• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12915.9
    • RUB162.44
    • EUR14658.25
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +23°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Iqtisodiyot

    Tabiiy ofatlardan ko‘riladigan zararlarni qoplash kafolati: bog‘ va uzumzorlarni qanday sug‘urtalash kerak?

    Ayni paytda mamlakat bo‘ylab juda ko‘p miqdorda intensiv bog‘lar tashkil etilmoqda. Shuning uchun yaratilayotgan bog‘larni sug‘urtalash masalasi dolzarb hisoblanadi.

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Dehqonchilikda innovatsion faoliyatlar tavakkalchilik bilan bog‘liq. Qishloq xo‘jaligida tovar ishlab chiqaruvchilarining mol-mulkini va yetishtirayotgan mahsulotlarni sug‘urtalash muhim ahamiyat kasb etadi. Chunki, sug‘urta orqali turli ko‘rinishdagi tabiiy ofatlardan ko‘riladigan zararlarni qoplash kafolati ta’minlanadi.

    Agrosug‘urta segmentida bog‘lar va uzumzorlarni sug‘urtalashning turli uslublari taklif qilinadi. Ular orasida eng ommaboplari qo‘yidagilar:

    • Qishloq xo‘jalik mahsuloti yetishtiruvchilarning bog‘lardan kam hosil olishi natijasida ko‘radigan moliyaviy zararini sug‘urtalash;
    • Qishloq xo‘jalik mahsuloti yetishtiruvchilarning uzumzorlari hosilini do‘l urishi natijasida kam hosil olishi tufayli ko‘radigan moliyaviy zararini sug‘urtalash;
    • Daraxtlar, toklar va ularning ko‘chatlarini tabiiy ofatlar natijasida zararlanishi yoki nobud bo‘lishidan sug‘urtalash kabilar.
    Bugungi kunga qadar mamlakatda faqat ikkita sug‘urta kompaniyasi — “O‘zagrosug‘urta” va “Semurg‘ sug‘urta” kompaniyasi tomonidan qishloq xo‘jaligi sug‘urtasi xizmatlari taklif qilinmoqda.

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    “O‘zagrosug‘urta”ning bog‘ va uzumzorlar hosilini sug‘urta qilish bo‘yicha shartnomalar tuzish shartlari va tartibi:

    Sug‘urta shartnomasi tuzish bog‘larning qishki mavsumga kirishidan boshlanadi va 1 (bir) qishloq xo‘jalik yiliga tuziladi.

    Sug‘urta shartnomasi tuzish uchun kerakli hujjatlar:

    • ariza;
    • bog‘lar maydoni;
    • joriy yilda rejalashtirilgan hosildorlik;
    • oxirgi 3 (uch) yilda olingan o‘rtacha hosildorlik;
    • yetishtirgan hosilni sotish bo‘yicha buyurtmachi bilan tuzilgan shartnoma.
    Sug‘urta hodisasi — bog‘-uzumzorlar hosili sug‘urta tavakkalchiliklari (bo‘ron, do‘l, kuchli yomg‘ir, sovuq urishi, yong‘in) tufayli kamayishi yoki butunlay nobud bo‘lishi natijasida sug‘urta qildiruvchining moliyaviy zarar ko‘rishi hisoblanadi.

    Sug‘urta shartnomasini tuzishdan oldin hamda sug‘urta shartnomasi amal qilish davrida bog‘lar holati yuzasidan muntazam ravishda monitoring olib boriladi.

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Sug‘urta qiymati — bog‘larning o‘rtacha 3 yillik yoki rejadagi hosildorlik, shartnomada kelishilgan xarid narxlari asosida aniqlanadi.

    Sug‘urta puli — sug‘urta shartnomasida ko‘rsatilgan bo‘lib, sug‘urta qiymatining 50 foizigacha aniqlanadi.

    Sug‘urta mukofoti — sug‘urta puli va sug‘urta tarif miqdorlariga asosan hisoblanadi. Urug‘li va danakli bog‘lar hosili bo‘yicha sug‘urta puli alohida-alohida hisoblanadi.

    Sug‘urta mukofotlarini to‘lash muddatlari urug‘li va danakli bog‘lar bo‘yicha 1-martgacha, uzumzorlar bo‘yicha 1-aprelgacha etib belgilangan.

    Quyidagi holatlarda sug‘urta shartnomasi tuzilmaydi:
    • Sug‘urta qildiruvchi hosilni sotish bo‘yicha buyurtmachi bilan shartnomasi yo‘q bo‘lsa;
    • Sug‘urta qildiruvchi bog‘laridan oxirgi 3(uch) yil davomida birortasidan ham hosil olmagan bo‘lsa;monitoring xulosasi salbiy bo‘lsa;
    • 50 foiz va undan oshiq foizda eskirish vujudga kelgan bo‘lsa;
    • qishda tokzorlar ko‘milmagan bo‘lsa.
    Sug‘urta qildiruvchi, sug‘urtalangan bog‘larning zararlanishi yoki nobud bo‘lishi natijasida hosil olish imkoniyati kamaysa yoki yo‘qolsa sug‘urtalovchiga 3 (uch) kun ichida bo‘lib o‘tgan hodisa to‘g‘risida xabarnoma beradi.

