“Gaplashib olish kerak”. Ikki jurnalist Facebook’dagi post va izohlari uchun IIBga chaqirildi

Toshkent shahrida faoliyat olib boruvchi ikki jurnalist Facebook’dagi sahifalarida ularning yashash manzillariga ichki ishlar organlari xodimlari borib, messenjerda qoldirilgan ba’zi post va izohlar yuzasidan “gaplashib olish” kerakligi, buning uchun IIB bo‘limiga borish zarurligini aytgani haqida yozmoqda.

“Daryo” mazkur holat yuzasidan jurnalistlar bilan bog‘landi, shuningdek, Ichki ishlar vazirligi matbuot kotibi Shohrux G‘iyosovdan rasmiy munosabat oldi.

Xususan, jurnalist Inobat Ahatova 8-dekabr kuni ota-onasidan (Samarqand viloyati Narpay tumani) qo‘ng‘iroq bo‘lgani, unga ko‘ra, uyga ichki ishlar xodimi kelib, onasini tuman IIB migratsiya va fuqarolikni rasmiylashtirish bo‘limiga olib ketganini ma’lum qilgan.

Kecha bir holat bo‘ldi. Xonada o‘tirsam, qishloqdan telefon jiringladi. Olsam, oyimning xavotirli ovozi. Tinchmisan, ahvoling yaxshimi, ishing tinchmi, deb so‘rab ketdi. Yaxshi hammasi, nima gap desam, ota-onamni tuman IIB migratsiya va fuqarolikni rasmiylashtirish bo‘limi (pasport stol)ga chaqirishganini aytdi. Salomatligi sabab dadam bora olmagan, onam borib kelibdi.

Qisqasi, oyimning aytishicha, IIB xodimi (o‘zini tanishtirmabdi, onam ham shoshganidan so‘rash esdan chiqqan) oyim bilan Facebook’dagi postlarim bo‘yicha gaplashibdi. Nega bunday yozdi, bu postida nega bunaqa degan, nimaga unaqa, kabi savollar. Ota-onam yoshi katta insonlar, ijtimoiy tarmoqlarni kuzatmaydi. Tabiiyki, oyim aynan qaysi postimni nazarda tutishganini unchalik tushunmagan. Faqat sal-pal eslagani ancha vaqt avvalgi postlar, soqol, diniy mavzudagi fikrlar bo‘lgan (qizig‘i, bu mavzular haqida deyarli umuman yozmayman ham). Suhbat so‘ngida telefon raqamimni olishgan, xavotirga hojat yo‘qligi ham aytilgan.

Biroq baribir uzoqdagi oilam uchun yoqimsiz, xavotirli kun bo‘ldi. Zo‘rg‘a tinchlantirdim, menda hammasi yaxshiligiga ishontirdim.

Umumiy voqea haqida bilsam-da, nega bunday bo‘lganini, ochig‘i, tushunmadim. Nimaga chaqirishdi, nega postlarni yozgan men emas, ota-onam chaqirilyapti, aynan qaysi postlarim ularga yoqmabdi, gap eski postlar haqida bo‘lsa, nega aynan kecha shoshilinch chaqirishgan, maqsadlari nima bo‘lgan? Bu ish orqali ota-onam va menga ruhiy bosim qilmoqchi bo‘lishdimi?

Telefon raqamimni olishgan, lekin bir kun o‘tsa-da, ulardan hech kim telefon qilmadi, vaziyatni izohlamadi. Aytmoqchi bo‘lgan gapim: men hozir 27 yoshdaman. O‘z harakati, gapi uchun o‘zi javob berishi kerak bo‘lgan, muomala layoqatiga ega fuqaroman. Yoshi ulug‘, men uchun salomatligi hamma narsadan qadrli bo‘lgan ota-onamni boshqa ovora qilmanglar, biror narsani aniqlashtirmoqchi bo‘lsangiz, o‘zimdan so‘rang.

Facebook’ga kelsak, u yerda men shaxsiy fikrlarimni konstitutsiyada kafolatlangan fikrlash, so‘z erkinligi huquqimdan foydalanib yozaman. Birovning erkinligi, sha’niga daxl qilmagan holda, albatta. Kecha, 2022-yil 8-dekabr konstitutsiya kuni sanasi men uchun shunday voqealar bilan esda qoldi. Noaniqlik, savollar, yaqinlarimning xavotirlari, — deyiladi postda.

Shuningdek, yana bir jurnalist Shohruh Haydarov erta tongdan unga ham qo‘ng‘iroq bo‘lgani va o‘zini IIB tergov-qidiruv bo‘limidan deb tanishtirgan shaxs u bilan gaplamoqchi ekani haqida yozgan.

Ertalabdan uydan qo‘ng‘iroq bo‘ldi, bu gal begona raqamdan faqat. Ko‘tarsam, ichki ishlardanman, uyingga keldim, qayerdasan, qachon kelasan, gaplashib olishimiz kerak, dedi bir notanish erkak. Tinchlikmi, kim bu o‘zi, desam, IIB tergov-qidiruv bo‘limidanman, Facebook’da bir izoh qoldiribsan, shunga deya javob qaytardi.

Ana, boshlandi buyog‘i. Bechora onam bu narsalarni u qadar tushunmaydi, qon bosimi ko‘tarilib ketibdi. Otam xavfsirab, alohida telefon qildilar takror. Xullas, kap-katta yigit kishining uydagilarining tinchini buzishdi, salomatligini xavfga qo‘yishdi!

Kulgilisi, IIO xodimi bo‘la turib, qayerda o‘qishimni bilmas ekan, vaholanki, profilimda ham yozib qo‘yganman katta qilib. Toshkentda yashaydi, shu yerga chaqir ishing bo‘lsa... Umuman, qayerda yozilgan izoh uchun alohida chaqirtirish borligi?! Qaysi izohimligiga aniqlik kiritmadi-yu, kimning postligini aytdi, esga tushdi.

Do‘stlarim, yaqinlarim siyosatga, birovning hayotiga xavf soladigan, izoh yozmasligim, tasdiqlanmagan ma’lumot tarqatmasligimni yaxshi bilishadi. Bu holat Inobat Ahatovada ham bo‘libdi. Kimdir izoh beradimi? — deyilgan postda.

Mas’ul ayni paytda har ikki holatga aniqlik kiritish uchun Samarqand viloyatining Payariq tumani ichki ishlar bo‘limi hamda Qashqadaryo viloyatining Qarshi shahri Ichki ishlar boshqarmasi mas’ullari bilan ushbu masala yuzasidan suhbatlashib, holatga aniqlik kiritayotganini qo‘shimcha qildi. G‘iyosov tez orada bu masala yuzasidan batafsil ma’lumot berilishini bildirdi.

Adliya vaziri maslahatchisi, bloger Shahnoza Soatova esa holat bo‘yicha o‘z munosabatini bildirib o‘tdi.

Bu yerda juda g‘alati ishlar bo‘lyapti. Jurnalist Inobat Ahatova Facebook’da yozgan postlari uchun o‘zi emas, ota-onasi ichki ishlar bo‘limiga chaqirilgani (nimagadir Migratsiya va fuqarolikni rasmiylashtirish bo‘limiga), u yerda onasiga Inobatning Facebook’dagi postlari yuzasidan savollar berilganini aytmoqda. Bu nima — anglashilmovchilikmi, o‘zboshimchalikmi, atay qilingan ishmi, voyaga yetgan insonning so‘zlari uchun onasidan so‘roq so‘rash qaysi mantiq va qonunga ko‘ra amalga oshirilgan — shu kabi savollarga javob kerak, — deb yozadi Soatova.