Immunitet butun yil davomida organizmni virus va shamollashdan himoya qiladi. Ammo epidemiyalar, yomon ob-havo va umumiy charchoq sharoitida uning yanada samarali ishlashiga qanday yordam berish mumkin? Marie Claire nashri quyida ushbu savolga javob berdi.
Ko‘pchilik ma’lum oziq-ovqatlarni iste’mol qilish orqali o‘zini har qanday kasallikdan himoya qilish mumkinligiga ishonadi. Ilmiy nuqtai nazardan, bu mutlaqo to‘g‘ri emas. Britaniya Oziqlantirish Jamg‘armasi ilmiy direktori Sara Stannerning so‘zlariga ko‘ra, immunitetni oshiradigan yoki COVID-19 kabi yuqumli viruslar bilan kasallanishning oldini oladigan yagona oziq moddalar, oziq-ovqat yoki qo‘shimchalar mavjud emas. Biroq to‘g‘ri ovqatlanish orqali yetarli miqdorda ozuqa moddalari va energiya olish immunitet tizimining eng yuqori samaradorlik bilan ishlashiga yordam beradi.
Bu shuni anglatadiki, turmush tarzidagi muayyan o‘zgarishlar immunitet tizimini mustahkamlashi mumkin, bu esa qiyin epidemiologik vaziyat fonida bakteriya va viruslar bilan tinimsiz kurashishni davom ettirishi kerak. Butun yil davomida salomatlikni ta’minlaydigan beshta asosiy odatga amal qilish muhimdir.
Sog‘lom yog‘larni iste’mol qiling
Yog‘ har doim foydali. Ba’zi yog‘lar sog‘liq uchun juda muhimdir. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, omega-3 yog‘ kislotalari yallig‘lanish bilan kurashishga yordam beradi. Tadqiqotchilar zaytun moyida mavjud bo‘lgan ba’zi sog‘lom yog‘lar ikkinchi toifa diabet yoki yurak xastaligi xavfini kamaytirishi mumkinligini ko‘rsatadigan qo‘shimcha dalillarni topdi. Sog‘lom yog‘larni avokado yoki losos, zaytun moyi kabi mahsulotlardan topish mumkin. Kam yog‘li sut mahsulotlari o‘rniga to‘liq yog‘li sut mahsulotlarini tanlash, tuxum, yong‘oq, kraxmalli bo‘lmagan sabzavot va rezavorlarni ratsionga kiritish tavsiya etiladi.
Meva va sabzavotlarni iste’mol qiling
Meva va sabzavotlar organizmga ko‘p jihatdan yordam beradigan vitamin, minerallar va kimyoviy birikmalarga boy. Masalan, ulardagi antioksidantlar yallig‘lanishni kamaytirishga yordam beradi. Ko‘pgina o‘simlikka asoslangan oziq-ovqatlarda mavjud bo‘lgan kletchatalar oshqozondagi foydali bakteriyalarni oziqlantirishi mumkin, bu esa zararli patogenlarni saqlashga yordam beradi. Shu bilan birga, bitta mahsulotga e’tibor qaratmasdan, xilma-xillikni saqlash muhimdir. Shifokorlar kundalik ratsionda kamida besh dona meva va sabzavot iste’mol qilishni tavsiya qiladi.
Jismoniy mashqlar bajaring
Immunitet tizimini qo‘llab-quvvatlash uchun kundalik ishga o‘rtacha jismoniy mashqlar qo‘shing. Jismoniy faollik nafaqat vaznni saqlab qolish uchun muhim, balki u butun organizmga ta’sir qiladi. Uzoq muddatli, yuqori intensiv mashqlar ba’zi odamlarda immunitet tizimini bostirishini ko‘rsatadigan dalillar mavjud bo‘lsa-da, har kuni taxminan yarim soatlik o‘rtacha jismoniy mashqlar immunitetni kuchaytirishi mumkin. O‘rtacha jismoniy mashqlar — bu suzish, yugurish, barqaror tezlikda velosipedda yurish yoki tez yurish.
Yetarlicha uxlang
Uyqu organizmning holatiga ta’sir qiluvchi eng muhim parametrlardan biridir. Uning to‘liq ishlashi uchun organizmning uyquga bo‘lgan ehtiyojini muntazam ravishda qondirish kerak, kattalar uchun bu har kecha olti-to‘qqiz soatni tashkil etadi. Qoida tariqasida, me’yor sakkizdan to‘qqiz soatgacha o‘zgarib turadi, shuning uchun organizmning ehtiyojlarini e’tiborsiz qoldirmaslik kerak.
2015-yilgi tadqiqot shuni ko‘rsatdiki, yomon uyqu kasallik xavfining oshishi bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin. Tadqiqotchilar 164 nafar sog‘lom insonlarni kuzatdi va har kuni olti soatdan kam uxlaydiganlar uzoqroq uxlaganlarga qaraganda shamollashga ko‘proq moyil bo‘ladi, degan xulosaga keldi. Shifokorlar yomon uyqu ba‘zi kasalliklar, jumladan, semizlik, yurak-qon tomir kasalliklari va diabet xavfiga olib kelishi va hatto umr ko‘rish davomiyligini qisqartirishi mumkinligini ta’kidlaydi.
Stressdan saqlaning
Buni tan olish oson emas, lekin stress va tashvish darajasi salomatlik nuqtai nazaridan tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda. Mutaxassislarning fikriga ko‘ra, stress va xavotirni yo‘qotish immunitetni yaxshilashga yordam beradi, ya’ni o‘z vaqtida mutaxassisga murojaat qilish juda muhimdir. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, uzoq muddatli stress immunitet funksiyasiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi va ko‘pincha charchash deb ataladigan jismoniy, aqliy va hissiy charchoq hissiga olib kelishi mumkin. Shu munosabat bilan har kuni ijobiy narsalarga e’tibor berish, taraqqiyotni ko‘rish uchun turli darajadagi murakkab vazifalarni kichik qismlarga bo‘lish, ayniqsa kun tartibiga ko‘proq jismoniy va faoliyatni kiritish tavsiya etiladi.
Izoh (0)