q. Birorta mamlakat boshqa bir davlatni boqish uchun logistika xarajatlarini to‘lashni o‘z zimmasiga olishni istamaydi.

Aslida, hech kimga sir emaski, asosan global Shimolda joylashgan rivojlangan iqtisodiyotlar hali rivojlanayotgan iqtisodiyotlar hisobiga gullab-yashnamoqda. Va afsuski, birorta ham hukumat bu ssenariyni bir kechadayoq o‘zgartirib yuborishga qiziqish bildirmaydi.

Yashash muhiti

Sayyorada aholi kamroq bo‘lsa, odamlar uchun — yashash uchun, oziq-ovqat ishlab chiqarish uchun va boshqa maqsadlarda foydalanish uchun kamroq joy kerak bo‘lardi, deb o‘ylashga moyil bo‘lishimiz mumkin. Ammo bu ham aslida noto‘g‘ri fikr.

Dunyodagi ikkita rivojlangan hudud — AQSH va Yevroittifoqni solishtirsak, Yevroittifoq aholisi uch karra zichroq joylashganini ko‘ramiz. Biroq bu bilan Yevroittifoq uch marta kichikroq maydonni egallab qolmagan.

Biz Amazonkada hosil yetishtiramiz, uzoq-uzoq mamlakatlardan go‘sht import qilamiz va, hatto, eksport qilish uchun ham o‘zimizning ko‘p mahsulotlarimiz qoladi. Shunday bo‘lsa ham, Jahon banki ma’lumotlariga ko‘ra, sayyora butun maydonining 10 foizigina odamlar tomonidan yashash uchun egallangan.

Xulosa sifatida aytish mumkinki, dunyoga aholining sonining qisqarishi kerak emas. Buning o‘rniga, bizga, boshqa narsalar bilan bir qatorda, hamma yo‘nalishlar bo‘yicha tenglik kerakki, barchani to‘ydirish, kiyintirish va boshpana bilan ta’minlash mumkin bo‘lsin hamda barchada ta’lim va sog‘liqni saqlash xizmatlaridan foydalanish imkoniyati mavjud bo‘lsin. Ammo bu masala sayyorada tanlov sifatida ko‘rib chiqilmayapti.