• Profilga Kirish
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12692.42
    • RUB158.44
    • EUR14511.24
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +33°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Maslahatlar

    Qanday qilib bolalarni o‘qishga o‘rgatish kerak: muhim qoidalar va samarali usullar

    Maktabgacha yoshdagi bolalarni kitobga qiziqishini yo‘qotmasdan o‘qishga o‘rgatish qiyin tuyulishi mumkin, biroq buning uddasidan chiqsa bo‘ladi. Lifehacker nashri ota-onalar uchun farzandlarini o‘qishga o‘rgatishda foydalaniladigan eng yaxshi usullar haqida ma’lumot berdi.

    Foto: “Yandeks.ru”

    Foto: “Yandeks.ru”

    Farzandingizga o‘qishni o‘rgatish vaqti kelganini qanday bilasiz?

    Psixologik tayyorgarlikning bir qancha belgilari mavjud:

    • Bola jumlalarni ravon gapiradi va aytilgan gaplarning ma’nosini tushunadi.
    • Bola yo‘nalishni: chap-o‘ng, yuqori-pastki joylarni ajrata oladi. O‘qishni o‘rganish uchun matnni chapdan o‘ngga va yuqoridan pastga kuzatib borishi muhim hisoblanadi.
    • Bola tovushlarni ajratadi (nutq terapevtlari rivojlangan fonemik eshitish deb atashadi). Oddiy qilib aytganda, bola uy va piyoz qayerda ekanligini va tom va lyukning qayerdaligini quloq bilan eshitib oson tushunadi.
    • Farzandingiz barcha tovushlarni talaffuz qiladi va nutqida hech qanday muammo bo‘lmaydi.
    Nutq bilan bog‘liq muammolar bo‘lgan bola qulog‘i bilan tovushlarni eshitmaydi va ajrata olmaydi. Bu yerdan nutqda, keyinchalik o‘qishda va hatto tez-tez yozishda xatolar paydo bo‘ladi. Ota-ona uchun bularni mustaqil ravishda aniqlash juda qiyin, shuning uchun odatda o‘qituvchi yoki logoped buni ularga ko‘rsatishi mumkin.

    Bolani o‘qishga qanday o‘rgatish kerak?

    Sabr qiling va ushbu oddiy ko‘rsatmalarga amal qiling.

    Misollar keltiring 

    Mutolaa madaniyati va an’anasi bor oilada bolalarning o‘zlari qo‘lini cho‘zadi. Kerakli va foydali bo‘lgani uchun emas, balki bu sizga rohat bag‘ishlagani uchun o‘qing.

    Birgalikda o‘qing va muhokama qiling

    Farzandingizga ovoz chiqarib o‘qib bering, so‘ngra rasmlarni birgalikda ko‘rib chiqing, uni kitob bilan muloqot qilishga undang: “Bu suratda kim chizilgan? Menga mushukning quloqlarini ko‘rsata olasizmi? Uning yonida turgan bu kim?” kabi savollarni bering. Kattaroq bolalarga qiyinroq: “U nima uchun bunday qildi? Sizningcha, keyin nima bo‘ladi?” shu kabi savollarni berish mumkin.

    Harflarni o‘qitmang, chunki ular alifboda o‘rgatiladi

    Buning o‘rniga, bolangizga harf ifodalagan tovushni eslab qolishga yordam bering. Masalan, siz “m” harfini ko‘rsating va ayting: “Bu m harfi, em emas”, deng. Agar bola harflarning alifbodagi nomlarini (em, es, ef va boshqalar) eslab qolsa, unga o‘qishni o‘rgatish juda qiyin bo‘ladi. Keyin kitobdagi rama so‘zini ko‘rgach, er-a-em-a deb talaffuz qilishga harakat qiladi.