    Xabarnoma erkin holda yozilgan bo‘lib, unda hodisa ro‘y bergan oy, kun, davr, sodir bo‘lgan hodisaning nomi, davom etish muddati, tezligi yoki jadalligi, zararlangan bog‘lar nomi, qay tarzda zararlanganligi (qisqa holda), bog‘ maydoni, aybdor shaxslar bo‘lgan taqdirda, ular haqida ma’lumotlar beradi.

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Sug‘urta qildiruvchining sug‘urtaga qabul qilingan hosildorlik qiymati bilan joriy yilda bir gektar bog‘ maydonidan olingan hosil qiymati orasidagi farqi, bog‘lardan ko‘rgan zarari hisoblanadi.

    Masalan, fermer xo‘jaligining 10 gektar hosilga kirgan olma bog‘i mavjud. Xo‘jalikning statistik ma’lumotlari asosida o‘rtacha 3 (uch) yillik hosildorligi quyidagicha:

    • 2016-yil 56 s/ga, 2018-yil 64 s/ga, 2012-yil 60 s/ga.
    • O‘rtacha 3 yillik hosildorlik 60 s/ga.
    Urug‘lik mevalarni sug‘urta qilishning amaldagi qoidalari shartlariga ko‘ra, hosildorlik quyidagicha aniqlanadi: sug‘urta shartnomasi juft yilda tuzilgan bo‘lsa, uch yillik hosil oxirgi juft yillar hisobidan, toq yilda tuzilgan bo‘lsa, oxirgi toq yillar hisobidan olinadi.

    Misol uchun, agar sug‘urta shartnomasi 2022-yilda tuzilgan bo‘lsa, unda uch yillik daromad 2016—2018—2020-yillar uchun belgilanadi.

    Fermer xo‘jaligining buyurtmachi — qayta ishlash korxonasi bilan tuzilgan shartnomasida 1 sentner mahsulot narxi 270 ming so‘m belgilangan.

    Fermer xo‘jaligining mahsulot sotish shartnomasida jami 10 gektar maydondan 700 s (70s/ga) mahsulot yetishtirish ko‘zda tutilgan.
    • 1 gektar maydondagi hosil qiymati 60 * 270,0 = 16200,0 ming so‘m.
    • Umumiy sug‘urta qiymati jami 10 * 16200,0 = 162 000,0 ming so‘m.
    • Sug‘urta javobgarligi 162 000 * 50% = 81 000,0 ming so‘m
    • Sug‘urta mukofoti 81000 * 9% = 7 290,0 ming so‘m.
    • Sug‘urta shartnomasi amal qilgan davrda sovuq urish natijasida 10 gektar maydondagi bog‘ hosili zararlangan.
    • O‘tkazilgan aprobatsiya natijalari bo‘yicha 35 s\ga hosil olinishi ko‘zda tutilgan.
    • Fermer xo‘jaligining statistik hisoboti asosida 30 s\ga, jami 300 s hosil yetishtirgan.
    • Bu holatda sug‘urta tovonini aniqlashda tasdiqlanganlik haqidagi ma’lumot asos qilib olinadi.
    • 1 ga maydondagi yetishtirilgan hosil qiymati 35*270,0=9450,0 ming so‘m.
    • Sug‘urta tovoni — 10(16200,0-9450,0) 50% = 33 750,0 ming so‘m.

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    “Semurg Insurance” bilan sug‘urta shartnomalarini tuzish shartlari va tartibi:

    • Sug‘urta polisi quyidagi zararlar bo‘yicha xarajatlarni qoplaydi:
    • noqulay tabiat hodisalari, shu jumladan, sovuq urishi;
    • sug‘orish manbalarida suv yetishmasligi va kamligi;
    • kasalliklar va zararkunandalar;
    • yong‘in va chaqmoq urishi;
    • 3-shaxsning noqonuniy harakatlari va boshqa xavf-xatarlar.
    Dastlabki kunlardan boshlab kompaniya mijoz bilan yaqindan ishlaydi: o‘z mutaxassislari va agronomlarini jalb qiladi, tuproqni o‘rganadi, bir qator laboratoriya tadqiqotlarini o‘tkazadi, agrotexnologik tadbirlar bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqadi.

