• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12694.97
    • RUB161.6
    • EUR14878.5
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +26°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    O‘zbekiston

    Naqd pullar abadiy ishlatiladimi yoki elektron valyuta yaratiladimi – Markaziy bank raisi o‘rinbosari Behzod Hamrayev bilan suhbat

    Markaziy bank raisi o‘rinbosari Behzod Hamrayev Samarqandda o‘tkazilgan iqtisodiy forum doirasida “Daryo” muxbiriga intervyu berdi. Suhbatda insoniyat hayotiga kirib kelishi kutilayotgan raqamli valyuta mavzusida so‘z bordi.

    Behzod Hamrayev Foto: “Daryo”

    Behzod Hamrayev Foto: “Daryo”

    “Hali aniq yechim yo‘q”

    Dunyodagi 60 dan ortiq mamlakat markaziy banklari elektron pullarini ishlab chiqarish va muomalaga kiritish bo‘yicha o‘rganishlar o‘tkazmoqda. Lekin bunga aniq bir yechim topilgani yo‘q. Hali juda ko‘p savollar ochiq turibdi.

    Masalan, bunday pullar ishlab chiqarilsa, qanday ishlatiladi, davlatlararo tranzaksiyalar qay tarzda bo‘ladi, unga foizlar to‘lanadimi, degan savollar javobsiz. Chunki bunday pullar muomalaga kiritilgudek bo‘lsa, banklar oradan chiqib ketadi. Aytaylik, aholi va markaziy bank o‘rtasida to‘g‘ridan to‘g‘ri munosabat boshlanadi. Bunda depozit foizlari nima bo‘ladi, banklar qanday ishlaydi, kabi savollar javobini topmagan.

    Biz ham bu masala bo‘yicha xalqaro tajribani o‘rganyapmiz. Kelajakda manfaatli yechimlari topiladigan bo‘lsa, unda o‘ylab ko‘riladi. Qolgani, chiroyli so‘zlar xolos. Hozir butun dunyoda barcha shu mavzuni muhokama qiladi. Lekin yechim yo‘q, hali o‘rganish kerak ekan, deyiladi.

    Xitoy 15 million dollarli blokcheyn asosida raqamli pul chiqargan. Ammo bu hali pilot loyiha sifatida ishlamoqda. Xitoyda aholi va bank ko‘p bo‘lgani va texnologiya juda rivojlangani bois, bu masalaga jiddiy yondashilmoqda. Lekin yoppasiga elektron pullarga o‘tgani yo‘q. Xitoy uchun 15 million dollar arzimagan pul. Buni shunchaki sinov uchun qilgan. Agar xalqaro amaliyotda bu o‘zini oqlasa, biz ham hech qachon orqada qolmaymiz.

    Pulning puldan farqi

    Yaqinda Apple kompaniyasi raqamli pul yaratmoqchi ekanini xabar qildi. Facebook ikki milliard dollarli shunday pullar chiqaraman dedi. Kimdir ikki trillion dollarli elektron pullar chiqarmoqchi. Albatta, u raqamli pullar orqasida kafolati ham bo‘ladi. Xuddi markaziy bank chiqargan puliga o‘zi kafolat berganidek.

    Lekin markaziy banklarning elektron puli (Central bank digital currency) u kompaniyalar chiqarmoqchi bo‘lgan pullardan farqli va alohida masala. Umuman olganda, elektron pullar masalasi bundan ikki yil ilgari ko‘tarilgandi. Aniqrog‘i bitkoinlar chiqqanidan keyin elektron pullar bo‘yicha o‘rganish va muhokamalar bo‘lib kelmoqda.

    Qaysidir kompaniyalar ma’lum nominaldagi elektron pul chiqarishi va unga o‘zi javob berishini aytadi. Bu pulni emissiya qilayotgan emitentning iqtisodiy ahvoliga, u qanchalik kafolat bera olishiga bog‘liq bo‘lgan masala. Aynan yirik kompaniyalar shunday da’vo bilan chiqa boshlagach, dunyodagi markaziy banklar ham qaysidir ma’noda xavotirga tushdi. Chunki yirik korxonalar pul chiqara boshlasa, keyin nima qilamiz, degan savol paydo bo‘ldi. Aytaylik, Apple yoki Facebook kapitalizatsiyasi manaman degan o‘nta markaziy banknikidan ham katta. Shuning uchun xususiy sektor elektron pul chiqaradigan bo‘lsa, markaziy banklar ham qarab turmaslik maqsadida masalani o‘rganishga kirishgan.

    Xavf va muammolar

    Kompaniyalar chiqarmoqchi bo‘lgan elektron pullardan foydalanish juda ham xavfli. Chunki u pullar ortida turgan kompaniya aksiyalari tushib ketishi mumkin. Masalan, hozir dunyodagi ko‘plab yirik kompaniyalar daromadi qisqarib, aksiyalarining narxlari orqaga qarab ketmoqda. Fond bozorlari pastga qulamoqda. Shunday holat davom etsa, ular chiqargan pullar taqdiri nima bo‘ladi?

    Lekin markaziy banklar chiqaradigan elektron pullar rasmiy bo‘ladi. Hozirda Angliya markaziy banki bu bo‘yicha o‘rganishlarda ilg‘or. Xitoy ham blokcheyn asosida pulni raqamlashtirishni o‘rganmoqda. Malayziya ham yaxshi o‘rganishlar olib bormoqda. U yerda islom banklari yaxshi ishlagani va odamlarining ko‘pchiligi insofliroq bo‘lgani uchun bu tajribalar Malayziyada muvaffaqiyatli bo‘lishi ehtimoli yuqori. Shu bilan birga, Yevropa markaziy banklari ham elektron pullar masalasida alohida shug‘ullanmoqda. Arab mamlakatlari ham, Shveysariya markaziy banki ham. Qisqasi, hamma joyda sinov jarayonlari ketmoqda.