    Oddiydan murakkab harakatlarga o‘ting

    Bola bir nechta harflarni (2 dan 5 gacha) va ular ifodalagan tovushlarni yod olgandan so‘ng, bo‘g‘inlarga o‘ting. Takroriy bo‘g‘inlardan tashkil topgan so‘zlar birinchi bo‘lsin: bo-bo, mo-mo va shunga o‘xshash so‘zlarni o‘qiting. Bunday holda, bo‘g‘inni alohida tovushlarga ajratish shart emas. “Bular b va o harflari va ular birgalikda bo tallaffuzini hosil qiladi, demang. Darhol bo‘g‘inning bo deb talaffuz qilinishini o‘rgating, aks holda bola harfma-harf o‘‘qishni boshlashi mumkin. Oddiy kombinatsiyalarni o‘zlashtirgandan so‘ng, murakkabroqlarga o‘ting: mu-shuk, lo-la, xo-la va boshqa so‘zlarni o‘qiting.

    O‘qigan narsalarining ma’nosini tushunishiga yordam bering

    Buni bola asta-sekin, biroq so‘zlarni va butun jumlalarni bo‘g‘inlarda takrorlay boshlaganda qiling. Masalan, bola o‘qidi: “Onam ramkani yuvdi”, to‘xtating va: “Siz hozirgina nima haqida o‘qidingiz?” deb so‘rang. Agar javob berishga qiynalsa, jumlani yana o‘qib chiqsin. Siz ham aniqroq: “Ramkani kim yuvdi? Onam nimani yuvdi?”, deb savol bering.

    Harflar hamma joyda mavjud ekanini ko‘rsating

    O‘yin o‘ynang. Bola ko‘chada va uydagi bor narsalarda mavjud bo‘lgan harflarni topsin. Bular do‘konlarning nomlari, ma’lumot stendlaridagi eslatmalar, bilbordlardagi reklamalar va hatto svetofor xabarlari bo‘lishi mumkin: “Yuring” yozuvi yashil rangda va “Bir necha soniya kuting” kabi so‘zlar qizil rangda yonadi, deb aytishiga yordam bering.

    O‘yin o‘ynang

    Yana o‘yin o‘ynang. Kubiklarni harflar va bo‘g‘inlar bilan to‘plang, so‘zlarni tuzing, bolangizdan do‘kondagi qadoqdagi biron bir belgi yoki yozuvni o‘qishini so‘rang. Harflarni yodlash uchun ko‘plab mashqlar mavjud. Masalan, kerakli harfni boshqalar qatoriga aylantiring, noto‘g‘ri, rangi yoki soyasi orasida to‘g‘ri yozilganini aylantiring. Shuningdek, siz boladan harf qanday ko‘rinishda ekanini aytib berishini so‘rashingiz mumkin.

    Mashq qilish uchun har qanday imkoniyatdan foydalaning

    Klinikada navbatda turasizmi yoki biror joyga ketasizmi, bolalar uchun rasmlar va qisqa hikoyalar yozilgan kitobni oling va bolangizni birga o‘qishga taklif qiling.

    Bilimlarni mustahkamlash

    Tanish matnlarni takrorlang, yangi hikoyalarda ma’lum bo‘lgan qahramonlarni qidiring. “Bo‘g‘irsoq” yoki “Qizil qalpoqcha” kabi qahramonlarga e’tibor qarating.

    Majburlamang

    Bolani hech narsaga majburlamang, buni o‘z xohishi bilan qilsin. Bolaning bolaligini tortib olmang. O‘rganish zo‘ravonlik va ko‘z yoshlar bilan o‘tmasligi kerak.

     

    Mavzuga doir: 

    • Bolalarni sabzavot iste’mol qilishga undashning 7 ta usuli.
    • G‘amxo‘r ota-ona hech qachon xarid qilmaydigan, hatto tekin bo‘lsa ham olmaydigan bolalar buyumlari.
    • Bolalar va o‘smirlarga qancha miqdorda kofein iste’mol qilish tavsiya etiladi?

    31.10.2022, 20:01   Izoh (0)   22938
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Mevalarni uzoq saqlaydigan to‘p, buyumlar uchun organayzer va ayollarga tavsiya etiladigan boshqa oqilona xaridlar (foto)

    29.10.2022, 19:49

    Taom tayyorlashda ayollar tomonidan yo‘l qo‘yiladigan 7 ta xato

    28.10.2022, 17:34

    Muzlatkichda saqlash tavsiya etilmaydigan 10 ta mahsulot

    27.10.2022, 21:51

    Dazmolni o‘chirishni unutib qo‘ymaslikka yordam beradigan 3 ta layfxak

    27.10.2022, 14:42

    Dazmollashni yoqtirmaydiganlar uchun 3 ta layfxak

    26.10.2022, 11:54

    Inson umrini uzaytirishga yordam beradigan sport turlari

    25.10.2022, 21:49
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    ZARMED Universiteti: 200 ta grant sizni kutmoqda