    Sug‘urta hodisasi sodir bo‘lgan taqdirda, u yo‘qotishlar uchun tovon to‘laydi va shu bilan mijozga nafaqat mavjud kreditlarni to‘lash, balki o‘z biznesini yangi ekish mavsumiga tayyorlashga ham yordam beradi.

    Sug‘urta shartnomasini tuzishdan oldin mijoz ekish tarixi, ekish maydoni va kelajakdagi hosil bo‘yicha barcha ma’lumotlarni aks ettiruvchi ariza shaklini to‘ldiradi.

    Quyidagi ma’lumotlar so‘raladi:
    • Sug‘urta qanday xatarlarni qoplaydi?
    • Yo‘qotishlar tarixi (yo‘qotilgan hosil summasi va hajmi).
    • Sug‘urtalangan hosilni yetishtirish tajribasi.
    • Ekin yetishtirish tarixi.
    • Agrotexnologiyalar tarixi.
    • Bundan oldingi ekin haqida ma’lumot.
    • Sug‘orish tizimi haqida ma’lumot.
    • Alohida jadvalda batafsil rentabellik tarixi.
    • Sug‘urta maydoni.

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Arizani olgandan so‘ng, mutaxassislar u joyga yetib boradi va tekshirish uchun tuproq namunalarini oladi. Tekshiruv natijalariga ko‘ra, sug‘urtaga qabul qilish yoki rad etish to‘g‘risida qaror qabul qilinadi.

    Sug‘urtaga qabul qilingan taqdirda agrotexnika mijozga beriladi. Monitoring ishlari shartnoma tuzilgan birinchi kundan boshlab hosil tugaguniga qadar amalga oshiriladi.

    Sug‘urta mukofoti quyidagilardan hisoblab chiqariladi: 1 gektardan olingan hosil dala hajmi yetishtiriladigan ekinning bozor bahosi 5 yil asos qilib olinadi. Agar 5 yillik tarix bo‘lmasa, 3 yil hisoblanadi. Agar yer yangi bo‘lsa, u holda hududning 5 yillik ma’lumotlaridan kelib chiqiladi.

    Masalan, fermer xo‘jaligida 10 gektar maydonda olma bog‘i mavjud.

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Foto: “Daryo” / Madina Nurman

    Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, fermer xo‘jaligining 5 yillik o‘rtacha hosildorligi quyidagicha ko‘rinishga ega:

    • 2017-yil — 56 s/ga;
    • 2018-yil — 64 s/ga;
    • 2019-yil — 62 s/ga;
    • 2020-yi — 60 s/ga;
    • 2021-yil — 66 s/ga;
    O‘rtacha 5 yillik hosildorlik — 61,6 s/ga. Tuproq tahlili ham o‘tkazilgan bo‘lib, uning natijasida hududning hosildorlik darajasi aniqlandi — 60 s/ga.

    Urug‘lik mevalarni sug‘urta qilishning amaldagi qoidalariga ko‘ra, agar tuproq tahlili natijasi oxirgi 5 yil ichidagi o‘rtacha hosildorlik ko‘rsatkichidan past darajani ko‘rsatgan bo‘lsa, u holda tuproq tahlili natijasida aniqlangan hosildorlik darajasidan kelib chiqqan holda hisob-kitob qilinadi.

    • Birjada hosilning bir sentnerini narxi 270 ming so‘m etib belgilandi.
    • 1 ga yerdagi hosildorlik 60*270,0 = 16 200,0 ming so‘m.
    • 10 ga yerdagi jami sug‘urta qiymati 10*16200,0 = 162 000,0 ming so‘m.
    • Sug‘urta javobgarligi 162 000 ming so‘m
    • Sug‘urta mukofoti 162 000,0 * 15% = 24 300,0 ming so‘m
    • Sug‘urta shartnomasi amal qilgan davrda bog‘ning 10 gektar ekin maydoni muzlash oqibatida zarar ko‘rilgan.
    • O‘tkazilgan aprobatsiya natijalariga ko‘ra 35 s/ga hosil olish rejalashtirilgan.
    • Xo‘jalikning statistik ma’lumotlariga ko‘ra, har 30 s/ga yerdan 300 s hosil olingan.
    • Bunday holda, sug‘urta hodisasi miqdori aniqlanadi.
    • 30 s/ga * 10 ga = 300 s
    • 300 s * 270 000 = 81 000 000 so‘m
    • Sug‘urta summasi: 162 000 000 so‘m
    • Zarar: 162 000 000 – 81 000 000 = 81 000 000 so‘m
    • franshiza — 15%
    • Sug‘urta tovoni qiymati: 81 000 000 * 85% = 68 850 000 so‘m
    Maqolani tayyorlashda Qishloq xo‘jaligi vazirligi ma’lumotlaridan foydalanildi

    08.11.2022, 19:31   Izoh (0)   13710
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    AQSH Yevropa Ittifoqiga va’da berdi: suyultirilgan gaz eksporti 50 mlrd kub metrga oshiriladi

