• Profilga Kirish
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12413.79
    • RUB154.86
    • EUR14468.27
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +29°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Maslahatlar

    Qanday qilib bolalarni o‘qishga o‘rgatish kerak: muhim qoidalar va samarali usullar

    Maktabgacha yoshdagi bolalarni kitobga qiziqishini yo‘qotmasdan o‘qishga o‘rgatish qiyin tuyulishi mumkin, biroq buning uddasidan chiqsa bo‘ladi. Lifehacker nashri ota-onalar uchun farzandlarini o‘qishga o‘rgatishda foydalaniladigan eng yaxshi usullar haqida ma’lumot berdi.

    Foto: “Yandeks.ru”

    Foto: “Yandeks.ru”

    Farzandingizga o‘qishni o‘rgatish vaqti kelganini qanday bilasiz?

    Psixologik tayyorgarlikning bir qancha belgilari mavjud:

    • Bola jumlalarni ravon gapiradi va aytilgan gaplarning ma’nosini tushunadi.
    • Bola yo‘nalishni: chap-o‘ng, yuqori-pastki joylarni ajrata oladi. O‘qishni o‘rganish uchun matnni chapdan o‘ngga va yuqoridan pastga kuzatib borishi muhim hisoblanadi.
    • Bola tovushlarni ajratadi (nutq terapevtlari rivojlangan fonemik eshitish deb atashadi). Oddiy qilib aytganda, bola uy va piyoz qayerda ekanligini va tom va lyukning qayerdaligini quloq bilan eshitib oson tushunadi.
    • Farzandingiz barcha tovushlarni talaffuz qiladi va nutqida hech qanday muammo bo‘lmaydi.
    Nutq bilan bog‘liq muammolar bo‘lgan bola qulog‘i bilan tovushlarni eshitmaydi va ajrata olmaydi. Bu yerdan nutqda, keyinchalik o‘qishda va hatto tez-tez yozishda xatolar paydo bo‘ladi. Ota-ona uchun bularni mustaqil ravishda aniqlash juda qiyin, shuning uchun odatda o‘qituvchi yoki logoped buni ularga ko‘rsatishi mumkin.

    Bolani o‘qishga qanday o‘rgatish kerak?

    Sabr qiling va ushbu oddiy ko‘rsatmalarga amal qiling.

    Misollar keltiring 

    Mutolaa madaniyati va an’anasi bor oilada bolalarning o‘zlari qo‘lini cho‘zadi. Kerakli va foydali bo‘lgani uchun emas, balki bu sizga rohat bag‘ishlagani uchun o‘qing.

    Birgalikda o‘qing va muhokama qiling

    Farzandingizga ovoz chiqarib o‘qib bering, so‘ngra rasmlarni birgalikda ko‘rib chiqing, uni kitob bilan muloqot qilishga undang: “Bu suratda kim chizilgan? Menga mushukning quloqlarini ko‘rsata olasizmi? Uning yonida turgan bu kim?” kabi savollarni bering. Kattaroq bolalarga qiyinroq: “U nima uchun bunday qildi? Sizningcha, keyin nima bo‘ladi?” shu kabi savollarni berish mumkin.

    Harflarni o‘qitmang, chunki ular alifboda o‘rgatiladi

    Buning o‘rniga, bolangizga harf ifodalagan tovushni eslab qolishga yordam bering. Masalan, siz “m” harfini ko‘rsating va ayting: “Bu m harfi, em emas”, deng. Agar bola harflarning alifbodagi nomlarini (em, es, ef va boshqalar) eslab qolsa, unga o‘qishni o‘rgatish juda qiyin bo‘ladi. Keyin kitobdagi rama so‘zini ko‘rgach, er-a-em-a deb talaffuz qilishga harakat qiladi.