    OKMKda mahalliy dumpkarlardan foydalaniladi 


    Avvallari xufiyona iqtisodiyotda faoliyat yuritgan eshitish va gapirishda muammosi bor insonlar endi rasmiy sektorga qo’shilib, Poytaxt Parking jamoasining bir qismiga aylandi


    Endi Ucell ilovasida Yandex Music’ni tinglash mumkin 


    SonetUzStyle tanlovida ishtirok etish uchun arizalar qabuli 15-avgustgacha uzaytirildi


    AVO bank aloqa markazi: innovatsiyalar va yangi xizmat darajasi 


    Aqlli diversifikatsiya: nima uchun kerak va kapitalni qanday taqsimlash lozim?


    Toshkent Farmatsevtika Instituti — Farmatsiya sohasida xalqaro darajadagi sifatli ta’lim


    STEM va biznes yo‘nalishidagi qizlar uchun TBC Bank’dan ta’lim grantlari — O‘zbekistonda gender tafovutini kamaytirish yo‘lida yangi qadam


    AKFA energiya tejovchi romlari: iqlimga moslashtirilgan, qulaylikni ko‘zlagan 


    InfinBANK va Kwikpay: uyingizga komissiyasiz va mehr bilan xalqaro pul o‘tkazmalari


    BYD SEALION 7: Flagman elektr SUV — shahar ko‘chalarida yangi yetakchi 


    American University of Technologyʼda bakalavrlar uchun ochiq eshiklar kuni


    Toshkentda CRYPTO O₂ forumi bo‘lib o‘tdi: Texnologiya, fintech va tartib‑qoidalar muhokama qilindi 


    Qo‘ng‘iroqlardan mobil internetga: Toshkent mobil aloqadan foydalanish modelini qanday o‘zgartirmoqda

     

    Tavsiya etamiz

    Trampning Falastinga nisbatan noxolis siyosati: AQSH YUNESKO a’zoligidan nega chiqyapti?

    2 avgust, 18:35

    Kamchatkadagi hodisa yagona emas: so‘nggi 120 yilda ro‘y bergan eng kuchli megazilzilalar

    1 avgust, 18:20

    Tramp uchun xavotirlar: AQSH prezidenti taniqli shaxslarga yosh qizlarni sotgan Jeffri Epshteynning mijozi bo‘lganmi?

    29 iyul, 17:19

    Bir kechada oddiy ofitsiantdan millionerga aylangan ayol: lotereyadan yutilgan 10 mln dollar mashmashasi

    27 iyul, 09:25
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Ozarbayjon gazi Turkiya orqali Suriyaga yetkazib beriladi

    Dunyo | 3 avgust, 14:15

    “An-Nassr” Ronalduning tavsiyasi bilan Fernandeshni sotib olmoqchi

    Sport | 3 avgust, 13:55

    O‘zbekistonda ayrim bog‘cha bolalari uchun har oy 618 ming so‘mdan beriladi

    O‘zbekiston | 3 avgust, 13:29

    BAA Misrdan yarim milliondan ortiq g‘azolikni ta’minlash uchun yetadigan suv quvuri tortib keladi

    Dunyo | 3 avgust, 12:55

    UNICEF: G‘azoda har uchinchi odam kunlarni ochlik bilan o‘tkazadi, bolalar esa halok bo‘lish xavfi ostida

    Dunyo | 3 avgust, 12:09

    Bolalar yerto‘lada yashirilgan: Toshkentda noqonuniy diniy ta’lim berilgan xonadonlar aniqlandi (video)

    O‘zbekiston | 3 avgust, 11:42

    Rossiya Pokrovskni qurshab olishga urinmoqda – Britaniya razvedkasi

    Dunyo | 3 avgust, 11:30

    Putin politsiyaga bank hisoblarini sud qarorisiz muzlatish vakolatini berdi

    Dunyo | 3 avgust, 10:55
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.