    08.11.2022, 11:07

    Oktabr oyida dunyoda neft va gaz qurilmalari soni ketma-ket oltinchi oy oshdi

    08.11.2022, 07:55

    BAA butun dunyo bo‘ylab yashil energiya ishlab chiqarish uchun 100 mlrd dollar sarmoya kiritadi

    08.11.2022, 07:46

    Rossiyada kvartiralarni shoshilinch sotish bo‘yicha e’lonlar soni rekord darajaga yetdi

    07.11.2022, 23:04

    “Bu imkoniyatni qo‘ldan berishga haqqimiz yo‘q” — Zafar Hoshimov iqtisodiy forum haqida o‘z fikrlarini bildirdi

    07.11.2022, 22:11

    Yevropa aholisi elektr va gaz uchun rekord darajada ko‘p pul to‘lamoqda

    07.11.2022, 18:31
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Huawei O‘zbekistondagi “Tech Carnival”da Intellektual dunyo rivojini jadallashtirmoqda


    Mobiuz IQAir havo sifati datchigini o‘rnatdi


    Eng chuqur g‘or, eng baland ko‘prik va eng sirli maskan – Namanganga boramiz


    Jamg‘armalar bilan qanday ishlash zarur: bank omonatlari, aksiyalar yoki investitsion paketlar? (davomi)


    Tarmoqda bolalar xavfsizligi : Octobankdan maslahatlar


    ANORBANK Xususiy sektorni rivojlantirish bo‘yicha Islom korporatsiyasi bilan 10 million AQSH dollariga teng kelishuv imzoladi


    APEX BANK Toshkentda Bosh ofis va Markaziy sotuv ofisini ochdi


    TBC Uzbekistan o‘zining sun’iy intellektga asoslangan yechimlari orqali samaradorlikni oshirib, o‘sish sur’atlarini tezlashtirmoqda 


    AKFA Medline University Hospital AHA rasmiy o‘quv markazi maqomini qo‘lga kiritdi


    Ilg‘or qurilish texnologiyalari asosida qad rostlayotgan Quyi Chotqol GES


    ZTE korxonasi GSMA M360 Yevrosiyo forumida suniy intellekt raqamli iqtisodiyot rivojiga qo'shayotgan hissasi haqida ma’lumot berdi


    Centrum Air Istanbul va O‘zbekistonning uch shahri o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri reyslarni yo‘lga qo‘ymoqda


    Huawei Cloud TechWave Summit 2025: Yaqin Sharq va Markaziy Osiyoda muvaffaqiyatni oshirish uchun intellektuallikni tezlashtirish 


    Kapitalbank xodimlarining raqamli ko‘nikmalarini rivojlantirmoqda 


    Oqtepa Lavashdan “Kulgili narxlar”: sevimli taomlar — har bir pozitsiya 10 mingdan 20 ming so‘mgacha bo‘lgan maxsus narxlarda

     

    Tavsiya etamiz

    Ayol ovchilardan ilg‘or samolyotlarga qadar — Ukraina rus Shahed’larini qanday ovlaydi?

    19 may, 20:10

    “Lend-Liz” yordami sovg‘a bo‘lmagan — Britaniya ikkinchi jahon urushida berilgan yordamni qanday qaytargan edi?

    19 may, 15:00

    “Yovuzlik imperiyasi zaminimizga hech qachon qaytmasligi uchun” — jamoatchilik o‘roq-bolg‘ali qizil bayroq va qora-olovrang lentani taqiqlashni so‘ramoqda

    13 may, 22:22

    Ular doim dunyoda eng yaxshilaridan bo‘lgan — pokistonlik harbiy uchuvchilar haqida

    12 may, 21:30
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Quyosh atrofida Yerdan o‘n barobar katta “qush” ko‘rindi

    Dunyo | 26 may, 00:18

    “Daryo” videoreportaji: Namanganda 64-xalqaro gullar festivali boshlandi

    O‘zbekiston | 26 may, 00:06

    O‘zbekiston U-17 terma jamoasining Jahon chempionatidagi raqiblari ma’lum bo‘ldi

    Sport | 26 may, 00:02

    Iroqda suv zaxiralari rekord miqdorda kamaydi

    Dunyo | 25 may, 23:30

    Superliga. “Dinamo” kambek amalga oshirib, “Qizilqum”dan ustun keldi

    Sport | 25 may, 23:27

    Qoraqalpog‘istonda inspektor quvgan yigit maktab o‘quvchisi emasligi aniqlandi (video)

    O‘zbekiston | 25 may, 23:17

    APL. Abduqodir Husanov “Manchester Siti” bilan Angliya chempionati bronza medaliga ega chiqdi

    Sport | 25 may, 22:42
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.