    Bunday pullarning chiqarilishida birinchi o‘rinda kiberxavfsizlik turadi. Qolaversa, bir valyutani ikkinchisiga qanday aylantirish mumkinligi ham katta masala. Hozirgi eng katta muammo esa raqamli pullar yaratilsa, ularni xalqaro savdoda qanday qo‘llash mumkinligidadir.

    13.11.2022, 18:17   Izoh (0)   10827
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    “Har bir kishi Umradan qaytib kelgandan keyin kambag‘al va faqir oiladan xabar olish shiorini olg‘a suraylik” — Muftiy Nuriddin Xoliqnazarov

    13.11.2022, 16:53

    O‘zbekistonda vazirlar, qo‘mita raislari va hokimlarni rotatsiya qilish tartibi belgilanmoqda

    13.11.2022, 16:40

    “O‘zbekiston uchun ta’lim sifatini oshirish birinchi o‘rindagi masala bo‘lishi kerak” – Cambridge universiteti professori Sidxart Saksena

    13.11.2022, 15:40

    “Xavfsizligimizni ta’minlashda yordam bersangiz”. Pskovdagi o‘zbekistonlik talabalar ham Shavkat Mirziyoyevga murojaat yo‘lladi (video)

    13.11.2022, 15:29

    “Boshqalar ko‘rishi, eshitishi uchun qilinadigan har qanday amal katta gunoh” — Muftiy Nuriddin Xoliqnazarov

    13.11.2022, 14:51

    “Umradan kutib olish marosimini shoularga aylantirib yuborish holatlari ko‘paymoqda” — Muftiy Nuriddin Xoliqnazarov

    13.11.2022, 14:25
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Savdo, fintex va “yashil” loyihalar: Octobank Xitoy bilan hamkorlikni qanday yo‘lga qo‘ymoqda


    “Kia Go!”: Kia Sonet egalarining uchrashuvi – yil davomida birga


    Yoz osmonning o‘zidayoq boshlanadi: Silk Avia Toshkentdan Issiqko‘lga kunlik aviaqatnovlarni yo‘lga qo‘ymoqda


    “AloqaBank” yoshlar bilan ishlashga oid dasturlarni kengaytirmoqda


    Toshkentda Sting brendi homiyligida "Formula-1" filmining premyerasi bo‘lib o‘tdi


    Kapitalbank investitsiyalari – O‘zbekiston yoshlari kelajagiga sarmoya


    BI Group va Asakabank O‘zbekistonda tijorat ko‘chmas mulki uchun biznes ipotekasini ishga tushirdi


    Faqat tekshirilgan foydalanuvchilar: nima uchun to‘lov ilovalari  shaxsni tasdiqlashni so‘raydi


    Qashqadaryoning Chimyoni – Miraki haqida siz bilmagan faktlar


    Toshkent va Bangkok o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri aviaqatnov: Centrum Air yangi xalqaro yo‘nalishni ishga tushiradi 


    Qashqadaryo va Buxoroda amalga oshirilgan quyosh energiyasi loyihalariga 1 yil to‘lishi munosabati bilan rasmiy tadbir bo‘lib o‘tdi


     Navoiy innovatsiyalar universiteti: zamonaviy bilim sari ishonchli qadam 


    “Kia Go!”: Kia Sonet egalarining uchrashuvi – yil davomida birga


    Market Yandex Go Samarqandda ishga tushdi


    Qayerga investitsiya kiritish mumkin? Qanday aktiv turlari mavjud? 

     

    Tavsiya etamiz

    NATO tarixi – dunyodagi eng qudratli harbiy tashkilotning obro‘si pasaymoqdami?

    26 iyun, 20:31
    Audio Icon

    Joy hammaga yetardi: Jeyms Kemeronga ko‘ra, “Titanik” yo‘lovchilarining omon qolish imkoniyati bo‘lgan

    25 iyun, 23:50

    “Trampning Titanigi to‘xtaydi” — Eron elchisi

    25 iyun, 13:39

    AQSHning Yaqin Sharqdagi harbiy bazalari soni nechta va qayerda joylashgan?

    24 iyun, 19:05
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    “Daryo” videoreportaji: Ozodbek Nazarbekov Namanganda katta sahnaga qaytdi

    O‘zbekiston | 1 iyul, 00:10

    Tailandda budda rohibi o‘z hamkasbini otib o‘ldirdi

    Dunyo | 30 iyun, 23:55

    Shahrisabzda ikkita do‘kon yonib ketdi (video)

    O‘zbekiston | 30 iyun, 23:40

    Britaniyada ChatGPT tufayli ish o‘rinlari bilan bog‘liq muammolar paydo bo‘ldi

    Dunyo | 30 iyun, 23:25

    Yaponiyada qora ayiq tufayli aeroport faoliyati to‘xtab qoldi (video)

    Dunyo | 30 iyun, 23:10

    “Daryo” dayjesti: 30-iyunning eng muhim xabarlari

    O‘zbekiston | 30 iyun, 23:00

    “Operachi bo‘lish oson emas” — Aqlbek Piyazov italyan tilini o‘rgangani, musofirchilikdagi hayoti va eng ko‘p olgan gonorari haqida gapirdi (foto, video)

    Shou-biznes | 30 iyun, 22:45
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.