• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12831.81
    • RUB163.75
    • EUR14606.45
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +23°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    O‘zbekiston

    Naqd pullar abadiy ishlatiladimi yoki elektron valyuta yaratiladimi – Markaziy bank raisi o‘rinbosari Behzod Hamrayev bilan suhbat

    Markaziy bank raisi o‘rinbosari Behzod Hamrayev Samarqandda o‘tkazilgan iqtisodiy forum doirasida “Daryo” muxbiriga intervyu berdi. Suhbatda insoniyat hayotiga kirib kelishi kutilayotgan raqamli valyuta mavzusida so‘z bordi.

    Behzod Hamrayev Foto: “Daryo”

    Behzod Hamrayev Foto: “Daryo”

    “Hali aniq yechim yo‘q”

    Dunyodagi 60 dan ortiq mamlakat markaziy banklari elektron pullarini ishlab chiqarish va muomalaga kiritish bo‘yicha o‘rganishlar o‘tkazmoqda. Lekin bunga aniq bir yechim topilgani yo‘q. Hali juda ko‘p savollar ochiq turibdi.

    Masalan, bunday pullar ishlab chiqarilsa, qanday ishlatiladi, davlatlararo tranzaksiyalar qay tarzda bo‘ladi, unga foizlar to‘lanadimi, degan savollar javobsiz. Chunki bunday pullar muomalaga kiritilgudek bo‘lsa, banklar oradan chiqib ketadi. Aytaylik, aholi va markaziy bank o‘rtasida to‘g‘ridan to‘g‘ri munosabat boshlanadi. Bunda depozit foizlari nima bo‘ladi, banklar qanday ishlaydi, kabi savollar javobini topmagan.

    Biz ham bu masala bo‘yicha xalqaro tajribani o‘rganyapmiz. Kelajakda manfaatli yechimlari topiladigan bo‘lsa, unda o‘ylab ko‘riladi. Qolgani, chiroyli so‘zlar xolos. Hozir butun dunyoda barcha shu mavzuni muhokama qiladi. Lekin yechim yo‘q, hali o‘rganish kerak ekan, deyiladi.

    Xitoy 15 million dollarli blokcheyn asosida raqamli pul chiqargan. Ammo bu hali pilot loyiha sifatida ishlamoqda. Xitoyda aholi va bank ko‘p bo‘lgani va texnologiya juda rivojlangani bois, bu masalaga jiddiy yondashilmoqda. Lekin yoppasiga elektron pullarga o‘tgani yo‘q. Xitoy uchun 15 million dollar arzimagan pul. Buni shunchaki sinov uchun qilgan. Agar xalqaro amaliyotda bu o‘zini oqlasa, biz ham hech qachon orqada qolmaymiz.

    Pulning puldan farqi

    Yaqinda Apple kompaniyasi raqamli pul yaratmoqchi ekanini xabar qildi. Facebook ikki milliard dollarli shunday pullar chiqaraman dedi. Kimdir ikki trillion dollarli elektron pullar chiqarmoqchi. Albatta, u raqamli pullar orqasida kafolati ham bo‘ladi. Xuddi markaziy bank chiqargan puliga o‘zi kafolat berganidek.

    Lekin markaziy banklarning elektron puli (Central bank digital currency) u kompaniyalar chiqarmoqchi bo‘lgan pullardan farqli va alohida masala. Umuman olganda, elektron pullar masalasi bundan ikki yil ilgari ko‘tarilgandi. Aniqrog‘i bitkoinlar chiqqanidan keyin elektron pullar bo‘yicha o‘rganish va muhokamalar bo‘lib kelmoqda.

    Qaysidir kompaniyalar ma’lum nominaldagi elektron pul chiqarishi va unga o‘zi javob berishini aytadi. Bu pulni emissiya qilayotgan emitentning iqtisodiy ahvoliga, u qanchalik kafolat bera olishiga bog‘liq bo‘lgan masala. Aynan yirik kompaniyalar shunday da’vo bilan chiqa boshlagach, dunyodagi markaziy banklar ham qaysidir ma’noda xavotirga tushdi. Chunki yirik korxonalar pul chiqara boshlasa, keyin nima qilamiz, degan savol paydo bo‘ldi. Aytaylik, Apple yoki Facebook kapitalizatsiyasi manaman degan o‘nta markaziy banknikidan ham katta. Shuning uchun xususiy sektor elektron pul chiqaradigan bo‘lsa, markaziy banklar ham qarab turmaslik maqsadida masalani o‘rganishga kirishgan.

    Xavf va muammolar

    Kompaniyalar chiqarmoqchi bo‘lgan elektron pullardan foydalanish juda ham xavfli. Chunki u pullar ortida turgan kompaniya aksiyalari tushib ketishi mumkin. Masalan, hozir dunyodagi ko‘plab yirik kompaniyalar daromadi qisqarib, aksiyalarining narxlari orqaga qarab ketmoqda. Fond bozorlari pastga qulamoqda. Shunday holat davom etsa, ular chiqargan pullar taqdiri nima bo‘ladi?

    Lekin markaziy banklar chiqaradigan elektron pullar rasmiy bo‘ladi. Hozirda Angliya markaziy banki bu bo‘yicha o‘rganishlarda ilg‘or. Xitoy ham blokcheyn asosida pulni raqamlashtirishni o‘rganmoqda. Malayziya ham yaxshi o‘rganishlar olib bormoqda. U yerda islom banklari yaxshi ishlagani va odamlarining ko‘pchiligi insofliroq bo‘lgani uchun bu tajribalar Malayziyada muvaffaqiyatli bo‘lishi ehtimoli yuqori. Shu bilan birga, Yevropa markaziy banklari ham elektron pullar masalasida alohida shug‘ullanmoqda. Arab mamlakatlari ham, Shveysariya markaziy banki ham. Qisqasi, hamma joyda sinov jarayonlari ketmoqda.