    Oddiydan murakkab harakatlarga o‘ting

    Bola bir nechta harflarni (2 dan 5 gacha) va ular ifodalagan tovushlarni yod olgandan so‘ng, bo‘g‘inlarga o‘ting. Takroriy bo‘g‘inlardan tashkil topgan so‘zlar birinchi bo‘lsin: bo-bo, mo-mo va shunga o‘xshash so‘zlarni o‘qiting. Bunday holda, bo‘g‘inni alohida tovushlarga ajratish shart emas. “Bular b va o harflari va ular birgalikda bo tallaffuzini hosil qiladi, demang. Darhol bo‘g‘inning bo deb talaffuz qilinishini o‘rgating, aks holda bola harfma-harf o‘‘qishni boshlashi mumkin. Oddiy kombinatsiyalarni o‘zlashtirgandan so‘ng, murakkabroqlarga o‘ting: mu-shuk, lo-la, xo-la va boshqa so‘zlarni o‘qiting.

    O‘qigan narsalarining ma’nosini tushunishiga yordam bering

    Buni bola asta-sekin, biroq so‘zlarni va butun jumlalarni bo‘g‘inlarda takrorlay boshlaganda qiling. Masalan, bola o‘qidi: “Onam ramkani yuvdi”, to‘xtating va: “Siz hozirgina nima haqida o‘qidingiz?” deb so‘rang. Agar javob berishga qiynalsa, jumlani yana o‘qib chiqsin. Siz ham aniqroq: “Ramkani kim yuvdi? Onam nimani yuvdi?”, deb savol bering.

    Harflar hamma joyda mavjud ekanini ko‘rsating

    O‘yin o‘ynang. Bola ko‘chada va uydagi bor narsalarda mavjud bo‘lgan harflarni topsin. Bular do‘konlarning nomlari, ma’lumot stendlaridagi eslatmalar, bilbordlardagi reklamalar va hatto svetofor xabarlari bo‘lishi mumkin: “Yuring” yozuvi yashil rangda va “Bir necha soniya kuting” kabi so‘zlar qizil rangda yonadi, deb aytishiga yordam bering.

    O‘yin o‘ynang

    Yana o‘yin o‘ynang. Kubiklarni harflar va bo‘g‘inlar bilan to‘plang, so‘zlarni tuzing, bolangizdan do‘kondagi qadoqdagi biron bir belgi yoki yozuvni o‘qishini so‘rang. Harflarni yodlash uchun ko‘plab mashqlar mavjud. Masalan, kerakli harfni boshqalar qatoriga aylantiring, noto‘g‘ri, rangi yoki soyasi orasida to‘g‘ri yozilganini aylantiring. Shuningdek, siz boladan harf qanday ko‘rinishda ekanini aytib berishini so‘rashingiz mumkin.

    Mashq qilish uchun har qanday imkoniyatdan foydalaning

    Klinikada navbatda turasizmi yoki biror joyga ketasizmi, bolalar uchun rasmlar va qisqa hikoyalar yozilgan kitobni oling va bolangizni birga o‘qishga taklif qiling.

    Bilimlarni mustahkamlash

    Tanish matnlarni takrorlang, yangi hikoyalarda ma’lum bo‘lgan qahramonlarni qidiring. “Bo‘g‘irsoq” yoki “Qizil qalpoqcha” kabi qahramonlarga e’tibor qarating.

    Majburlamang

    Bolani hech narsaga majburlamang, buni o‘z xohishi bilan qilsin. Bolaning bolaligini tortib olmang. O‘rganish zo‘ravonlik va ko‘z yoshlar bilan o‘tmasligi kerak.

     

    Mavzuga doir: 

    • Bolalarni sabzavot iste’mol qilishga undashning 7 ta usuli.
    • G‘amxo‘r ota-ona hech qachon xarid qilmaydigan, hatto tekin bo‘lsa ham olmaydigan bolalar buyumlari.
    • Bolalar va o‘smirlarga qancha miqdorda kofein iste’mol qilish tavsiya etiladi?

    31.10.2022, 20:01   Izoh (0)   23046
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Mevalarni uzoq saqlaydigan to‘p, buyumlar uchun organayzer va ayollarga tavsiya etiladigan boshqa oqilona xaridlar (foto)

    29.10.2022, 19:49

    Taom tayyorlashda ayollar tomonidan yo‘l qo‘yiladigan 7 ta xato

    28.10.2022, 17:34

    Muzlatkichda saqlash tavsiya etilmaydigan 10 ta mahsulot

    27.10.2022, 21:51

    Dazmolni o‘chirishni unutib qo‘ymaslikka yordam beradigan 3 ta layfxak

    27.10.2022, 14:42

    Dazmollashni yoqtirmaydiganlar uchun 3 ta layfxak

    26.10.2022, 11:54

    Inson umrini uzaytirishga yordam beradigan sport turlari

    25.10.2022, 21:49
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Mobiuz Andijon, Namangan va Farg‘ona viloyatlarida 5G ning yangi imkoniyatlarini ochmoqda


