Kaspiy dengizida suv sathi tarixiy minimumdan ham 10 santimetrga pasayib ketdi. Bundan avvalgi rekord 1977-yilda minus 29 metr deb qayd etilgan bo‘lsa, hozir u minus 29,1 metrga teng bo‘ldi, deb yozadi “Zakon.kz”.
Qozog‘istonning Kaspiy dengizi bo‘yida joylashgan Aktau shahrida dengiz ba’zi joylarda qirg‘oqdan 50—60 metrga uzoqlashgan.
Qayd etilishicha, Kaspiy dengizida suv sathi avval ham pasaygan, keyin yana o‘z holiga qaytgan. Biroq hozir dengizning tezkorlik bilan sayozlashishga moyilligi kuzatilmoqda.
Germaniya va Niderlandiya olimlari o‘tkazgan tadqiqotlarga ko‘ra, 2050-yillarga kelib, Turkmanistondagi Qorabo‘g‘oz-go‘l qo‘ltig‘i butunlay qurib bitadi.
Kaspiy dengizida suvning kamayishiga yog‘ingarchilik miqdori kamligi va yetarlicha suvga to‘ldirilmayotgani sabab qilib keltirilmoqda.
“Volgaga kelib quyiladigan kichik daryolar anchadan buyon avvalgidek miqdorda suv olib kelmayapti — uni xo‘jalik ehtiyojlari uchun olib qo‘yishmoqda. Aytish kerakki, Kaspiy — qariyb 300 ta yirik va kichik daryolar kelib quyiladigan, ammo birortasi ham oqib chiqmaydigan yagona dengiz. Aynan daryolar Kaspiy sathini nisbiy harakatsizlikda ushlab turadi. Faqat bitta shart bilan — agar ularning ochiq suv oqimlari iqlim o‘zgarishlari yoki odam ta’sirida o‘zgarmasagina”, — deyiladi maqolada.
Kaspiy dengizida suv sathining pasayishiga “Meteojurnal” nashri ham e’tibor qaratdi, unda aytilishicha, Turkmanistonning Cheleken-Ogurchali bo‘g‘ozidagi hududiy suvlarida yana Mixaylov oroli paydo bo‘lgan.
Ta’kidlanishicha, bu orol 1930-yillarda dengiz sathi keskin pasayib ketishi oqibatida paydo bo‘lgan va 80-yillarda suv sathi yana shunday tezkorlik bilan ko‘tarilmagunicha mavjud bo‘lib turgan, so‘ng yana suv ostida qolgan.
Hozir orol maydoni tezkorlik bilan kattalashmoqda, 2019-yilda u hozirgi hajmidan uch marta kichikroq bo‘lgan.
“Joriy yuz yillik boshidan buyon Kaspiy dengizi sathi yana pasaymoqda. 2021-yilning o‘zida Ozarbayjon Milliy gidrometeorologiya xizmati boshlig‘i Umayr Tagiyevning so‘zlariga ko‘ra, dengiz sathi 30 santimetrga, 2019-yilda esa 13 santimetrga pasaygan. Prognozlarga ko‘ra, 2022-yilda dengiz yana 20—23 santimetrga sayozlashadi”, — deb yozadi “Meteojurnal”.
Kaspiy dengizida suv sathining pasayishiga suv bug‘lanishining tezlashuvi ham ta’sir qilmoqda, bu esa mintaqada yillik o‘rtacha harorat ko‘tarilishi sababli yuz bermoqda. So‘nggi yillarda Turkmanistonda maksimal haroratlar o‘nlab marta qayd etilgan.
Qozog‘istonlik ba’zi ekologlar fikricha, Kaspiy dengizi Orol dengizining qismatini takrorlashi mumkin. Rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, dengizning sayozlashuvi 2006-yildan buyon davom etmoqda. Bugunga kungacha uning maydoni 22 ming kvadrat kilometrga qisqargan.
Aktaulik trevel-bloger Nurken Tajibay ushbu shaharda dengiz sohili qanday holatda ekani aks etgan videoni e’lon qildi, unda suv qirg‘oqdan o‘nlab metrga siljiganini ko‘rish mumkin.
Izoh (0)