    Bunday pullarning chiqarilishida birinchi o‘rinda kiberxavfsizlik turadi. Qolaversa, bir valyutani ikkinchisiga qanday aylantirish mumkinligi ham katta masala. Hozirgi eng katta muammo esa raqamli pullar yaratilsa, ularni xalqaro savdoda qanday qo‘llash mumkinligidadir.

    13.11.2022, 18:17   Izoh (0)   10794
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    “Har bir kishi Umradan qaytib kelgandan keyin kambag‘al va faqir oiladan xabar olish shiorini olg‘a suraylik” — Muftiy Nuriddin Xoliqnazarov

    13.11.2022, 16:53

    O‘zbekistonda vazirlar, qo‘mita raislari va hokimlarni rotatsiya qilish tartibi belgilanmoqda

    13.11.2022, 16:40

    “O‘zbekiston uchun ta’lim sifatini oshirish birinchi o‘rindagi masala bo‘lishi kerak” – Cambridge universiteti professori Sidxart Saksena

    13.11.2022, 15:40

    “Xavfsizligimizni ta’minlashda yordam bersangiz”. Pskovdagi o‘zbekistonlik talabalar ham Shavkat Mirziyoyevga murojaat yo‘lladi (video)

    13.11.2022, 15:29

    “Boshqalar ko‘rishi, eshitishi uchun qilinadigan har qanday amal katta gunoh” — Muftiy Nuriddin Xoliqnazarov

    13.11.2022, 14:51

    “Umradan kutib olish marosimini shoularga aylantirib yuborish holatlari ko‘paymoqda” — Muftiy Nuriddin Xoliqnazarov

    13.11.2022, 14:25
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Mobiuz "Mehribon" imtiyozli tarif rejasini taqdim etdi


    Suv — bebaho neʼmat: Agrobankdan fermerlar uchun yangi metodik to‘plam


    Zamonaviy Haval Jolion endi 0% muddatli to‘lov shartida 


    Toshkentda xalqaro fintex-hodisa — Visa Cashless Forum 2025 bo‘lib o‘tdi 


    Yangi ufqlar: Centrum Air haftasiga ikki marta Toshkentdan Bishkekka parvozlarni amalga oshiradi


    AVO’dan yangi omonat: yillik 25% gacha — 6 oyda orzuingizni amalga oshiring


    Sello Ecosystem Farg‘ona, Andijon va Namanganda Sello Summer Fest yorqin festivalini o‘tkazdi


    Kapitalbank va Visa O‘zbekiston terma jamoasining JCH-2026 saralash o‘yinini BAAda tantanali ravishda ochishdi


    UZTELECOM "Muruvvat" tarifini taqdim etadi: Atigi 25 000 so‘m evaziga g‘amxo‘rlik va e’tibor bilan boyitilgan aloqa


    Navoiy innovatsiyalar universiteti — kelajagingizni kafolatlaydigan zamonaviy ta’lim maskani! 


    UCMG Amsterdamda bo‘lib o‘tayotgan Money 20/20 Europe xalqaro fintech ko‘rgazmasida O‘zbekiston nomidan ishtirok etadi


    O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi mahsulotlari Yevropaga yo‘l olmoqda


    Tenge Bank Tenge24 ilovasida yangi raqamli avtokreditini e’lon qildi


     ADM Jizzakh Jizzaxda joylashgan 5-ixtisoslashtirilgan muassasa tarbiyalanuvchilari ehtiyoji uchun avtobus taqdim qildi


     Coca-Cola jamg‘armasi va Global atrof-muhit va texnologiyalar jamg‘armasi (GETF) “Aylanma iqtisodiyot kelajagi uchun hamkorlik bitimi (PACT)” ni e’lon qilganligi haqida ma’lum qildi

     

    Tavsiya etamiz

    Chumchuqlarga yem bo‘lgan burgutlar. “O‘rgimchak to‘ri” operatsiyasi Rossiya uchun qanchaga tushadi?

    4 iyun, 18:49
    Audio Icon

    Qurib qolgan ko‘chatlar, millionlar shamolga uchdimi?

    4 iyun, 15:03

    Feldmarshalga almashtirilmagan Stalinning zurriyoti — “dohiy” nega o‘g‘lini urushga yuborgan edi?

    3 iyun, 21:10

    Ko‘zi o‘tkir, qulog‘i sezgir temir qushchalar. Razvedkachi dronlarning “katta akalari”

    3 iyun, 20:40
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Hindistonda dunyodagi eng baland temiryo‘l ko‘prigi ochildi (video)

    Dunyo | 6 iyun, 23:00

    Qozog‘iston harbiylarini Buyuk Britaniyada o‘qitadi

    Dunyo | 6 iyun, 22:00

    Superliga. Qoldirilgan bahsda “Xorazm” “Qizilqum”ni yirik hisobda mag‘lub etdi

    Sport | 6 iyun, 21:10

    Rossiyada IELTS topshirganlar qamalishi mumkin

    Dunyo | 6 iyun, 21:00

    Shavkat Mirziyoyevni Qurbon hayiti bilan kimlar tabrikladi?

    O‘zbekiston | 6 iyun, 19:57

    Ukraina “O‘rgimchak to‘ri”ga o‘xshash yangi operatsiyalarga tayyorlanmoqda — The Washington Post

    Dunyo | 6 iyun, 19:30

    Germaniya yuzlab migrantlarni mamlakatga kiritmadi

    Dunyo | 6 iyun, 18:50

    Ukrainalik bolalar dam olish va reabilitatsiya uchun Toshkentga keldi (foto)

    O‘zbekiston | 6 iyun, 17:46
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.