    “Trastbank” kichik biznesni rivojlantirish uchun 1 mlrd so‘mgacha kredit taklif etadi


    HONOR talabalarni qo‘llab-quvvatlovchi aksiyani e’lon qildi 


    HAVAL O‘zbekistonda yangi modellarni namoyish etdi: HAVAL H6 Facelift va HAVAL H9 taqdimot kechasi


    BI Group O‘zbekistonda turar joy binosining zilzilabardoshligini ochiq sinovdan muvaffaqiyatli o‘tkazdi


    Imzo Glass mahsulotlari Buyuk Britaniyaga eksportga yuborildi


    “Biznesni rivojlantirish banki” 1 trln 273 mlrd so‘mlik ipoteka krediti ajratdi


    Smart Business O‘zbekistonda UZCARD va Humo kartalarini qabul qilish uchun yagona yechimni taqdim etadi 


    Kapitalbank va Korporativ sport assotsiatsiyasi hamkorlik memorandumini imzoladi


    Uzbekistan Airways bilan Istanbulga foydali parvoz qiling!


    UZTELECOM simli internetni modernizatsiya qilmoqda: abonentlar GPON va FTTx orqali 100 Mbit/s dan yuqori tezlikka ega bo‘ladilar


    Accor Toshkentda Swissôtel Tashkent ochilishini nishonlamoqda, shveysariya uslubidagi hashshamatni O‘zbekiston poytaxtiga olib kelmoqda


    Kelajak – bugungi qilgan harakatingiz samarasidir. O‘zingizga ishonch esa har qanday yutug‘ingizning boshlanishi 


    Universalbank o‘zini o‘zi band qilgan fuqarolar uchun yangi “Mikrokredit 300 ”ni ishga tushirdi 


    Pepsi Taste Challenge 2025: Pepsi yana oldinda — O‘zbekistonda 59,28% ovozga sazovor bo‘ldi 

     

    Tavsiya etamiz

    Yahudiylarning “Tarixiy vatan” va “Buyuk Isroil” haqidagi puch da’volari: Falastin aslida kimga tegishli?

    23 avgust, 13:22

    “Rusning sharmandali blitskrigi”. Urush taqdirini belgilab bergan Kiyev jangi qanday yakunlangan edi?

    22 avgust, 20:08

    Islom Karimovning sobiq matbuot kotibi “Otamdan qolgan dalalar” filmi taqiqlanish sababini oshkor qildi

    21 avgust, 11:58

    Turkiyada oyoq suyaklarini sindirib, bo‘yni o‘stirish operatsiyasi ommalashmoqda (foto)

    21 avgust, 11:52
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Rauf Parfi, Muhammad Yusuf va boshqa marhum ijodkorlar ordenlar bilan mukofotlandi

    O‘zbekiston | 23 avgust, 21:11

    Muftiy Nuriddin Xoliqnazarov “Oliy darajali imom Buxoriy” ordeni bilan taqdirlandi

    O‘zbekiston | 23 avgust, 20:46

    Ispaniyadagi plyajlar zaharli va noyob shilliqqurt sabab yopildi

    Dunyo | 23 avgust, 20:10

    Saudiya Arabistoni Superkubogi. “Al-Ahli” Ronaldu boshchiligidagi “An-Nassr”ni mag‘lub etib bosh sovringa ega chiqdi

    Sport | 23 avgust, 19:50

    O‘tgan 32 yil: Sobiq Sovet davlatlarida aholi jon boshiga daromad qanday o‘zgardi?

    O‘zbekiston | 23 avgust, 19:39

    “Ukraina hududlarini berish — Rossiyaning tuzog‘i” — YI oliy vakili

    Dunyo | 23 avgust, 19:00

    APL. “Manchester Siti” “Tottenhem”ga imkoniyatni boy berdi. Husanov maydonga tushmadi

    Sport | 23 avgust, 18:40
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.